Συναντηθήκαμε με τη Νατάσσα, τον Θέμη και τον Γεράσιμο στη φιλόξενη αυλή της Γαλιάντρας, όπου ο φωτογραφικός φακός του Παύλου Παρασκευά φρόντισε για τη μνήμη της κουβέντας μας. Αφορμή και αιτία της νέας μας συνάντησης, ο νέος τους δίσκος «Κάτι καίγεται», που κυκλοφορεί από την Cobalt Music και ήδη βρίσκει καρδιές και στόματα που το τραγουδούν και το αναπνέουν. Μαζί και δυνατά. Κάθε δημιουργικό ίχνος που αφήνουν είναι και μια μαρτυρία ότι τα πράγματα γίνονται και αλλιώς. Μια υπόσχεση που τα βάζει με ό,τι μάταιο και σαθρό συναντάμε. Με τα μεγάλα τους όχι, τα σφιχτά τους χέρια, το πείσμα τους, γαντζωμένοι πιστά στο αξιακό τους σύστημα, μας έταξαν τις μέρες του φωτός, μας πήγαν στην εποχή του θερισμού και τώρα κάτι καίνε για «να έρθει η άνοιξη, σα φλόγα αναπόδραστη, να γίνει ανάμνηση αυτός ο χειμώνας». Είναι ομάδα, είναι μαζί, κάνουν φασαρία, ευτυχώς, ζουν μαζί μας, ανάμεσά μας, αγαπούν τις ιστορίες μας και τις κάνουν τραγούδια. Που παίζουν αυτόματα μέσα στις μέρες μας. Σαν soundtrack. Συντροφιά. Ομολογία. Παρέα. Μικροί συνοδοιπόροι των στιγμών μας. Δεν χρειάζεται κανένα επίθετο. Είναι μαζί. Κάτι οικείο. Κάτι δικό μας. Μια φυλή. Είναι η Νατάσσα. Είναι ο Θέμης. Είναι ο Γεράσιμος
Συνέντευξη στον Χρήστο Τζίφα
Φωτογραφίες για την ΑΥΓΗ: Παύλος Παρασκευάς
Νέος δίσκος το «Κάτι καίγεται». Τώρα που έχετε μια μικρή απόσταση, ως ακροατές πώς τον αξιολογείτε;
Ευαγγελάτος: Πριν βγει ένας δίσκος τον ακούμε πολλές φορές, οπότε όταν αποτυπωθεί και κυκλοφορήσει, το τελευταίο πράγμα που έχουμε όρεξη να κάνουμε είναι να τον ξανακούσουμε (γέλια). Ωστόσο είναι από τους δίσκους που τον έβαζα να τον ακούσω στις διαδρομές μου. Γενικά δεν το κάνω. Κάτι συνέβαινε, κάτι μου κινητοποιούσε. Ένιωθα χαρά, μάλλον. Συνήθως όταν παραδίδω κάτι, το παραδίδω σε αυτούς που θα το ακούσουν και που τους αφορά. Εκκρεμούσε κάτι και σ’ εμένα. Είναι μάλλον συγκινητικό.
Μποφίλιου: Εγώ δεν το κάνω γενικά. Γιατί μπαίνω σε διαδικασίες λογοκρισίας και αυτολογοκρισίας. Σε αυτόν τον δίσκο ίσως επειδή νιώθω μεγαλύτερη ασφάλεια με τον εαυτό μου, έχω μεγαλύτερη ασφάλεια με αυτά που κάνουμε, δεν έχω αυτόν τον φόβο να ακούσω το υλικό. Έχω μια αποδοχή ότι έγινε αυτό που έπρεπε να γίνει τη στιγμή που έπρεπε να γίνει. Είμαι τρομερά περήφανη. Κατ’ αρχάς, για τη διαδρομή που έχουμε κάνει και οι τρεις. Οι λέξεις του Γεράσιμου. Η δουλειά που έχει κάνει ο Θέμης μουσικά, ενορχηστρωτικά. Είναι μαγικό πώς έχει φέρει ένα υλικό να συνομιλεί απολύτως με την εποχή, αλλά χωρίς να το καπελώνει η εποχή. Γιατί όταν προσπαθεί κάποιος να συνομιλήσει με την εποχή, είναι πολύ επικίνδυνο να χάσεις τη δική σου ταυτότητα και να πας με τη μόδα. Και επειδή οι μόδες έρχονται και φεύγουν, αυτό που μένει είναι πώς εσύ αφομοιώνεις την εποχή. Αισθάνομαι περήφανη γιατί νιώθω ότι υπήρξαμε και οι τρεις ειλικρινείς, υπήρξαμε ο εαυτός μας, γνωρίζοντας ότι αυτός ο δίσκος φτιάχνεται σήμερα, σε αυτή μας τη φάση, σε αυτό το πλαίσιο. Είμαστε πάντα ειλικρινείς με τον κόσμο και με τον εαυτό μας.
