Η γελοιογραφία είναι ένα κοινωνικό εργαλείο προορισμένο να ξεμπροστιάζει τα κουσούρια των εκάστοτε κοινωνιών. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση που η κοινωνία... έχει γίνει από μόνη της μια σκέτη γελοιογραφία; Πού οδηγείται τότε η αυθεντική γελοιογραφία; Σοβαρεύει, γίνεται ηθοπλαστική και χάνει τον στόχο της; Ή επινοεί άλλους τρόπους, π.χ. σκάβει ένα λαγούμι κάτω από το σοβαροφανές για να το ανατινάξει;
Είναι η περίπτωση του συγγραφέα και γελοιογράφου Μποστ, κατά κόσμον Μέντη Μποσταντζόγλου. Πίσω από τον σατιρικό Μποστ κρύβεται ένας σοβαρός ζωγράφος και συγγραφέας που “κάνει θέατρο'' (γελοιοποιεί σύμφωνα με τη λαϊκή έκφραση) μια ξεδιάντροπα εκμεταλλευτική ηγετική τάξη (μάλλον ολιγάριθμη κάστα), ανατινάζοντας με το φιτίλι της λεζάντας ή με εκείνο της ατάκας, όλα τα ψευδή στερεότυπά της.
Ένας... παρεξηγημένος Φαναριώτης συγγραφέας και ζωγράφος, που αρνείται τον δυτικό κανόνα της προοπτικής, εικόνας και αφήγησης. Πίσω από το προσωπείο του εικονοκλάστη κρύβει έναν αριστοκράτη λόγιο, που βρέθηκε ξαφνικά σε μια χώρα υποχρεωτικής, σήμερα διά νόμου, πτωχευτικής διολίσθησης των πάντων προς τα κάτω. Ένας... Κόντογλου που αμάρτησε, σε ένα παίγνιο με την παράφωνη μουσική μιας λεηλατημένης γλώσσας που οι ίδιοι καταργούμε κάθε φορά μέσα μας την ποιητική της λειτουργία.
Τέτοιο έργο είναι η “Μήδεια”. Ένα κάτοπτρο παραμορφωτικό της στρεβλής νεοελληνικής ζωής και της λεγόμενης “ελληνικής παράδοσης”, ιδωμένης μέσα από τα μάτια του δάσκαλου και του χωροφύλακα, σε ύφος “έκθεσης ιδεών” ενός αριστούχου, κοσμιοτάτης διαγωγής μαθητή Γυμνασίου στα χρόνια 1950-1965.
Με πρόσχημα τις τραγωδίες του Οιδίποδα και τη “Μήδεια” του Ευριπίδη, ξεκινώντας, νομίζω, από τα δραματικά γεγονότα της “Αποστασίας” του 1965, για να φθάσει έως τη χούντα, έως τις χιμαιρικές μέρες της Μεταπολίτευσης και πιο πέρα. Όλα τα ξετινάζει, πολιτική, τέχνη, παιδεία και γλώσσα, που κατάντησαν ψεύτικα επειδή ψευτίσαμε τη ζωή μας.
Η διασκευή, απόδοση στίχων και σκηνοθεσία του Νικορέστη Χανιωτάκη (Θέατρο Θησείο) συλλαμβάνει τον διττό παιγνιώδη - σοβαρό χαρακτήρα του έργου και τον δίνει χωρίς εξεζητημένα “εκσυγχρονιστικά” ευρήματα, στο ύφος μιας επαρχιακής πανήγυρης. Η παράσταση, σοφά μονταρισμένη επάνω σε μοντέλο, ελαφρώς εξευγενισμένο, μπουλουκιού, δένει αρμονικά με τη σύγχρονη μελωδική μουσική της Μόνικα (εκτέλεση ζωντανή εκλεκτή του χαρισματικού Γιάννη Μαθέ), με το ψευδο-ναΐφ σκηνικό της Αρετής Μουστάκα και με τα ψευδο-ποιμενικά κοστούμια της Χριστίνας Πανοπούλου.
Μια παράσταση συνόλου, ίσως, μόνο, με κατά τόπους υπερβολικά τανυσμένους, παραληρηματικούς ρυθμούς, που διασπούν τη ροή. Κατά τα άλλα, ο έξοχος Μάκης Παπαδημητρίου στον ρόλο της Μήδειας αποφεύγει τις ευκολίες, δεν το πάει σε παρωδία και φάρσα, λέει τα κωμικά με τρόπο σοβαρό, και αντίστροφα, για να μετουσιώσει το δράμα σε κωμωδία.
Ο Κώστας Τριανταφυλλόπουλος είναι ένας ευρηματικός Οιδίπους, κωμικά δραματικός. Η Τζένη Θεωνά φτιάχνει μια ωραιοτάτη, φανταιζί αλεπού - καλογριά. Ο Γιάννης Δρακόπουλος δίνει έναν αριστοφανικό Ευριπίδη. Ο Γεράσιμος Σκαφίδας πλάθει μια πληθωρική, γελαστική αρσενική “τροφό.” Ο Νικορέστης Χανιωτάκης (Ιάσων) αποδομεί “μποστικά” τον ήρωα, δίχως να τον στερεί από τις ανθρώπινες διαστάσεις του.
Οι νέες, Αναστασία Γεωργοπούλου (Αντιγόνη), Άννα Κλάδη (Ψαράς, Εξάγγελος), καλές και σωστές.
