Κάποιοι, ανώνυμοι πάντα κύκλοι, σε διαφορετικά μέρη του κόσμου, αλλά ταυτόχρονα πάντα, “αποφασίζουν” κάθε τόσο για ορισμένους συγγραφείς, που ενοχλούν το ολιγαρχικό τους κατεστημένο, ότι, λέει, ξόφλησαν, πάλιωσαν, ό,τι είχανε να πουν το είπαν και δεν υπάρχει λόγος να ασχολούμαστε πιά μαζί τους.
Τα είπαν για τον διαχρονικό, οικουμενικό Ίψεν, στη Γερμανία προσφάτως, επιχειρώντας να τον “διορθώσουν” καταλλήλως. Τα είπαν και για το χαρισματικό θέατρο του Ιονέσκο, στη δεκαετία του ’70, στη Γαλλία κυρίως, και ακούμε κάθε λίγο ξεθυμασμένη τη φωνή του αόρατου διευθυντηρίου να επαναλαμβάνει τον ίδιο βαρετό μονόλογο, σαν να έχει κάποιος ξεχάσει στην πρίζα ένα κασετόφωνο ανοιχτό. Επειδή μόνο ο χρόνος, και κανείς άλλος, είναι αρμόδιος να κρίνει ποιος συγγραφέας θα μείνει και ποιος όχι. Το γεγονός είναι ένα, ότι ο Ιονέσκο παίζεται σήμερα ακόμη παντού στον κόσμο με γεμάτες αίθουσες. Αν θέλουμε να εξηγήσουμε την επιτυχία του, δεν έχουμε παρά να ρίξουμε μια ματιά στον κόσμο γύρω μας και θα διαπιστώσουμε ότι τίποτε από τα στραβά και ανάποδα, εξωφρενικά και παράλογα που συμβαίνουν δεν έχει αλλάξει και ότι η ανθρώπινη βλακεία εξακολουθεί να θριαμβεύει. Το ζήτημα όμως είναι πώς το βλέπει και, κυρίως, πώς το λέει ο Γαλλορουμάνος συγγραφέας που κυνηγήθηκε ανελέητα από το προπολεμικό φασιστικό καθεστώς της πατρίδας του. Έχει επινοήσει έναν τελεσφόρο θεατρικό κώδικα, τραγικωμικό και ομόλογο... της ανοησίας του μέσου αστού που καταγγέλλει. Την ίδια την “κοινοτοπία του κακού”, για την οποία μίλησε και η Χάννα Αρέντ, που δεν έγινε κατανοητή στον καιρό της και συκοφαντήθηκε. Με αυτήν την έννοια, ο Ιονέσκο είναι ένας πολιτικός συγγραφέας.
Ο “Ρινόκερος” είναι ένα έργο μαχόμενου ανθρωπισμού, με θέμα την τεράστια ελκτική δύναμη της μάζας απέναντι στην ανθρώπινη μονάδα, το άτομο ή πρόσωπο. Όπου, η πρώτη προσπαθεί να απορροφήσει τη δεύτερη και, προσωρινά, το κατορθώνει. Πλην ενός μοναδικού, τελευταίου ανθρώπου που αντιστέκεται στην απαλλοτρίωση, με τίμημα την απόλυτη μοναξιά, σε έναν κόσμο κυριαρχούμενο από ρινόκερους. Ο Ιονέσκο δεν ομνύει σε έναν ελιτίστικο ατομισμό, όπως του προσάπτουν, αλλά επιδιώκει να επαναφέρει το ανθρώπινο υποκείμενο στην Ιστορία, απαλλάσσοντάς την από μια ένθεν και ένθεν μηχανοκρατία, της τύχης, της Θείας Πρόνοιας ή της άκαμπτης νομοτέλειας.
Η παράσταση, σε σκηνοθεσία και απόδοση κειμένου του Γιάννη Κακλέα, με εντυπωσιακά, “μοντέρνα” σκηνικά του σκηνοθέτη και του Σάκη Μπιρμπίλη, ερεθιστικά της όψης κοστούμια της Μάρλιας Καραπούλιου, φωτισμούς του Σάκη Μπιρμπίλη, χορογραφία χορταστική της Αγγελικής Τρομπούκη, βίντεο του Στάθη Αθανασίου, διέθετε όλα όσα συνιστούν μια όντως θεαματική παράσταση, κάτι, όμως, που αποτελούσε ταυτοχρόνως το μειονέκτημά της. Η παράσταση άγγιζε μόλις, επιφανειακά, ψυχρά, εργαλειακά και εικονογραφικά το πολιτικό στοιχείο του έργου, χωρίς να εισχωρεί στο βάθος. Περίσσευε η θερμή ψυχή του. Έμπαινε μονίμως “φρένο” στις πραγματικά έντονες προσπάθειες των εννέα καλών ηθοποιών, που πάσχιζαν για να του μεταγγίσουν κάτι από τη δική τους: Άρης Σερβετάλης, Στέλιος Ιακωβίδης, Αναστασία Στυλιανίδη, Ροζαμαλία Κυρίου, Πάνος Παπαδόπουλος (ξεχώρισαν), Κωστής Μπούντας (διακρίθηκε), Αγγελική Τρομπούκη, Θάνος Μπίρκος, Αναστασία Κελέση.
