Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
18.2°C21.8°C
2 BF 49%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
19 °C
17.0°C20.3°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C16.6°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
17.1°C19.1°C
5 BF 37%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C17.1°C
2 BF 56%
Άρης Λάσκος στην «Α» / Τέχνη που δεν σέβεται τον άνθρωπο δεν είναι τέχνη
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Άρης Λάσκος στην «Α» / Τέχνη που δεν σέβεται τον άνθρωπο δεν είναι τέχνη

Φωτογραφία: Αναστασία Γιαννάκη

"Τέχνη που δεν σέβεται τον άνθρωπο δεν είναι τέχνη" λέει ο  Άρης Λάσκος. Με αφορμή τις καταγγελίες για έμφυλη και άλλες μορφές βίας στον χώρο του θεάτρου ο γενικός γραμματέας του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών μιλάει με νηφαλιότητα, σοβαρότητα και εμπεριστατωμένο λόγο για όλα όσα παρακολουθούμε να διαδραματίζονται το τελευταίο διάστημα. Δίνει το στίγμα της ανανέωσης του ΣΕΗ και διευκρινίζει για το Εθνικό Θέατρο ότι «από μόνο του είναι αυτό που οφείλει να προστατεύσει το κύρος του".

Παράλληλα επισημαίνει: "Είναι απαραίτητο να ενδυναμωθούν τα συλλογικά όργανα, τα σωματεία, οι ομοσπονδίες, όπως έγινε πρόσφατα, και έτσι να μπορεί ο κάθε ένας εργαζόμενος να εμπιστευτεί ξανά και να υπάρχει ένας φορέας που να μπορεί καταγγείλει αυτό που τον/την απασχολεί. Να μην νιώθει μόνος και αβοήθητος. Πέρα από τους θεσμούς τελικά να ενδυναμωθούν η αλληλεγγύη και τα υγιή κοινωνικά αντανακλαστικά μας ".

* Πώς αντιμετωπίζει το ΣΕΗ τις καταγγελίες το τελευταίο διάστημα γύρω από την έμφυλη και άλλες μορφές βίας και βίαιων συμπεριφορών στο χώρο του θεάτρου;

Το σωματείο προσπαθεί να προσδώσει στη διαχείριση αυτών των καταγγελιών και των ζητημάτων ό,τι λείπει επί χρόνια από τη δημόσια σφαίρα: θεσμικότητα, τυπικότητα, μεθοδικότητα και επιστημονικότητα. Έτσι επανενεργοποιεί το Πειθαρχικό Συμβούλιο για διευθέτηση αντισυναδελφικής συμπεριφοράς (που συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα) και παράλληλα συστήνει μια ομάδα διαχείρισης τέτοιων ζητημάτων μέσω συνεργασίας δικηγόρων και ψυχολόγων, οι οποίοι, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους, αρχικά αφιλοκερδώς, θα βοηθούν στη διευθέτηση των ζητημάτων από τις επίσημες κρατικές οδούς πια (δικαστικά κλπ.), εφόσον -βεβαίως- συντρέχουν τέτοιοι λόγοι.

* Παρά την άμεση αντίδραση του σωματείου σας, εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι δεν υπάρχει κώδικας δεοντολογίας ούτε λειτουργούσε το Πειθαρχικό έως τώρα. Γιατί;

Όσον αφορά το Πειθαρχικό οφείλω να επισημάνω πως σε όλα τα σωματεία υπάρχει αρχικά μια δυστοκία στη σύστασή του διότι έχει συνδεθεί κάποιες φορές με «αλληλοσπαραγμό» και θέλει μεγάλη προσοχή στον τρόπο λειτουργίας του. Τώρα, ειδικά στο επάγγελμά μας, χρειάζεται πολύ μεγάλη προσοχή για να μην καταλήξει σε ένα όργανο που θα «αποστειρώσει» την καλλιτεχνική δημιουργία και να είναι πραγματικά ένα όργανο που θα διαμορφώσει μια υγιή επόμενη ημέρα στη δουλειά μας.

Όσο για τον κώδικα δεοντολογίας, νομίζω ότι είναι προφανές πως, όταν η αγορά εργασίας έχει καταρρεύσει ήδη από το 2012 και οι πιο πολλοί ηθοποιοί ετεροαπασχολούνται ή, στην καλύτερη περίπτωση, υποαμείβονται, ενώ στο ελεύθερο θέατρο δεν υπάρχει σύμβαση εργασίας, δεν θα μπορούσε να υπάρχει δυστυχώς. Για ποια δεοντολογία μιλάμε όταν ο ηθοποιός φοβάται να ζητήσει το έγγραφο συμβόλαιό του;

* Όπως αποδεικνύεται, το θέμα της βίας στον χώρο του θεάτρου κρυβόταν τόσα χρόνια κάτω από το χαλί. Αρκεί η θωράκιση των θεσμών προκειμένου να προστατευτούν όσοι υφίστανται βία, εξουσιαστική συμπεριφορά και ειδικά στον εργασιακό τους χώρο;

Θα μου επιτρέψετε να επισημάνω πως η βία δεν είναι μόνο στον χώρο του θεάτρου. Υπάρχει παντού, π.χ. στον αθλητισμό, ενώ πολύ πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας καταγγελία για δημοσιογράφο, που, περιέργως πώς, δεν προβλήθηκε τόσο πολύ από τα ΜΜΕ. Τώρα, ειδικά για εμάς, οι θεσμοί πρέπει σίγουρα και κύρια να ενδυναμωθούν, κυρίως στο επίπεδο των νόμων (οι παραγραφές για σεξουαλικά αδικήματα, η βαρύτητα των αδικημάτων στον εργασιακό χώρο π.χ.).

Είναι επίσης απαραίτητο να ενδυναμωθούν τα συλλογικά όργανα, τα σωματεία, οι ομοσπονδίες, όπως έγινε πρόσφατα, και έτσι να μπορεί ο κάθε ένας εργαζόμενος να εμπιστευτεί ξανά και να υπάρχει ένας φορέας που να μπορεί καταγγείλει αυτό που τον/την απασχολεί. Να μην νιώθει μόνος και αβοήθητος. Πέρα από τους θεσμούς τελικά να ενδυναμωθούν η αλληλεγγύη και τα υγιή κοινωνικά αντανακλαστικά μας.

* Πολλοί συνάδελφοί σας θεωρούν πως βία είναι και η ανυπαρξία συλλογικών συμβάσεων και οι απλήρωτες πρόβες. Συμφωνείτε; Πώς μπορούν να μπουν εργασιακοί κανόνες σ' αυτόν τον τόσο ευαίσθητο χώρο του σύγχρονου πολιτισμού;

Συμφωνώ απόλυτα με τους συναδέλφους μου, σας το είπα και πριν. Η επισφάλεια και οι κακοί όροι εργασίας είναι που εγκλωβίζουν τον ηθοποιό σε έναν κύκλο σιωπής. Σκεφτείτε ότι έχουμε 24 δραματικές σχολές με μεσοσταθμικά 15 αποφοίτους τον χρόνο, πλήρως αποδυναμωμένα ΔΗΠΕΘΕ και μια συγκέντρωση όλων των παραστάσεων στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη, που όλα μαζί αναγκαστικά καταστρέφουν τη σχέση προσφοράς και ζήτησης.

Σε μια ούτως ή άλλως εποχική εργασία των τριών ή τεσσάρων σεζόν μέσα σε ένα έτος, αυτό δημιουργεί ένα τοξικό κλίμα φόβου και ανοχής. Και εκεί ήρθε το τελειωτικό χτύπημα της κατάρρευσης των συλλογικών συμβάσεων, όπου οι ηθοποιοί δεν πληρώνονται τις πρόβες, προσλαμβάνονται στην πρεμιέρα του έργου, πληρώνονται πιθανώς με ποσοστά και ό,τι άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς.

Είναι αυτονόητο, αυταπόδεικτο και από την άλλη επιτακτικό να μπουν κανόνες στην εργασία, διότι μόνο έτσι θα ανακτήσουμε την αξιοπρέπειά μας και δεν θα συναρτούμε την υπεράσπισή της απέναντι σε κάθε προσβολή της από το μέλλον μας στη δουλειά ή την επιβίωσή μας κι αν θα έχουμε να πληρώσουμε το νοίκι.

* Συμφωνείτε με τη θέσπιση κώδικα δεοντολογίας από το υπουργείο Πολιτισμού;

Συμφωνώ με τη θέσπιση κώδικα δεοντολογίας γενικά, ως αρχή ή αξίωμα. Από την επικοινωνία μας με τον υφυπουργό Σύγχρονου Πολιτισμού κ. Γιατρομανωλάκη έχουμε αντιληφθεί ότι δεν είναι πρόθεση του υπουργείου να θεσπίσει αυτόν τον κώδικα, αλλά ουσιαστικά να ξεκινήσει τη διαβούλευση μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων. Θεωρώ πως, σε πρώτη φάση, πρέπει πρώτα απ' όλα ο κλάδος, εμείς οι ίδιοι οι ηθοποιοί, να εργαστούμε για τη σύνταξη του όποιου κώδικα, καθώς εμείς ξέρουμε καλύτερα τη δουλειά μας και τι της αρμόζει και τι όχι. Σε κάθε περίπτωση ο τρόπος που θα προσεγγίσουμε την όποια διαδικασία είναι απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου συνολικά και όχι μόνο η προσωπική μου θέση.

* Μεγάλο θέμα προέκυψε τις τελευταίες ημέρες σε σχέση με την παραίτηση του καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου και κυρίως με την πρόσληψη του φιλόλογου αδελφού του ως ηθοποιού. Από την άλλη υπάρχει η επιστολή των σπουδαστών στη δραματική σχολή του Εθνικού. Πώς σκοπεύετε να συμβάλετε στην προστασία του κύρους του Εθνικού Θεάτρου;

Νομίζω πως, λόγω αρμοδιότητας, το Εθνικό Θέατρο από μόνο του είναι αυτό που οφείλει να προστατεύσει το κύρος του. Είναι ξεχωριστός οργανισμός, έχει το βάρος ιστορίας χρόνων και μια εθνική αποστολή για τη διαπαιδαγώγηση και τη διάδοση του πολιτισμού σε όλους τους πολίτες, με χρήματα, μάλιστα, των ίδιων των πολιτών. Επίσης, η σωστή διαχείριση, η διαφάνεια, οι ανοιχτές διαδικασίες πρέπει να είναι μέλημα και ταυτόχρονα αξίες της μεγαλύτερης θεατρικής σκηνής της χώρας μας. Από το κοινό (τους πολίτες), για το κοινό και στο όνομα αυτού. Και αυτό οφείλει να διέπει και τη λειτουργία της δραματικής σχολής του, που λειτουργεί στο πλαίσιο του ιδρυτικού νόμου του Εθνικού και υπό την εποπτεία, φυσικά, του υπουργείου Πολιτισμού.

Άλλωστε το σωματείο πασχίζει με χίλια εμπόδια να προστατεύσει τα μέλη του, τους εργαζόμενους ηθοποιούς, και να προστατεύσει, τελικά, το κύρος της δουλειάς μας (όπως λέμε σε όλη τη συζήτησή μας) και -από προσωπική εμπειρία εδώ και επτά μήνες που είμαι γραμματέας του- είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα δεν φτάνουν...

* Γινόμαστε θεατές ενός έργου παράταιρου αυτό το διάστημα. Πώς προστατεύεται το θέατρο αυτή την κρίσιμη περίοδο για τον πολιτισμό και τους ανθρώπους του;

Το θέατρο, ως τέχνη, δεν έχει να φοβηθεί τίποτε από αυτό το επίπονο έργο. Είναι τόσο βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη ψυχή και την κοινωνική λειτουργία η καταγωγή του (ήδη από τα αρχαία χρόνια), ώστε κανένας κυματισμός, κανένα τσουνάμι αποκαλύψεων δεν θα το απειλήσει.  Ίσα - ίσα που πιστεύω πως αυτή η διαδικασία, που -σημειωτέον- ξεκίνησε από τα κάτω, από τους ίδιους τους εργαζόμενους του θεάτρου, θα βοηθήσει και θα το κάνει πιο δυνατό και, εύχομαι βαθιά, παράδειγμα μίμησης και από άλλους εργασιακούς χώρους.

