Το αποτέλεσμα των εκλογών είναι μια καθαρή νίκη της Νέας Δημοκρατίας. Η έκταση της νίκης αυτής δεν είχε προβλεφθεί ούτε από τα επιτελεία του κυβερνητικού κόμματος, ούτε από τις εταιρείες δημοσκοπήσεων, ούτε ακόμα και από τους πιο σκληρούς μηχανισμούς προπαγάνδας της Ν.Δ. Κι αυτό μολονότι η διακυβέρνηση Μητσοτάκη ήρθε πάρα πολλές φορές σε ισχυρή αντίθεση με το αίσθημα αξιοπρέπειας των πολιτών, με τις βασικές αρχές δίκαιης και διαφανούς διακυβέρνησης, ακόμα και με τους συντεταγμένους δημοκρατικούς θεσμούς. Είναι λοιπόν θέμα ορθής και υπεύθυνης ανάλυσης το να κατανοηθεί πώς διαμορφώνουν οι πολίτες τα κριτήρια της ψήφου τους, ποια πράγματα τους επηρεάζουν και ποιοι μηχανισμοί τους αποξενώνουν από τη σφαιρική πληροφόρηση και την κριτική σκέψη.
Γιατί η νίκη της Ν.Δ. δεν διαμορφώθηκε μέσα σε συνθήκες πολιτικής ηγεμονίας, ώστε να είναι αναμενόμενη και προβλέψιμη, αλλά σε συνθήκες που έδειχναν για το κυβερνητικό κόμμα πολιτική φθορά και βαθύτατη κρίση εμπιστοσύνης στη διακυβέρνησή του. Υπάρχουν λοιπόν μηχανισμοί και διεργασίες χειραγώγησης της ψήφου που διαφεύγουν από τις αναλύσεις και τις εκτιμήσεις του πολιτικού κλίματος και οδηγούν σε λανθασμένα συμπεράσματα - και κατά συνέπεια αποπροσανατολίζουν τις εκλογικές τακτικές. Το παράδοξο της στιγμής είναι ότι η αποδοχή της κυβερνητικής πολιτικής Μητσοτάκη φαίνεται να είναι πολύ μικρότερη από το ποσοστό το οποίο κέρδισε. Το ίδιο και οι προσδοκίες από μια επόμενη διακυβέρνηση Μητσοτάκη. Κι αυτό είναι κάτι που πρέπει να μελετηθεί προσεκτικά.
Το μέτωπο της προοδευτικής διακυβέρνησης
Η απλή αναλογική και η στρατηγική τής προοδευτικής κυβέρνησης συνεργασίας δεν έγιναν αποδεκτές από τους ψηφοφόρους. Δεν θα πρέπει εδώ να φοβηθούμε να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα: οι προϋποθέσεις για συγκλίσεις τέτοιου είδους αποδείχτηκε ότι δεν υπήρχαν. Το πολιτικό σύστημα είναι κατακερματισμένο, προοδευτικός πόλος δεν έχει συγκροτηθεί και το πολιτικό σύστημα διαμορφώνεται περισσότερο από ανταγωνισμούς, παρά από κοινούς τόπους. Η βάση των κομμάτων του προοδευτικού αντιπολιτευτικού τόξου οριοθετείται ακόμα από αντιπαραθέσεις και περιχαρακώσεις της περιόδου των Μνημονίων και δεν πιστεύει ειλικρινά στην προοπτική μιας συλλογικής εναλλακτικής διεξόδου. Και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν κατάφερε να αποτελέσει την ατμομηχανή μιας προοδευτικής εξέλιξης και να εδραιώσει την ηγεμονία που θα μπορούσε να ωθήσει τις εξελίξεις προς αυτή την κατεύθυνση. Αντιθέτως, η αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ έδωσε ψήφους και εκλογικά κέρδη σε όλα τα κόμματα που διατηρούσαν διαύλους μετακίνησης ψηφοφόρων μαζί του.
Το υποκειμενικό πρόβλημα
Από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα ο ΣΥΡΙΖΑ ασχολήθηκε με τη μετεξέλιξή του σε προοδευτική δύναμη εξουσίας μαζικής βάσης. Το εγχείρημα αυτό δεν δικαιώνεται από το εκλογικό αποτέλεσμα. Με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα λοιπόν, ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να επαναπροσδιορίσει βασικά θέματα ταυτότητας και πολιτικής λειτουργίας. Οι φυγές προς τα εμπρός δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα.
Ο ΣΥΡΙΖΑ έχει όλες τις προοπτικές ανοιχτές μπροστά του αν βάλει τα δύσκολα ερωτήματα στο τραπέζι. Να επανεξετάσει θαρραλέα την επάρκεια του πολιτικού του προσωπικού και των συλλογικών του οργάνων, να επανακαθορίσει τους όρους πολιτικής συζήτησης με τους όμορους χώρους, να αναδείξει και να προβάλει στελέχη που αντιστοιχούν στις απαιτήσεις της κοινωνίας, να επεξεργαστεί τον λόγο και το ύφος του, να ξεκαθαρίσει τους λογαριασμούς του με αδυναμίες και αντιφάσεις που κουβαλάει από το παρελθόν. Και, το κυριότερο, να ανανεωθεί. Η ανανέωση με σοβαρούς πολιτικούς όρους δεν πρόδωσε ποτέ την Αριστερά.
Ο χρόνος πιέζει
Η Αριστερά έχει αντιμετωπίσει στην ιστορία της πολύ πιο βαριές στρατηγικές ήττες - ήττες που έθεσαν σε κίνδυνο ακόμα και την ύπαρξή της για δεκαετίες. Δεν είναι αυτή η κατάσταση, όσο βαρύ κι αν ήταν το χθεσινό αποτέλεσμα. Ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του και να ανακτήσει την ηγεμονία στον προοδευτικό χώρο του, αρκεί να συνειδητοποιήσει ότι δεν υπάρχουν απλές απαντήσεις σε σύνθετα προβλήματα. Χρειάζονται σκέψη, κόπος, ωριμότητα και σύνθεση. Χρειάζεται παραγωγή πολιτικής και όχι εγκλωβισμός σε στείρες διαχωριστικές γραμμές. Και, κυρίως, χρειάζεται μια τίμια αναγνώριση των υποκειμενικών του αδυναμιών, ώστε να είναι εφικτή η υπέρβασή τους. Δεν υπάρχει χρόνος μέχρι τις επόμενες εκλογές. Αυτό δεν είναι λόγος να αναβληθεί η συζήτηση. Είναι λόγος να γίνει γρήγορα και σωστά.
