Το δικαίωμα όχι μόνο στην απόκτηση στέγης αλλά κυρίως στο επαρκές επίπεδο στέγης είναι καθολικό. Σύμφωνα με το άρθρο 21 παρ. 4 του συντάγματος, αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του κράτους. Στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αναγνωρίζουμε αυτή την υποχρέωση και προχωράμε δυναμικά σε πολιτική που ανάγει το δικαίωμα στη στέγη ως πρώτη προϋπόθεση για την ευημερία της κοινωνίας.
Δυστυχώς, η κυβέρνηση της Ν.Δ. αντιμετωπίζει και τις στεγαστικές ανάγκες ως μείγμα δημοσιονομικά ουδέτερων και ευκαιριακών πολιτικών της συγκυρίας - και αυτό με παρεμβάσεις χαμηλής πτήσης. Για παράδειγμα, από το πρόγραμμα «Σπίτι μου» έμειναν εκτός οι 3 στους 4 ενδιαφερόμενους, παρά το γεγονός ότι παραμένει αδιάθετος ο μισός προϋπολογισμός. Δύο χρόνια μετά, οι ωφελούμενοι δεν ξεπερνούν τις 6.000! Η αρχική κυβερνητική εξαγγελία ήταν για 10.000 δικαιούχους και υποβλήθηκαν περισσότερες από 40.000 αιτήσεις.
«Σπίτι μου». Η κυβέρνηση λειτουργεί σαν front office τράπεζας
Ομως ούτε αυτό το πρόγραμμα αποτελεί κοινωνική κατοικία. Απευθυνόταν ουσιαστικά σε όσους είχαν αποταμιεύσεις, δεν ήταν επιδότηση αλλά τραπεζικό δάνειο σε συνθήκες υψηλότατων επιτοκίων, με επιδότηση επιτοκίου στις τράπεζες και με κίνδυνο να κοκκινίσουν στην πορεία.
Η κυβέρνηση Ν.Δ. δεν προσφέρει στέγη, διευκολύνει τις τράπεζες να πλασάρουν στεγαστικά για διαμερίσματα μέσης παλαιότητας 40 ετών με νέους ανθρώπους δέσμιους στην υπερχρέωση. Προσέφερε επί της ουσίας τα ήδη υπάρχοντα προγράμματα επιδότησης επιτοκίου τραπεζικών δανείων του ΟΕΚ με τη μαρκίζα «Σπίτι μου». Θυμίζουμε πως ο ΟΕΚ προσέφερε και απευθείας ολόκληρα δάνεια με κοινωνικά κριτήρια αλλά και τα κλειδιά σε κατοικίες που ο ίδιος ο οργανισμός κατασκεύαζε.
Αντίστοιχα και το πρόγραμμα «Ανακαινίζω-Ενοικιάζω» ανοίγει τον δρόμο σε νέα υπερχρέωση καθώς επιδοτεί εργασίες ανακαίνισης κλειστών σπιτιών με το ποσό των 4.000 ευρώ για κόστος ανακαίνισης έως 10.000 ευρώ, με στόχο να ανοίξουν 12.500 κλειστά ακίνητα! Αρκούν 4.000 ευρώ για ανακαίνιση κλειστών σπιτιών;
Σημειώνουμε πως ο συνολικός αριθμός των κλειστών σπιτιών υπολογίζεται σε πάνω από 800.000.
Η υπουργός Σ. Ζαχαράκη, μάλιστα, δηλώνει πως το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας αύξησε τη συνολική δαπάνη για το επίδομα στέγασης από τα 396 εκατ. ευρώ στα 400 εκατ. Στην πραγματικότητα όμως η κυβέρνηση Ν.Δ. πήρε κληρονομιά από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το επίδομα ενοικίου στα 400 εκατ., το αύξησε μόλις στα 402 εκατ. το 2021, το μείωσε στα 396 εκατ. το 2022 και σήμερα το επαναφέρει στα 400 εκατ. Τη στιγμή που στη χώρα μας:
- 1 στα 3 νοικοκυριά ξοδεύει πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός του για την κάλυψη των στεγαστικών του αναγκών σε ενοίκιο, δάνειο, ρεύμα, νερό, θέρμανση-ψύξη.
- Το 19,6% των νέων 15-29 ετών ζει σε συνθήκες υλικής κοινωνικής στέρησης (δεύτεροι στην Ε.Ε. των 27).
- Το 52% των Ελλήνων δεν δύναται να αντικαταστήσει τα φθαρμένα έπιπλα στο σπίτι που ζει.
- 1 στους 10 ενοικιαστές αναγκάζεται να αναβάλει τη δημιουργία οικογένειας εξαιτίας του στεγαστικού κόστους.
