Live τώρα    
7°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Σποραδικές νεφώσεις
7 °C
5.6°C7.8°C
3 BF 73%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
8 °C
5.7°C8.3°C
2 BF 62%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
9 °C
7.7°C10.0°C
4 BF 54%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Αραιές νεφώσεις
10 °C
9.3°C10.8°C
5 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Αυξημένες νεφώσεις
5 °C
4.5°C4.6°C
2 BF 68%
Βιβλιοκριτική / Η μεταμορφωτική δύναμη του έρωτα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Βιβλιοκριτική / Η μεταμορφωτική δύναμη του έρωτα

book1

Στο «Αδελφικό», το αμέσως προηγούμενο έργο της, η Βάσια Τζανακάρη ασχολήθηκε με τις ματαιώσεις που συνοδεύουν πάντα την ενηλικίωση, με την ανάγκη φυγής και επαναπροσδιορισμού του εαυτού, καταφέρνοντας να σκιαγραφήσει με ακρίβεια και δυναμισμό τη μεταιχμιακή ηλικία του σημερινού σαραντάρη, ο οποίος, ενώ δεν είναι νέος πια αλλά δεν είναι και μεγάλος, προσπαθεί να συμβιβαστεί με την ιδέα πως κάποια πράγματα έχουν χαθεί οριστικά και να διαχειριστεί τα τραύματα και τις απώλειες. Επανέρχεται τώρα με το «Γεννιέται ο κόσμος», μια σειρά από μικρά κείμενα τα οποία λειτουργούν αυτόνομα μεταξύ τους αλλά και δημιουργούν ένα όλο, όπου με γραμμική χρήση του χρόνου, κατά τη διάρκεια ενός έτους με τη διαδοχική αλληλουχία των εποχών, ανατέμνει τη δύναμη ενός έρωτα -και του έρωτα εν γένει- και τη δυνατότητα αυτού να νοηματοδοτεί τα πάντα από την αρχή, δίνοντας στα πράγματα, στις καταστάσεις και στα συναισθήματα διαστάσεις που μόνο εκείνος μπορεί να αναδείξει ή και να δημιουργήσει λόγω της ανατρεπτικής επαναστατικής φύσης του. Δεν είναι τυχαίο πως επιλέγει για τίτλο τον στίχο του Οκτάβιο Πας -ο οποίος ενέπνευσε τον Θανάση Παπακωνσταντίνου για να δημιουργήσει τη δική του «Ηλιόπετρα»- σε ένα από τα ωραιότερα ποιήματα της λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας: «Γεννιέται ο κόσμος όταν φιλιούνται δυο». Αυτή είναι η δύναμη της ποίησης: η συμπύκνωση. Η δυνατότητα να δημιουργείται ένας ολόκληρος κόσμος με όσο το δυνατόν λιγότερες λέξεις. Λέξεις στη σειρά με άλλα λόγια, αλλά με τόλμη, με «έπαρση», με πάθος, με στοχασμό. Η Τζανακάρη επιλέγει το πρώτο μισό του στίχου για τίτλο, για να τον συμπληρώσει ο Στέφανος Ρόκος με το «Τοπίο III», τον πίνακα του εξωφύλλου.

Τον βιωμένο εκπληρωμένο έρωτα τον έχει υμνήσει πολλές φορές η ποίηση αλλά λιγότερο η πεζογραφία, η οποία συνήθως τρέφεται από τις αντιθέσεις, τις αθετήσεις και τις προσδοκίες. Η Τζανακάρη εμπνέεται από το εκπληρωμένο. Το αφηγηματικό υποκείμενο είναι η ερωτευμένη γυναίκα και στη θέση της μούσας, σπάζοντας το στερεότυπο, το αντικείμενο του πόθου: Ένας άντρας που μπήκε απρόσμενα στη ζωή της γυναίκας, ο οποίος με τις χάρες, την πραότητα και τη γείωσή του της ανοίγει το παράθυρο σε έναν κόσμο που μέχρι τότε δεν ήξερε πως υπήρχε. Της μαθαίνει, δίχως ο ίδιος προφανώς να το επιδιώκει και δίχως να αντιλαμβάνεται τη δύναμή του, πως η ζωή, η θέαση του κόσμου, μπορεί να είναι διαφορετική από αυτή που νόμιζε μέχρι τότε. Ο έρωτας έχει τη δύναμη να μεταμορφώνει. Να εξυψώνει, να αποκαλύπτει, να εφευρίσκει, να μετουσιώνει.