* Πού εντοπίζεται η γραμμή που διαχωρίζει τη λεκτική από τη σεξουαλική παρενόχληση και βία, το πραγματικό γεγονός από τη χρήση του για ιδιοτελείς λόγους;

Καταρχάς τόσο η σεξουαλική παρενόχληση όσο και η λεκτική βία είναι μορφές βίας και νομίζω πως οι νομικοί είναι αρμόδιοι να θέσουν τη διαχωριστική γραμμή στο τι συνιστά κάθε φορά η εκάστοτε πράξη. Η γραμμή, όμως, θα πρέπει να μας ενδιαφέρει μόνο για το ποια ποινή θα ακολουθήσει και την αντιμετώπισή τους από τα δικαστήρια, καθώς για μένα δεν τίθεται καν θέμα διαχωρισμού.  Όλα είναι βία και έτσι οφείλουν να αντιμετωπίζονται σε ένα εργασιακό περιβάλλον. Για εμένα η τέχνη δεν προάγεται με κανενός είδους βία. Τέχνη που δεν σέβεται τον άνθρωπο δεν είναι τέχνη. Τελεία.

Τώρα, για τη χρήση των γεγονότων για ιδιοτελείς λόγους, με βρίσκετε λιγάκι αμήχανο. Σε αυτό το πρώιμο στάδιο, οπότε, επιτέλους, ύστερα από χρόνια, ανοίγουν τα στόματα δεν θέλω να μπω σε μια «δίκη» προθέσεων.  Άλλωστε γι' αυτό και ως σωματείο από την αρχή επιμένουμε στην τυπικότητα και τη θεσμικότητα.  Ώστε, με ψυχραιμία και αντικειμενικότητα, να μπορέσουμε να συμβάλουμε στην επούλωση τραυμάτων και όχι σε άλλου είδους σκοπιμότητες.

* Εσείς, νέος άνθρωπος, καλλιτέχνης και συνδικαλιστής, πώς σχολιάζετε το ότι επώνυμες και άλλες καταγγελίες συναδέλφων σας γίνονται αντικείμενο "τηλεδικαστηρίων" και κλειδαρότρυπας στη δημόσια σφαίρα, αντί να πάρουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης;

Σε μια Ελλάδα όπου οι θεσμοί υπολειτουργούν, τα δικαστήρια αργούν χρόνια, ο υπουργός Δικαιοσύνης δηλώνει ότι τα παιδιά ετερόφυλων ζευγαριών «δεν αντιμετωπίζουν πολλά ή ιδιαίτερα ψυχολογικά προβλήματα» (έναντι των παιδιών υπόλοιπων τύπων οικογενειών) και η υπόθεση πρώην βουλευτή που εμπλεκόταν σε κύκλωμα σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων απλώς παρεγράφη θα είμαι πάντα δίπλα σε όλα τα θύματα και τους καταπιεζόμενους που επιλέγουν να μιλήσουν με όποιο μέσο κρίνουν εκείνοι πρόσφορο.

Σημασία έχει τώρα να ακουστούν. Και να αφήσουμε αυτό το απόλυτα δικαιολογημένο ξέσπασμα να πάρει τον χώρο που του αναλογεί. Δεν μπορούμε προκαταβολικά να ζητάμε «μεθοδικότητα» σε έναν άνθρωπο που χρόνια ζει με τραύμα. Επίσης δεν με αφορά ο τρόπος που λειτουργούν τα ΜΜΕ. Τον γνωρίζουμε, όλοι μας, πολύ καλά, χρόνια τώρα.

Με αφορά, όμως, οι συνάδελφοί μου να βρουν το κουράγιο να μιλήσουν και δεν θα κρίνω τον τρόπο που επιλέγουν να το κάνουν. Μόνο σταδιακά, με την αρωγή του σωματείου, που οργανώθηκε σε πολύ σύντομο χρόνο, θα βρουν άλλες δομές όπου μπορούν να πουν το ζήτημά τους και, όπως κάνουμε ήδη, θα τους παραινέσουμε να έρχονται στο σωματείο και θα τους συνδράμουμε στον δρόμο της δικαίωσής τους.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL