Τα διηγήματα της Βίβιαν Στεργίου, σ’ αυτή την δεύτερη συλλογή διηγημάτων με τον τίτλο «Δέρμα», εκπέμπουν σωματικότητα. Οι ήρωες και, κυρίως, οι ηρωίδες αντιλαμβάνονται τόσο τον κόσμο όσο και την ύπαρξή τους μέσω του σώματος. Ή, καλύτερα, και μέσω του σώματος. Και σώμα σημαίνει ευαλωτότητα. Σημαίνει έκθεση σε εξωτερικά ερεθίσματα, σημαίνει έκθεση στον κόσμο. Το σώμα είναι εκεί έξω, περιπλανώμενο, εκτεθειμένο, διαθέσιμο. Το σώμα δείχνει αυτό που είμαστε, το πώς μας βλέπουν οι άλλοι και, συγχρόνως, κρύβει άλλα τόσα, στην προσπάθειά του να είναι αρεστό. Η κατασκευασμένη, επιτηδευμένη εικόνα, η ομορφιά και η τρωτότητα είναι θέματα που επανέρχονται διαρκώς στα διηγήματα της Στεργίου.
Στο ομώνυμο με την συλλογή διήγημα η ηρωίδα προσπαθεί να συνειδητοποιήσει την ερωτική απόρριψη, η οποία δηλώνεται μέσω της σιωπής που καλύπτει ξαφνικά τον, άλλοτε λαλίστατο, ψηφιακό κόσμο. Τι γίνεται όταν κανένα σημαδάκι δεν σε προειδοποιεί για κανένα μήνυμα; Τι γίνεται όταν η διεκδίκηση των ορίων, του χώρου και του χρόνου, υπερκαλύπτει την ερωτική επιθυμία; «Πρέπει να καταλάβεις κάτι: μ’ ενοχλεί η σύγχρονη μανία με τα “όρια”, ειδικά όταν τα λένε “boundaries”. Και άκουσέ με: η σάρκα είναι ένα όριο για το οποίο δεν θα μάθεις στις συνεδρίες γνωστικής συμπεριφορικής ψυχοπαθολογίας που συχνάζεις, κι όπου πληρώνεις κάποιον να σκέφτεται για σένα προκειμένου να μην διαβάσεις ποτέ Αριστοτέλη». Η σάρκα είναι το όριο. «Το δέρμα όταν θέλει κάτι, πρέπει να εκχωρήσει μέρος της κυριαρχίας του». Γι' αυτές τις εκχωρήσεις μιλάει η Στεργίου αντλώντας το υλικό της, ως γνήσια απόγονος του Κάρβερ, της Λουσία Μπερλίν αλλά και της Alice Munro, από την καθημερινότητα. Τίποτε δεν συμβαίνει και όλα είναι δυνατά. Η ζωή ως περιπέτεια και η περιπέτεια της ζωής.
Τα δεκαοκτώ διηγήματα είναι χωρισμένα ανά ζεύγη, με φευγαλέες χαλαρές συνδέσεις μεταξύ τους, άλλοτε εμπεριέχοντας το ένα το άλλο, άλλοτε λειτουργώντας το ένα ως το παρελθόν της τωρινής ιστορίας, πράγμα που επιτείνει την εντύπωση της περιπέτειας αλλά και της συμπόρευσης. Ο κόσμος είναι ένας αλλά οι εκδοχές της ζωής πολλές. Ο άνθρωπος πάντα ο ίδιος, αλλά και ο καθένας μοναδικός.
Οδυνηρή φωνή
Ο περιπαικτικός τόνος, ο ρέμπελος αυτοσαρκασμός, η ανηλεής κριτική για το καθετί, μαζί με την αυτοκριτική, η ρηξικέλευθη, λοξή, τολμηρή ματιά, το χιούμορ, η συγκίνηση, η απέχθεια για την πολιτική ορθότητα αλλά, κυρίως, μια δική της, αδιαπραγμάτευτη και αφτιασίδωτη, αλήθεια, μια αλήθεια η οποία, στιγμές στιγμές, σπάει κόκκαλα μην αφήνοντας τίποτε όρθιο, είναι τα χαρακτηριστικά που κάνουν τόσο ευδιάκριτη, δυνατή και συνάμα οδυνηρή τη φωνή της Βίβιαν Στεργίου. Γράφει σαν να θέλει να αποδομήσει τα πάντα -μαζί και τον κόσμο της τέχνης, έναν κόσμο ανυπόφορα κενόδοξο και ανεπαρκή-, όλα τα κακώς κείμενα που την ερεθίζουν και την πληγώνουν, βουτώντας, δίχως να το σκεφτεί δεύτερη φορά, μέσα σε καταστάσεις που προκαλούν δυσφορία, ακόμη και τρόμο, σε καταστάσεις που έχουν το πρόσημο του 21ου αιώνα, καταφέρνοντας να μιλήσει γι’ αυτούς τους «παγκοσμιοποιημένους» νέους ανθρώπους, με τα «παγκοσμιοποιημένα» προβλήματα και την, άλλο τόσο, «παγκοσμιοποιημένη» μοναξιά, οι οποίοι γεννήθηκαν στις αρχές του '90 (ανήκοντας και η ίδια σε αυτή τη γενιά καθώς γεννήθηκε το 1992) και ζουν, δίνοντας καθημερινά εξετάσεις. Εξετάσεις απαιτητικές, όπου πρέπει να αποδείξουν, αλλά και να αποδεικνύουν διαρκώς την αξία τους. Αυτό το διαρκώς μοιάζει να τη στοιχειώνει. Μια αξία η οποία πρέπει να είναι μετρήσιμη και δεν έχει να κάνει μόνο με μόρφωση και ομορφιά, αλλά και με τον τρόπο, την άνεση που έχουν, ή που δεν έχουν, να κινούνται μέσα σε έναν γρήγορο, «μοντέρνο» κόσμο, ο οποίος, μέσω της τεχνολογίας, ανανεώνεται διαρκώς βάζοντας νέα όρια και νέους στόχους.
Και ναι, πρέπει να κυνηγήσεις αυτούς τους στόχους. Πρέπει να δείξεις πως μπορείς. Ο ύστερος καπιταλισμός δεν σου δίνει επιλογές. Οι ήρωες δεν εξεγείρονται, δεν έχουν τέτοια περιθώρια, ούτε όμως συμβιβάζονται. Ούτε βάζουν μπουρλότο, ούτε κάθονται να υποστούν αγόγγυστα τις συνέπειες. Ενεργοποιούν τα όπλα τους, πίνουν μπύρες, καπνίζουν μαύρο, βολοδέρνουν στα μπαρ και στα λιγοστά τετραγωνικά που τους αναλογούν, μόνοι ή με παρέα, κλείνοντας περιπαικτικά το μάτι. Όσο μπορείς να σαρκάζεις και να αυτοσαρκάζεσαι κάτι μπορεί να γίνει.
Παράφορη καταγραφή
Όσο και αν είναι συγκροτημένη και ελεγχόμενη η γραφή της Στεργίου, δίνει την εντύπωση μιας παράφορης καταγραφής, που ούτε θέλει να ξέρει πότε να σταματήσει, ούτε και θέλει να το κάνει. Κατρακυλάει θαρρείς σε όλο και πιο ειρωνικά και γι’ αυτό δύσβατα μονοπάτια, σε όλο και πιο εύθραυστες πτυχές, μιλώντας γι' αυτά για τα οποία οι άλλοι σιωπούν. Πείθει ακόμη κι όταν θέλει να προκαλέσει. Γιατί η πρόκληση διεγείρει τις συγγραφικές της κεραίες. Η πρόκληση την οδηγεί. Γράφει δίχως φόβο και δίχως δισταγμό. Με μια ευθύτητα άβολη αλλά θεραπευτική. Με μια ευθύτητα συγκινητική.
INFO
Βίβιαν Στεργίου, «Δέρμα»
Εκδ. Πόλις
358 σελ. Τιμή: 15 ευρώ