Ολα ξεκινούν μια νύχτα του Δεκέμβρη, όταν ένας άγνωστος ψηλός άντρας μπαίνει σ’ ένα ουζερί στην Ευελπίδων και τον αντικρίζει μια γυναίκα. Απρόσμενα γεννιέται ο κόσμος, γεννιέται το «μαζί». Στον πυρήνα του βιβλίου βρίσκεται η μεταμορφωτική δύναμη του έρωτα και η νέα «πραγματικότητα» που αυτός δημιουργεί. Χαρακτηριστικό το κεφάλαιο που τιτλοφορείται «Αστέρια». Η γυναίκα ζει σ’ ένα σπίτι στο κέντρο της πόλης. Από το μπαλκόνι της δεν έχει δει ποτέ τα αστέρια ή το φεγγάρι γιατί τα κρύβουν τα γύρω ψηλά κτίσματα. «Τα πορτοκαλί φώτα θαμπώνουν το βλέμμα, τα κτίρια γύρω είναι ψηλά, με φωτισμένα ρετιρέ, ρετιρέ πρώτο, δεύτερο, τελευταίο (καμιά φορά και δώμα), μπήγονται στην κοιλιά του ουρανού σαν χοάνες, καταπίνουν αστέρια, φεγγάρια, σύννεφα, χαμένα μπαλόνια, που φτάνουν στους υπονόμους και γίνονται βαρκούλες - λεία για αλιγάτορες αστικών μύθων». Αλλά όταν βγαίνει στο μπαλκόνι μαζί του, τα πάντα αλλάζουν: «Όταν όμως βγήκαμε μαζί στο μπαλκόνι μου και σήκωσα το βλέμμα ψηλά, πάνω απ’ όλα τα τελευταία ρετιρέ (και ένα δώμα), είδα το παιδικό μου στερέωμα».

Η Τζανακάρη δίνει από μόνη της τον πιο σαφή και περιεκτικό ορισμό για τα κείμενά της διά στόματος του ήρωά της: «Θα αναλύουν αυτά τα κείμενά σου στη βάση ενός διπόλου ρομαντικού και πραγματικού, υπερβατικού και ρεαλιστικού».
Ενας σκοτεινός ρομαντισμός διέπει τις σελίδες του βιβλίου. Η Τζανακάρη, ενώ πιστεύει με πάθος στη δύναμη του έρωτα, κατά μία έννοια «υπονομεύει» την πληρότητά του με όπλο της τον σαρκασμό και μια λεπτή υποβόσκουσα ειρωνεία που ξύνει την επιφάνεια και αφήνει μια υπόνοια για το τι μπορεί να ακολουθήσει. Όχι ως υποταγή στην πεζότητα, αλλά ως επίγνωση της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου ψυχισμού. Τα πάντα περικλείουν και το αντίθετό τους. Ο παθιασμένος έρωτας κρύβει στα σπλάχνα του -μπορεί να κρύβει- την παρακμή του. Μέχρι τότε όμως η ηρωίδα θέλει να βάλει μια σημαία, «αν όχι χώρας, έστω μια γαλάζια σημαία έγκρισης, καθαρότητας, ασφάλειας» στο σημείο που στάθηκε για λίγο εκείνος.

Γλώσσα πυκνή, κινητική, δίχως βαρύγδουπες εκφράσεις, η οποία καταφέρνει να μεταδώσει συναίσθημα δίχως να το εκβιάζει. Και, το κυριότερο, να μεταδώσει τη μαγεία της μεταμορφωτικής δύναμης του έρωτα.

 

Βάσια Τζανακάρη, «Γεννιέται ο κόσμος»

Εκδόσεις Καστανιώτη

Σελίδες 112

Τιμή: 12 ευρώ

 

book 2

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL