Δύσκολο καλοκαίρι. Το μυαλό και η καρδιά μας βρίσκονται δίπλα σε όλους αυτούς που δίνουν τη μάχη για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, σε όλους αυτούς που εργάζονται σε συνθήκες καύσωνα, σε όλους αυτούς που κρατάνε όρθια μια χώρα η οποία πορεύεται χωρίς σοβαρή ηγεσία, αλλά με νωπή λαϊκή εντολή. Ταυτόχρονα, εμείς στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. έχουμε να συζητήσουμε και τα δικά μας, να πάρουμε σοβαρές αποφάσεις. Υποστήκαμε μια ήττα την έκταση της οποίας δεν περιμέναμε. Αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν λειτουργούσε σωστά. Οι «κοινωνικοί αισθητήρες» που πρέπει να έχει κάθε ζωντανός πολιτικός οργανισμός δεν λειτουργούσαν. Η εκλογική ήττα μάς υποχρεώνει να αναλογιστούμε, να συζητήσουμε, να γράψουμε. Να αναδείξουμε αίτια, να βρούμε μια νέα περπατησιά. Αυτά πρέπει να γίνουν για να οδηγηθούμε στην ανασύνταξη, στην ανασυγκρότηση εν κινήσει.
Δεν θα καταφύγουμε σε «βολικές» απαντήσεις. Δεν θα πούμε εμείς ότι «φταίνε οι πολίτες», «φταίνε τα ΜΜΕ», φταίνε ο τάδε και ο δείνα. Αυτές τις τελευταίες εβδομάδες ακούμε προσεκτικά και με σεβασμό την κάθε γνώμη, ιδιαίτερα αυτές με τις οποίες δεν συμφωνούμε. Κανείς δεν είναι κάτοχος της αλήθειας, ιδιαίτερα σε θέματα με χαρακτήρα πολυπαραγοντικό. Ας αποφύγουμε τα «εγώ τα έλεγα», τους ακραίους υποκειμενισμούς. Ας λειτουργήσουμε με σύνεση και ταπεινότητα, συλλογικά και συντεταγμένα.
Τα αίτια της ήττας
Από μια πρώτη σύνοψη των επιχειρημάτων που έχουν αναδειχθεί στον δημόσιο διάλογο για τα αίτια της ήττας, μπορούμε να τα ομαδοποιήσουμε:
* Στο κόμμα και στην ανάγκη να λειτουργήσει ουσιαστικά, εξασφαλίζοντας ικανό αριθμό επαρκών οργανωτικών στελεχών.
* Στην απόλυτη ανάγκη για επαφή με την κοινωνία γύρω μας, σε κεντρικό και τοπικό επίπεδο.
* Στην έλλειψη συμμετοχής εκλεγμένων στελεχών μας σε θεσμούς, φορείς, κινήματα.
* Στην ελλιπή παρακολούθηση των κοινωνικών εξελίξεων, των αλλαγών που συντελούνται στην Κοινωνία των Πολιτών, στο οικονομικοκοινωνικό γίγνεσθαι. Δεν μελετήσαμε επαρκώς πώς προσλαμβάνουν οι πολίτες τα επιχειρήματά μας, ποια εγκρίνουν, ποια απορρίπτουν.
* Στο ποια και πώς πρέπει να είναι η σύγχρονη Αριστερά που θέλει να εκφράσει ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
* Στις συντελούμενες αλλαγές στον ευρύτερο γεωπολιτικό περίγυρό μας.
* Στην υπεράσπιση της εθνικής μας κυριαρχίας. Σε μια σύγχρονη και προωθητική αντίληψη για τον πατριωτισμό.
Η «διεύρυνση»
Χωρίς να εξαντλείται ο κατάλογος, θα ήθελα στην παρούσα συμβολή μου στον συλλογικό προβληματισμό να κάνω και μια αναφορά στη «διεύρυνση» του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Με τον όρο «διεύρυνση» χαρακτηρίζουμε το γεγονός της προσέγγισης και της υπερψήφισης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., μετά το 2012, από εκατομμύρια πολίτες. Τι εκφράζει όμως αυτή η «διεύρυνση», τι προϊστορία έχει, τι αλλαγές δημιουργεί και πώς οφείλουμε αυτές τις αλλαγές να τις αντιμετωπίζουμε;
Υποστηρίζω πως ο όρος «διεύρυνση» δεν είναι σωστός. Διεύρυνση έχουμε όταν σε ένα πλήθος 10.000 προστίθενται 2.000 ή 3.000... Στην περίπτωσή μας, που το 6% του εκλογικού σώματος γίνεται 36%, δεν πρόκειται για διεύρυνση. Η τεράστια ποσοτική ενίσχυση δημιουργεί μια νέα ποιότητα, ένα νέο υποκείμενο. Η εξέλιξη αυτή δεν προέκυψε από το μηδέν. Στη χώρα μας ιδιαίτερα, ο πολιτικός χώρος που περιλαμβάνει την Αριστερά, τη λεγόμενη Κεντροαριστερά και μεγάλα τμήματα του Κέντρου έχει διαχρονικά λειτουργήσει με πολλά ενοποιητικά χαρακτηριστικά, με κύριο αυτό της υπεράσπισης της Δημοκρατίας. Ως αποτέλεσμα, ο χώρος εμφανίζει μια αξιοσημείωτη κινητικότητα, που συχνά υπερβαίνει τα υπάρχοντα όρια.
Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της κινητικότητας ήταν τη δεκαετία του ’80 το μεγάλο κοινωνικό ρεύμα από την Αριστερά προς το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου. Τριάντα χρόνια αργότερα, είχαμε το αντίστροφο, ακόμα μεγαλύτερο ρεύμα από Κέντρο-Κεντροαριστερά-ΠΑΣΟΚ προς τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλέξη Τσίπρα. Και τα δύο αυτά ρεύματα αποτύπωναν αυθεντικές κοινωνικές-πολιτικές διεργασίες στον ευρύτερο δημοκρατικό-προοδευτικό και πάντα αντιδεξιό χώρο.
Ερχόμαστε στο σήμερα. Με την Ευρώπη να διολισθαίνει προς τη βαρβαρότητα, με την ενίσχυση της Ακροδεξιάς, με τον ακροδεξιό-ρατσιστικό λόγο να αποκτά ακροατήριο και με τα ακροδεξιά κόμματα να αυξάνουν τα ποσοστά τους. Επίσης, με την Ευρώπη να μην μπορεί να αποκτήσει ενιαία πολιτική έκφραση σε κορυφαία θέματα. Χωρίς σαφές όραμα, με πολιτικές-μπαλώματα. Είναι αυτονόητο ότι η ευθύνη των αριστερών-προοδευτικών δυνάμεων αυξάνεται, για να αποτελέσουν τον φραγμό σε κάθε πισωγύρισμα της Ευρώπης.
Ενωτικό κάλεσμα
Στη χώρα μας και σε ό,τι αφορά τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. οφείλουμε να πρωτοστατήσουμε σε ενωτικά εγχειρήματα τα οποία θα απευθύνονται σε όλο τον αριστερό, κεντροαριστερό, κεντροδημοκρατικό χώρο. Αυτό το ενωτικό κάλεσμα θα απευθύνεται πρωτίστως σε κοινωνικό επίπεδο, αφού φαίνεται πως τα «όμορα» κόμματα ακόμα δεν έχουν ξεφύγει από τον «πειρασμό» να επιδιώξουν να κυριαρχήσουν (σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.) στον ευρύτερο αριστερό-δημοκρατικό χώρο. Πιστεύω ότι σύντομα όλοι θα κατανοήσουν ότι την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση Μητσοτάκη, με τη βοήθεια ακροδεξιών μορφωμάτων, θα επιβάλλει ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές σε βάρος των πολιτών και της Δημοκρατίας, θα είναι πολυτέλεια και ανεπίτρεπτη ελαφρότητα εμείς να αναλωνόμαστε σε «εμφυλίους».
Και ένα τελευταίο. Στη νέα κομματική οντότητα που διαμορφώνεται με την εκλογή νέας ηγεσίας είναι αυτονόητο ότι όλα τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι ισότιμα. Δεν υφίσταται η δήθεν διάκριση παλιά-νέα μέλη. Οι σχέσεις όλων πρέπει να χαρακτηρίζονται από συντροφικότητα και αγάπη. Το παλιό δίλημμα «μεταρρύθμιση ή επανάσταση» δεν υφίσταται πλέον, έχει ξεπεραστεί...
Ο Γιάννης Μπαλάφας είναι μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