- Το ποσοστό ιδιοκατοίκησης μειώθηκε από το 75% το 2019 στο 69,6% το 2023.
- Η Ελλάδα δεν διαθέτει απόθεμα κοινωνικής κατοικίας
Παρά την κατάσταση αυτή, η Ελλάδα ανήκει στην τελευταία στάθμη στην Ε.Ε. στη στεγαστική πολιτική, δαπανά μόλις το 0,3% του ΑΕΠ της για το στεγαστικό, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 0,6%. Η Ιταλία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ιρλανδία το 1% του ΑΕΠ τους. Η Αυστρία, η Δανία, η Γερμανία διαθέτουν το 2% του ΑΕΠ τους.
Στο Ταμείο Ανάκαμψης και Συνοχής η κυβέρνηση έχει προϋπολογίσει πρόγραμμα μόλις 2 εκατ. για το στεγαστικό. Η Πορτογαλία κατέθεσε πρόταση στο Ταμείο Ανάκαμψης για το στεγαστικό της πρόγραμμα αξίας 2.076 φορές μεγαλύτερη από αυτήν της Ελλάδας. Η Ισπανία 1.000 φορές μεγαλύτερο σε κονδύλια.
Η Ελλάδα είναι η 5η στις χώρες της Ευρωζώνης, με επιτόκιο αυξημένο +17% από τον ΜΟ των επιτοκίων Ευρώζωνης. Η στεγαστική κρίση, με την όξυνση που εμφανίζει τα τελευταία χρόνια, απαιτεί ένα συνεκτικό σχέδιο για την αντιμετώπισή της. Απαιτεί θεσμικές παρεμβάσεις, νομοθετικό πλαίσιο, μέτρα άμεσης ανακούφισης και χάραξη μακροπρόθεσμης πολιτικής.
Ως ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχουμε επεξεργαστεί μια ολοκληρωμένη πρόταση για την αντιμετώπιση του προβλήματος στέγης. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
- Επαναφορά της προστασίας της πρώτης κατοικίας και της δικαστικής προστασίας της πρώτης κατοικίας με υποχρεωτική ρύθμιση για τους πιστωτές. Αγορά από την Αναπτυξιακή Τράπεζα κόκκινων δανείων μικρών, μεσαίων Επιχειρήσεων και νοικοκυριών από τα funds με έκδοση ομολόγου, εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου προκειμένου να ρυθμιστούν δάνεια με εξασφάλιση στέγης.
- Κατάθεση νόμου-πλαισίου για το στεγαστικό.
- Σύσταση κεντρικής δομής του κράτους σε επίπεδο υφυπουργείου για το στεγαστικό και δημιουργία οργανισμού με αποκλειστικό αντικείμενο την αντιμετώπιση του στεγαστικού προβλήματος.
- Ανέγερση κατοικιών και παράδοση με το κλειδί στο χέρι. Στην Ελλάδα χρειαζόμαστε κατά μέσο όρο 25.000 κοινωνικές κατοικίες να κατασκευάζονται ετησίως από δημόσιο φορέα μέχρι το 2030 για ικανό απόθεμα κοινωνικής στέγης.
* Πολιτική αποκέντρωσης για όλες τις ακριτικές περιοχές και για τις περιφέρειες με μείωση πληθυσμού από το 2001.
* Εξάλειψη της αστεγίας του δρόμου ως το 2030.
* Εξορθολογισμό του πλαισίου της βραχυχρόνιας μίσθωσης.
* Ανέγερση φοιτητικών εστιών.
* Κίνητρα για μείωση υπαρχόντων ενοικίων κατά 20%.
* Ταμείο που θα δημιουργηθεί στο πρότυπο της Ιταλίας και θα μπορεί να παρέχει ενοίκια ακόμα και στο 1/4 του μέσου όρου των μισθωμάτων μιας περιοχής.
Καθώς και μέτρα στήριξης πχ αύξηση επιδόματος στέγασης, έκπτωση ενοικίων για φοιτητική στέγη από το φορολογητέο εισόδημα κ.ά.
- Το πρόγραμμα Cost Rental, μία νέα μορφή δημόσιας στέγασης στην Ελλάδα. Η χώρα μας μπορεί να παρέχει κατά μέσο όρο 12.000 κατοικίες Cost Rental ετησίως.
Η στεγαστική κρίση αποτελεί βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας.
Η πρότασή μας απαντά θετικά στις μεγάλες προκλήσεις για αποκέντρωση και επίλυση του δημογραφικού.
Απαντά στις ανάγκες των νέων ανθρώπων.
Η Κατερίνα Νοτοπούλου είναι τομεάρχης Κοινωνικής Συνοχής και Πρόνοιας, βουλεύτρια Α’ Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
