Το μυθιστόρημα του Λερντ Χαντ -γεννημένος στη Σιγκαπούρη το 1968, μεγαλωμένος στην Ιντιάνα, με σπουδές Γαλλικής Φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Σορβόννης, βραβευμένος στη Γαλλία με το Μεγάλο Βραβείο Αμερικανικής Λογοτεχνίας- «Neverhome», που κυκλοφορεί σε πολύ καλή μετάφραση του Χρήστου Οικονόμου από τις εκδόσεις Πόλις, έχει ως αφετηρία του ένα, όχι και τόσο γνωστό, ιστορικό γεγονός: κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου περίπου τετρακόσιες Αμερικανίδες πήραν μέρος σε αυτόν μεταμφιεσμένες σε άντρες. Η ποιήτρια Ελένη Σικελιανός, απόγονος του Άγγελου Σικελιανού και γυναίκα του Χαντ, του χάρισε κάποια στιγμή το βιβλίο «An Uncommon Soldier», τις επιστολές μιας γυναίκας από φτωχή αγροτική οικογένεια στην πολιτεία της Νέας Υόρκης που κατά τη διάρκεια του εμφυλίου είχε πολεμήσει ως άντρας.
Αυτό το γεγονός πυροδότησε, χρόνια μετά, τη συγγραφή ενός μυθιστορήματος που μας συστήνει μια εξαιρετικά πολύπλοκη και ενδιαφέρουσα ηρωίδα, η οποία μεταμφιέζεται και πολεμά εκθέτοντας τον εαυτό της σε μυριάδες κινδύνους, βιώνοντας τη βία στο πετσί της, ασκώντας την και η ίδια όχι τόσο -ή όχι μόνο- για λόγους πατριωτικούς, αλλά, κυρίως, από μια ασίγαστη ανάγκη να ανακαλύψει τα όρια του φύλου και του εαυτού της. Λέει, μιλώντας στην, επίσης δυναμική και πηγή έμπνευσης για κείνη, νεκρή μητέρα της: «Ήθελα, της είπα, να ξαπλώσω κάτω από τ’ αστέρια και να μυρίσω αλλιώτικες αύρες. Ήθελα να πιω νερό από αλλιώτικες πηγές, να νιώσω αλλιώτικους ζεστούς ανέμους. Να σταθώ με τους συντρόφους μου πάνω στα ερείπια των ιδεών του χθες. Να βαδίσω μπροστά με χίλιους άλλους. Να πατήσω γερά στο χώμα, ν’ ατσαλώσω το βλέμμα μου και να μην το βάλω στα πόδια».
Την έννοια της μεταμφίεσης, από γυναίκα σε άντρα και τούμπαλιν, τη συναντάμε διαρκώς σε όλη την έκταση της αφήγησης καθώς επανέρχεται και το βασικό ερώτημα: πόσος πραγματικός εαυτός μπορεί να χωρέσει και να επιβιώσει κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας; Η Κόνστανς ή, αλλιώς, ο γενναίος Ας κάνει όλα αυτά που κάνουν και οι άλλοι. Μπορεί να είναι το ίδιο βίαιη, το ίδιο σκληρή, το ίδιο αδίστακτη όπως και οι άλλοι. Η ύπαρξή της/του εκτίθεται στους ίδιους κινδύνους. Και μαζί σε ακόμα έναν. Στον κίνδυνο της αποκάλυψης της ταυτότητάς της. Μια αποκάλυψη που μπορεί να επιφέρει πολύ σκληρή τιμωρία, κάτι που τελικά γίνεται. Ενώ, μέσω των πράξεών της, τα στερεότυπα καταργούνται, αυτά δεν παύουν -πώς θα μπορούσε άλλωστε, βρισκόμαστε στον 19ο αιώνα- να καθορίζουν τις συμπεριφορές. Ο Χαντ καταφέρνει να αποδώσει με ακρίβεια και ευαισθησία τις αλλαγές που συντελούνται στην ηρωίδα του. Η Κόνστανς, ενώ ξεκινά όντας «κάποια», όταν επιστρέφει, χωρίς να είναι κάποια άλλη, είναι αυτή η «κάποια» που ξεκίνησε και μαζί ακόμα κάτι. «Να πάει ποια στο σπίτι; Υπάρχουν πολλές από εμένα εδώ» λέει όταν τα πάντα έχουν τελειώσει, βουτώντας άλλη μια φορά, ακόμη βαθύτερα, στον κερματισμένο εαυτό.
Άλλωστε, με την επιλογή της φορτισμένης πρωτοπρόσωπης αφήγησης αυτό επιτυγχάνεται: να γινόμαστε κοινωνοί μιας βαθιάς, ασταμάτητης, αιματηρής ενδοσκόπησης. Μιας ενδοσκόπησης που, αναζητώντας όρια, αναζητά απαντήσεις. Μιας ενδοσκόπησης που ψάχνει τρόπους να επιστρέψει, που ψάχνει τρόπους και μορφές του υπάρχειν. Όμως ποτέ δεν επιστρέφεις στο μέρος από το οποίο έφυγες. Αυτή η ευφυής αντιστροφή της «Οδύσσειας» μας παρουσιάζει έναν Βαρθολομαίο ο οποίος περιμένει ως άλλη Πηνελόπη, περιτριγυρισμένος από φαντάσματα, δέσμιος ενός παρελθόντος που κρύβει μυστικά. Η αγάπη θέλει να νικήσει, αλλά δεν είναι πάντα τόσο δυνατή. Η δύναμη όμως αυτής της λιτής ευγενικής συνταρακτικής αφήγησης είναι μεγάλη. Εικόνες που στοιχειώνουν, σκέψεις που αντανακλούν έναν εαυτό που δεν χωράει μέσα στα στενά όρια των βεβαιοτήτων.
Info
Λερντ Χαντ,
«Neverhome»
Εκδόσεις Πόλις
Μετάφραση: Χρήστος Οικονόμου
Σελ.: 256
Τιμή: 16 ευρώ