Καραμουρατίδης: Είναι πολύ νωρίς ακόμα να αποσυνδεθώ και να το δω ως ακροατής. Δυσκολεύομαι. Θέλω να δω πώς το βλέπουν οι υπόλοιποι ακροατές. Είναι πολύ νωρίς για μας, για το πώς θα απορροφηθεί. Σήμερα νιώθεις ότι όλα κάνουν ένα μπαμ και τελειώνουν μετά από λίγες ημέρες. Θέλω μέσα από τις συναυλίες, μέσα από τη διάθεσή μας να τον πάρουμε στους ώμους μας, να συνεχίσουμε, να παρατείνουμε τη διάθεση και τη ζωή και την ανακάλυψη των ακροάσεων των άλλων.
Πόσο παρεμβατική είναι η αγωνία τού αν θα αρέσει όταν δημιουργείτε;
Καραμουρατίδης: Το αν θα αρέσει είναι κάτι πολύ σχετικό. Όλα τα πράγματα στη ζωή μας έχουν ένα «αν θα αρέσει» από πίσω. Το ζήτημα είναι σε ποιον. Υπάρχουν πράγματα που θέλω να αρέσουν στον Γεράσιμο, άλλα στη Νατάσσα, πράγματα που θέλω να αρέσουν στους ανθρώπους των οποίων αγάπησα τη μουσική που αγάπησα ως παιδί, που θέλω πρωτίστως να αρέσουν σ’ εμένα, γιατί αν δεν αρέσουν σ’ εμένα, δεν θέλω να τα παραδίδω. Σίγουρα δεν κάνουμε κάτι για να πουλήσουμε μόνο, αλλά ότι κάνουμε κάτι για να ικανοποιήσουμε ένα σκασμό μού αρέσει: από τον παραγωγό μας, τη σύζυγό του, τον κουμπάρο μου μέχρι τον στιχουργό μας (γέλια). Είναι μια τεράστια ομπρέλα. Τα τραγούδια μας είναι μικροί φόροι τιμής σε διάφορες στιγμές και σκηνές. Αυτό είναι το κλειδάκι που εμείς χρησιμοποιούμε δημιουργικά.
Μποφίλιου: Έχω, νομίζω, τέτοια βεβαιότητα ότι όταν κάτι αρέσει σ’ εμάς, το κουβαλάμε, με ένα πάθος και μια ενέργεια, που μεταφέρεται αυτόματα στους άλλους. Έχουμε κάνει έναν ολόκληρο δίσκο. Δεν είναι αμελητέο σε αυτή την εποχή. Φαντάσου, εμείς, που είμαστε μία αντικειμενικά δραστήρια επαγγελματικά ομάδα. Έχουμε ένα κοινό, μας βλέπουν οι άνθρωποι με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Το να βγεις σε νυχτερινό μαγαζί Σάββατο και Κυριακή, που ξεκινάει στις 22.30 η παράσταση, και να παίξεις δυόμισι ώρες τα δικά σου τραγούδια μόνο και δέκα καινούργια τραγούδια από το «Κάτι καίγεται», που είναι τραγούδια που χρειάζονται χρόνο, μια σχέση να κατακτηθεί μαζί τους, και να γίνεται αυτό που έγινε στις παραστάσεις, είναι κάτι σπάνιο. Είναι μία προσωπική μας κατάκτηση, για την οποία αισθάνομαι τρομερά περήφανη και δεν την έχω αμφισβητήσει ποτέ γιατί έχει προκύψει από τη δική μας σκληρή, αδιάκοπη δουλειά και πίστη σε αυτό που κάνουμε. Και δεν είναι μόνο εμείς οι τρεις, είναι και στους ανθρώπους που απλώνεται αυτό. Είναι ο Θέμης που ενορχηστρώνει, η επιμέλεια από τον Γεράσιμο, είναι όλο το κλίμα που υπάρχει μέσα σε μία παράσταση. Προκύπτει και από τη σκληρή μας δουλειά και από το ότι εμείς το πιστεύουμε βαθιά και δεν το αμφισβητούμε. Όταν εσύ δεν αμφιβάλλεις για αυτό που κάνεις, ο άλλος το δέχεται. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες αμφιβάλλουν. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν λένε τα καινούργια τους τραγούδια γιατί φοβούνται ότι πρέπει ο κόσμος πρώτα να τα μάθει. Εμείς είμαστε ανώμαλοι άνθρωποι. Αλλά αυτή η ανωμαλία προκύπτει από την εμπιστοσύνη που έχουμε ο ένας στον άλλον. Γιατί ο Γεράσιμος και ο Θέμης μου έχουν εμπιστοσύνη. Εγώ έχω βαθιά εμπιστοσύνη σε αυτό που φτιάχνουμε. Σ’ εμάς. Υπάρχει συμπερίληψη σε αυτό που κάνουμε. Ειδικά εγώ που έχω τέτοια σχέση με τις συλλογικότητες, δεν το σκέφτομαι χωρίς τους ανθρώπους.
Ευαγγελάτος: Εμένα με ενδιαφέρει πολύ η απεύθυνση. Θεωρώ ότι δεν πρέπει ένας άνθρωπος να είναι τρομερά κλειστός, εσωστρεφής και όχι γενναιόδωρος. Γιατί η τέχνη που κάνουμε, τα τραγούδια, έχουν ως λόγο ύπαρξης την απεύθυνση. Δίνουμε στους ανθρώπους που δεν μπορούν να εκφραστούν ένα μέσο με την τέχνη μας να εκφράσουν αυτά που δεν μπορούν να πουν. Το να είμαι εγώ προσωπικός, κλειστός και ερμητικός δεν προσφέρει τίποτα. Δεν κάνω τραγούδια μόνο για τη δική μου έκφραση. Κάνουμε τραγούδια για τους ανθρώπους που δεν μπορούν να βρουν τα λόγια να εκφραστούν. Τραγούδια που να μπορείς να τα οικειοποιηθείς. Να υπάρχουν λέξεις που μπορούν οι άνθρωποι να τις πούνε και να φωτίσουν συναισθήματα, ερωτήματα.
Έχετε συναντήσει μεγάλη απήχηση εμπορική και ουσιαστική. Δημιουργεί αυτό ένα βάρος για το μέλλον;
Ευαγγελάτος: Οχι. Γιατί είναι τίμιο. Όταν είσαι ειλικρινής, έχεις ξεκινήσει από κάτι που συγκινεί εσένα και τους φίλους σου, και θες να το παρουσιάσεις στους νέους φίλους σου, στο κοινό σου, νομίζω ότι αναπόφευκτα θα βρεις αντίκρισμα. Δεν πάμε να μιμηθούμε κάτι για να απευθυνθούμε σε κάποιους άγνωστους, που ερχόμαστε να τους παίξουμε τα φιλαράκια. Είμαστε σε ανοιχτό διάλογο με ανθρώπους με τους οποίους συζητάμε εδώ και 20 χρόνια. Και προστίθενται νέοι. Ο τρόπος με τον οποίο τους προσεγγίζουμε είναι ακριβώς ο ίδιος. Το ίδιο ερώτημα. Θες να μιλήσουμε για μερικά πράγματα που μας απασχολούν; Από το 2004 που ξεκινήσαμε να κάνουμε μουσική μέχρι τώρα εγώ προσωπικά έτσι προσεγγίζω τον Θέμη και τη Νατάσσα, και με τον ίδιο τρόπο όλοι μετά προσεγγίζουμε τους ανθρώπους που έρχονται να μας ακούσουν.
Καραμουρατίδης: Ευτυχώς σε αυτόν τον δίσκο πετύχαμε και οι τρεις τον καλύτερό μας εαυτό. Ωστόσο, παρά τον καλύτερό μας εαυτό και παρότι πραγματικά κάναμε αυτό που μας ικανοποίησε, ζούμε και σε μία εποχή που είμαστε έτοιμοι για όλα μέσα σε αυτές τις οικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές συνθήκες. Όταν όλα γύρω μας είναι τόσο στρεβλά, δεν θα εντυπωσιαστώ αν τελειώσει εδώ η πορεία αυτού του δίσκου.
Μποφίλιου: Εγώ πάντα σκέφτομαι το υλικό μας, αλλά δεν αμφισβητώ αυτό που κάναμε. Μπορεί ξαφνικά να σταματήσουμε να έχουμε εισιτήρια, να σταματήσει να αφορά. Είναι κάτι με το οποίο πρέπει να είμαστε συμφιλιωμένοι όλοι οι καλλιτέχνες. Ειδικά αυτή την εποχή. Όμως είμαι σίγουρη ότι δεν θα αμφισβητήσω ποτέ τον πυρήνα του. Είμαι σίγουρη ότι το «Κάτι καίγεται» είναι ένας καλός δίσκος. Μπορεί να ανακαλύψουμε ότι δεν αφορά. Γιατί και ένα jazz trio μπορεί να αφορά 20 θεατές και να είναι αριστούργημα και σπουδαίο. Και αυτό το λέμε στα παιδιά που έχουν αυτή την αγωνία. Εσύ θα φτιάξεις κάτι που θα είναι καλό. Μπορεί τελικά να μην αφορά τους περισσότερους. Αλλά εσύ πρέπει να νιώθεις ότι έχεις κάνει κάτι καθαρό. Δικό σου.
Αυτή η δημιουργική τριβή έχει προκαλέσει φθορά στη σχέση σας; Ή αξιακές διαφωνίες;
Ευαγγελάτος: Ο πυρήνας μας έχει ζυμωθεί μαζί. Ακόμη κι αν είμαστε τρεις τελείως διαφορετικές προσωπικότητες. Τα πράγματα που θα μπορούσαμε να τσακωθούμε ήταν εκεί από την αρχή. Και ήταν πράγματα που ενώ αγαπιόμασταν και φτιάχναμε τη σχέση μας υπήρχαν. Υπάρχουν στοιχεία στο Θέμη και τη Νατάσσα που μου σπάνε τα νεύρα (γέλια). Απλώς αυτό που είναι το παρηγορητικό, είναι ότι είναι τα ίδια ακριβώς από την ημέρα που την γνώρισα (γέλια). Δεν έχει αλλάξει. Έχω ζήσει με αυτά τα δύο παιδιά πράγματα, που οι περισσότεροι δεν θα έχουν την ευλογία να τα ζήσουν. Οπότε γίνονται όλα αμελητέα αυτά. Και ένα πολύ βασικό, είναι ότι οι σχέσεις μας είναι πολύ ισορροπημένες. Δεν ξυπνάμε κάθε πρωί και πάμε στη φάμπρικα. Είναι και η συνθήκη της δουλειάς. Έχουμε χρόνο που παίρνουμε αποστάσεις. Όταν συναντιόμαστε έχουμε ανάγκη να συναντηθούμε. Έχουμε νέα να πούμε. Έχουμε να μάθουμε ο ένας για τον άλλον. Νομίζω αυτό μας κρατάει.
Μποφίλιου: Στην ψυχοθεραπεία μου , κάποια στιγμή που ήρθε η κουβέντα στη σχέση μας, και έλεγα κάτι που με ενοχλεί, την ώρα που το έλεγα, άρχισα να χαμογελάω. Μου λέει, γιατί χαμογελάς; Γιατί τους έχω διαλέξει και τους δύο να συμπορευτούμε της είπα. Γιατί πιστεύω ότι αυτό είναι για πάντα. Αυτά που μου τη σπάνε και θέλω να τους βαρέσω μπουνιά δεν θα τα άλλαζα. Αυτά είναι αυτά που τους κάνουν να είναι αυτό που είναι. Συνειδητοποίησα εκείνη τη στιγμή, ότι εγώ δεν αλλάζω τίποτα. Ούτε λέξη, ούτε μια χειρονομία τους. Εμείς οι τρεις, έχουμε βαθιά αποδοχή ο ένας για τον άλλον. Και αυτά που λέμε, και στα τραγούδια, και ο τρόπος που τοποθετούμαστε, το κάνουμε στα αλήθεια. Πραγματικά είμαστε τρεις άνθρωποι που αποδέχονται. Πολύ σπάνιο υλικό σε ομάδες η αποδοχή. Και επίσης δεν είμαστε φιλάργυροι ούτε και ψώνια. Γιατί κανένας από τους τρεις μας δεν είναι φιλάργυρος, και δεν έχουμε και θέματα μαρκίζας. Ποτέ.
«Και τα αρεστά ψιθυριστά μην ταραχτούν οι γείτονες…» Εχετε ταράξει πολύ συχνά αυτούς τους γείτονες. Από που αντλείτε αυτή τη δύναμη;
Ευαγγελάτος: Είμαστε ασφαλείς και αυτό είναι κάτι που δεν το ξεχνάμε ποτέ. Ο λόγος που μιλάμε είναι γιατί το έχουμε κερδίσει. Δεν μας έχει χαριστεί,. Έχουμε ένα προνόμιο. Το προνόμιο αυτό μπορεί να είναι η επιτυχία. Μπορεί να είναι ότι κάναμε ανθρώπους και κύκλους στους οποίους μπορούμε να είμαστε 100% ο εαυτός μας και να εκφραζόμαστε. Αν κάποιος έρθει και μας σπρώξει, μπορούμε να του πούμε τι έκανες τώρα. Δεν σημαίνει ότι πάντα μπορούσαμε. Δεν ξεχνάμε ποτέ ότι αυτό το προνόμιο που έχουμε εμείς δεν το έχουνε χιλιάδες άλλοι. Όσο, λοιπόν, έχουμε αυτό στο μυαλό μας, πάντα θα μιλάμε, πάντα θα προσπαθούμε να επισημαίνουμε το αυτονόητο. Γιατί δεν υπάρχει τίποτε αυτονόητο και αυτό κάθε μέρα έρχεται και επιβεβαιώνεται στις ζωές μας. Θα πρέπει πάντα να κάνουμε φασαρία. Να λέμε, είτε με την τέχνη μας είτε με τον δημόσιο λόγο μας, αυτό που πρέπει να ακουστεί σύμφωνα με τον δικό μας αξιακό κώδικα.
Καραμουρατίδης: Εγώ νομίζω ότι έμαθα κοντά στη Νατάσσα και μέσα στα 20 χρόνια που είμαστε φίλοι να υψώνω το ανάστημά μου. Έμαθα να νιώθω ότι δικαιούμαι να ταράξω τα νερά. Όντας και παιδί επαρχίας, έχω υπάρξει πολύ πιο νοικοκυραίος και φιλήσυχος. Μην ταραχτούν οι γείτονες. Βλέποντας τον τρόπο που ζούσε η Νατάσσα από την πρώτη μέρα που τη γνώρισα, να χτυπάει το χέρι της, λέγοντας δεν είναι δίκαιο αυτό. Στην αρχή αρχή. Και λέω, κοίτα να δεις, αυτό το κορίτσι μάχεται, διεκδικεί. Στο τέλος είσαι πάντα καθαρότερος αν πεις και διεκδικήσεις αυτό που θέλεις από το να προσπαθείς να είσαι αρεστός παντού. Όταν παλεύεις να είσαι σε όλους αρεστός, στο τέλος σίγουρα θα χάσεις. Οπότε επιλέγεις την ομάδα σου, τη φυλή σου, τους ανθρώπους σου, υψώνεις τη φωνή σου γιατί μπορείς να βοηθήσεις και άλλους.
Υπήρξαν στιγμές που σας ζήτησαν να μην είστε ο εαυτός σας;
Ευαγγελάτος: Οσες φορές πήγε να γίνει αυτό φύγαμε τρέχοντας. Από τις πρώτες συναντήσεις που κάναμε ως παιδάκια στις μεγάλες τότε δισκογραφικές εταιρείες. Δεν κάναμε δεύτερο ραντεβού. Το να περάσεις αυτήν την πύλη ήταν το ζητούμενο. Και ήμασταν και φιλόδοξα παιδιά. Με το που άρχιζαν να μας λένε διάφορα τρελά, να αλλάξουμε στην πραγματικότητα, φεύγαμε.
Μποφίλιου: Εσύ από το πρώτο λεπτό, θυμάσαι; Γιατί σου είχαν πει να ξεφορτωθείς τον Τσίρκα και εμένα. Και ήσουν μόλις 20 χρόνων.
Ευαγγελάτος: Αν θες να μπεις σε ένα σύστημα, σε έναν μηχανισμό, οι άνθρωποι προσπαθούν να σε κάνουν ένα χρήσιμο, λειτουργικό γρανάζι του συστήματος. Δεν μπορείς πολύ εύκολα να αφομοιώσεις το ιδιαίτερο, το πρωτότυπο, αυτό που έχει έναν δικό του τρόπο να βλέπει τα πράγματα. Είναι λογικό, γιατί είναι μηχανή. Είναι μηχανή που δουλεύει με συγκεκριμένο τρόπο. Δεν υπάρχει χρόνος να εξετάζει κάθε περίπτωση ξεχωριστά.
Τώρα που γεμίζετε τα μαγαζιά έχετε νιώσει μια υπερκολακεία;
Καραμουρατίδης: Από την αρχή μας θεωρούσαμε αυτονόητο ότι πρέπει να είμαστε ο εαυτός μας, είχαμε τρομερή ενοχή με τα χρήματα, αλλά κάθε νέα σεζόν ήταν μια πτώση προς μια χειρότερη κατάσταση κοινωνικά. Δεν μπορέσαμε ποτέ να εισπράξουμε αυτό που συμβαίνει. Κάθε χρόνο είναι όλο και δυσκολότερα τα πράγματα. Και ενώ θεωρητικά θα έπρεπε να καρπωθούμε κάπως την επιτυχία, τελικά είμαστε γειωμένοι μονίμως. Μας γειώνει η πραγματικότητα. Ξέρουμε ότι και να γεμίσεις ένα μαγαζί αυτή τη στιγμή είναι τίποτα. Μας τιμάει, μας καλύπτει, αλλά αυτά εξαλείφονται ανά πάσα στιγμή. Ειδικά όταν νιώσεις ότι τα έφτασες.
Μποφίλιου: Δεν αφήνω τα πράγματα να πέσουν κάτω. Είναι και ελάττωμα και προτέρημα. Ήμουν πολλά χρόνια νευριασμένη, για ποιον λόγο δεν με αφήνεις να είμαι ο εαυτός μου. Ένιωθα μη αποδεκτή από ανθρώπους και καταστάσεις που θα ήθελα να είμαι αποδεκτή. Μεγαλώνοντας συνειδητοποίησα ότι δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να αντιληφθούν τι είναι αυτό που θες να πεις. Μπορεί να είναι άνθρωποι άλλης γενιάς, με άλλα αισθητικά κριτήρια. Μου πήρε χρόνια να μάθω γιατί ενώ έλεγα ότι θα είμαι ο εαυτός μου κι ας μη σου αρέσω, κατά βάθος μέσα μου στεναχωριόμουν. Τα τελευταία χρόνια αποκόπηκα από όλο αυτό και είπα, ευτυχώς που δεν σου άρεσα. Και φτιάχνοντας τον δικό μας κύκλο, τη δική μας φυλή, γλιτώνεις και από τις κολακείες που έρχονται όταν πια τα έχεις καταφέρει. Πολλούς ανθρώπους τους είδα να μεταστρέφονται. Απλώς αυτοί μετά δεν είχαν πρόσβαση. Γιατί εμείς έχουμε φτιάξει έναν κύκλο ανθρώπων που εκτιμάμε. Είναι άνθρωποι που είναι ειλικρινείς. Στη φυλή μας δεν έχουν εύκολα πρόσβαση οι ψευτοκόλακες και αυτοί που θα μας γλείψουν.
Έχει σημασία αν «χάθηκαν» κάποιες μάχες;
Καραμουρατίδης: Αλίμονο αν υποχωρήσεις αν χάσεις μάχες. Αυτό σε πεισμώνει. Θυμώνεις. Απλά δημιουργεί μια οργή που δεν ξέρεις τελικά πού θα φτάσει. Θα βγαίνουμε με ρόπαλα και θα σκοτωνόμαστε; Αυτό είναι το μόνο μου θέμα όταν χάνονται μάχες οι οποίες θα έπρεπε πια να αρχίσουν να κερδίζονται.
Ευαγγελάτος: Αυτοί οι αγώνες είναι μέτωπα που ανοίγουν. Πρέπει να συνεχίζουμε. Κάποιοι θα τα παρατήσουν στη μέση και μετά θα λένε εγώ τον ξεκίνησα. Οι άνθρωποι αποκτούν ταυτότητα σε αυτούς τους αγώνες. Κάποια πράγματα θα γίνουν αυτονόητα, που τώρα δεν είναι. Και τότε θα έρθει ένα πλήθος ανθρώπων που θα πάνε να επωφεληθούν. Όταν πια δεν θα τολμάει κακοποιητής να αγγίξει μια γυναίκα, θα μαζευτούν γύρω-γύρω διάφορα μυρμήγκια και θα πούνε εμείς πρωταρχίσαμε αυτόν τον αγώνα. Είναι ωραίο που βλέπουμε ποιοι λαϊκίζουν. Γιατί δεν είμαστε πολλοί. Κάποια στιγμή στο τέλος θα κοιταχθούμε, θα μετρηθούμε και θα ξέρουμε.
Μποφίλιου: Ο άνθρωπος αναμετριέται με τη ματαίωση από τη στιγμή που ξεκινά να ζει. Ξέρει ότι θα ζήσει, θα παλέψει, θα πληγωθεί, θα πονέσει κυρίως και θα πεθάνει. Είναι συνυφασμένη η ματαίωση με την ύπαρξή μας. Ο αγώνας όμως είναι αισιοδοξία και το πιστεύω με όλη μου την καρδιά. Παλεύοντας κάτι μπορείς να το αλλάξεις. Είναι μονόδρομος ζωής. Μου κάνουν εντύπωση οι άνθρωποι που δεν πιστεύουν σε πράγματα. Τους λυπάμαι. Σου λέω αλήθεια. Τους ανθρώπους που δεν πιστεύουν, που έχουν μόνο λόγο ύπαρξης την προσωπική τους δόξα, τα χρήματα, τους λυπάμαι. Γιατί ποτέ δεν έχουν βγάλει το κεφάλι από αυτή τη ματαίωση. Δεν έχουν ανοίξει το κεφάλι να πούνε, υπάρχει και κάτι που δεν είναι τόσο μάταιο τελικά, το να ζεις σαν άνθρωπος και με αξίες ζωντανές, που αναπνέουν.
Αφού είμαστε εύθραυστοι και σπάμε γιατί πάμε και αγαπάμε; Δεν πρέπει;
Ευαγγελάτος: Σαρκαστικός είναι ο στίχος. Να σπας τα μούτρα σου, γιατί θα τα σπάσεις αναπόφευκτα, αλλά, βρε παιδάκι μου, θα το πάθεις μία, θα το πάθεις δύο, κάντο τουλάχιστον συνειδητά να το ευχαριστηθείς. Να ευχαριστηθείς όλη τη διαδρομή.
Καραμουρατίδης: Ο Γεράσιμος, είναι ένας στιχουργός που πρέπει να φερθείς χειρουργικά σε αυτά που λέει. Γιατί είναι και αυτή η πολυσχιδής προσωπικότητα που, πραγματικά, δεν είναι εύκολο να μεταδώσεις ακριβώς αυτό που πρέπει. Γιατί υπάρχουν στα τραγούδια του ερωτήσεις, ειρωνείες, κλεισίματα ματιού, αδιανόητοι τόνοι χαρμολύπης που πρέπει να διαχειριστείς, μηνύματα που πρέπει να είναι σλόγκαν, σημαίες, δηλώσεις του προσωπικές για κάτι που θέλει να απευθύνει. Οπότε, είναι απ' τα αγαπημένα μου παιχνίδια να προσπαθώ να βγάλω το φίδι από την τρύπα.
Μποφίλιου: Εγώ πιστεύω ότι και δύο παίξανε φοβερές μπάλες για να γράψουν αυτό το τραγούδι. Γιατί το να βάλεις σε έναν δίσκο που έχει αυτό τον ήχο, ένα τέτοιο τραγούδι, θέλει θάρρος. Έχει τόσο μεγάλη δύναμη να μην φοβάσαι το ατόφιο συναίσθημα. Και ο Γεράσιμος το έγραψε χωρίς καμία λογοκρισία. Δεν προσπάθησε να το κάνει εξυπνακίστικο. Άφησε το συναίσθημα ωμό. Και ο Θέμης το πήρε, το υπερτόνισε ακόμη περισσότερο, φτιάχνοντας μία μελωδία πολύ τρυφερή. Πολύ αληθινή. Πολύ γυμνή. Ο παραγωγός μας, ο Κορτσέλης, με το που το άκουσε, μου έλεγε συνέχεια ότι αυτό είναι από τα τραγούδια που θα ξεχωρίσουν. Εγώ δεν πίστευα ότι είναι ένα τραγούδι που θα αγγίξει τόσο πολύ κόσμο. Γιατί πίστευα ότι ένα κομμάτι με τόση τρυφερότητα, σε μία εποχή τόσο πολύ άγρια, θα χαθεί μέσα σε όλο το υπόλοιπο υλικό. Έπαθα σοκ το τρίτο Σάββατο που άρχισα να καταλαβαίνω ότι το έχουν μάθει και το τραγουδάνε, που άρχισαν να το ανεβάζουν συνέχεια στο TikTok. Πρώτα «Το Μπάλωμα» και μετά το «Έσπασε». Σε όλες τις συναυλίες τραγουδάνε τόσο δυνατά όλα τα λόγια, δημιουργούν κατευθείαν μια μυσταγωγία. Οι μουσικοί αναγκάζονται να χαμηλώνουν αυτόματα χωρίς κανένα σήμα, να δώσουν χώρο στις φωνές του κόσμου που τραγουδάνε όλοι μαζί τους στίχους. Για μένα είναι σοβαρή ένδειξη αυτό. Είναι πολύ συγκινητικό. Έπαθα σοκ. Μια τέτοια εποχή. Έχει μια ειλικρίνεια αυτό το τραγούδι, που ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ανέχεται εύκολα. Δεν ανέχεται την τόση ευαλοτώτητα. Αποφάσισα λοιπόν να το πω ελεύθερα. Να μη λογοκρίνω τίποτα. Να μη μπω σε καμία διαδικασία. Να το πω ελεύθερα. Αληθινά. Και λέω δεν κατάλαβα. Ποιος θα μας πει πως να το πούμε; Ποιος; Σε αυτά εγώ πλέον δεν δίνω καμία σημασία. Τέλος. Για μένα είναι μεγάλη κατάκτηση αυτό το τραγούδι. Και είναι συγκλονιστικό το ότι αισθάνθηκαν όλοι. Και έρχονται άνθρωποι, που επίσης δεν κωλώνουν και τραγουδάνε όλοι μαζί αυτά τα λόγια.
Καραμουρατίδης: Ο δίσκος δεν θα ήταν ίδιος χωρίς το «Έσπασε». Ήρθε σε μια στιγμή στην οποία όλοι μας, αλλά κυρίως στο τέλος η Νατάσσα, έπρεπε να πάρει μια απόφαση ερμηνευτική. Και πήρε τη σωστή. Γενικώς αυτό έγινε σε αυτό το δίσκο. Δεν μας καπέλωσε η φοβία μην είναι κάτι που θα είναι εκτός ήχου, εκτός συστήματος. Πήγε η Νατάσσα και έδωσε αυτό που έπρεπε να δώσει. Και όχι κάτι το οποίο θα έπρεπε να συντηρητικοποιηθεί, για να μην παραπέμπει σε παλιότερα δικά μας αισθήματα, σε ατόφια συγκίνηση. Ήταν μια από τις πολύ γενναίες αποφάσεις του δίσκου. Το «Έσπασε» ήρθε, έδεσε και συνέδεσε το τι ήμασταν. Για μένα είναι πιο κοντά στους πρώτους μας δίσκους. Γιατί έχει την αθωότητα του αισθήματος, το οποίο είναι εκεί από όλους. Και από τη Νατάσσα. Το να είσαι 20 χρόνια τραγουδίστρια και να κάθεσαι και να αφαιρείς τα χρόνια αυτά και να γυρίζεις σε ένα αίσθημα που δεν είναι η φάση σου αυτή τη στιγμή, είναι τρομερό.
«Αφήστε με εμένα και κρατήστε μόνο τα τραγούδια» είπε ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου.
Καραμουρατίδης: Η γενιά μας είναι τυχερή που έχει το δικό της μεγάλο δημιουργό. Είναι ο δικός μας μεγάλος δημιουργός πατέρας. Με τον μεγαλόπρεπο και σεμνό τρόπο που κινήθηκε σε όλη του τη ζωή αποχαιρετά και τις συναυλίες. Πρέπει να είσαι κτήνος για να μην σου φανεί μεγαλειώδες αυτό. Ο Θανάσης είναι από τους δημιουργούς που ανακάλυψα μόνος μου ως παιδάκι στο Γυμνάσιο στο χωριό μου σκαλίζοντας δίσκους. Όταν έφτασε να είναι ο Θανάσης ολωνών, κάποιοι λίγοι ξέραμε. Με αυτό που έκανε ξαναγύρισα στο δωμάτιό μου. Δεν υπάρχει σημαντικότερη δήλωση σε μια εποχή τεράστιας προβολής, φωτογραφιών, like, από το να μείνουν μόνο τα τραγούδια.
Μποφίλιου: Με πιάσανε τα κλάματα. Κράτησα ενός λεπτού σιγή. Ότι αρμόζει σε έναν τόσο σπουδαίο καλλιτέχνη και άνθρωπο. Σε έναν κόσμο που ζούμε όλα αυτά, γίνε ο Θανάσης, εσύ μικρέ, μεγάλε, καλλιτέχνη. Ήμουν εκεί σε μια συναυλία που είπε, «αν δεν είμαστε τα τραγούδια που γράφουμε, τι είμαστε;». Ο Θανάσης είναι τα τραγούδια που γράφει. Έχουμε πολλά χρόνια να δούμε μια παύση με τόσο βαθύ και ουσιαστικό τρόπο. Δεν έχω δει στις χρυσές δόξες του κάποιον καλλιτέχνη εναλλακτικό, με αυτή την πολιτική θέση, με αυτό το ρεπερτόριο και καθόλου κόλακα και λαϊκιστή να φεύγει τόσο μεγαλειωδώς από τις συναυλίες του. Ο Θανάσης με αυτό που κάνει καθαρίζει μυαλά. Ανοίγει δρόμους. Για όλους εμάς που ασχολούμαστε με τη μουσική.
Ευαγγελάτος: Είναι η ύψιστη μορφή πολυτέλειας, η κορυφή που μπορεί να έχει ένας καλλιτέχνης να μπορεί ο ίδιος και μάλιστα στην ακμή του να βάζει το όριο της καλλιτεχνικής του έκφρασης. Είναι σπουδαίο να μην άγεσαι και φέρεσαι. Δεν θα πω από το κοινό, γιατί το κοινό στην πραγματικότητα είναι ένας καθρέφτης της ανασφάλειάς μας, της επιθυμίας μας να μην πεθάνουμε ποτέ, να μην κρεμάσουμε τα παπούτσια. Πρέπει ένας άνθρωπος να έχει δουλέψει πολύ με τον εαυτό του και με την ειλικρίνεια του έργου του για να πει «εγώ εδώ πέρα βάζω μια παύση». Και ας μην την τηρήσει. Δεν μας ενδιαφέρει. Τη στιγμή που το κάνει είναι πολύ σημαντικό. Είναι ένα ωραίο μάθημα για όλους τους ενεργούς καλλιτέχνες.
