Live τώρα    
22°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
22 °C
20.2°C23.5°C
2 BF 43%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
20 °C
16.6°C22.9°C
2 BF 45%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C21.5°C
2 BF 64%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.1°C
1 BF 62%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
17.9°C17.9°C
0 BF 59%
Επιτόκια / Νέες αυξήσεις παρά την αβεβαιότητα στις τράπεζες
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Επιτόκια / Νέες αυξήσεις παρά την αβεβαιότητα στις τράπεζες

1331426200.jpg

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) αλλά και η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) συνέχισαν την πολιτική αύξησης των επιτοκίων με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού, παρά το γεγονός ότι πολλοί αναλυτές απέδωσαν την τραπεζική αναταραχή που εκδηλώθηκε σε ΗΠΑ και Ελβετία το τελευταίο δεκαπενθήμερο στη ραγδαία άνοδο των επιτοκίων του δολαρίου και του ευρώ.

«Η αναταραχή στον τραπεζικό τομέα είναι καλός λόγος για μια παύση στις αυξήσεις επιτοκίων από τη Fed» υποστήριξε την περασμένη Τετάρτη σε δηλώσεις του ο νομπελίστας οικονομολόγος Πολ Κρούγκμαν, τονίζοντας ότι το σοκ στις τράπεζες θα ασκήσει πτωτικές πιέσεις στον πληθωρισμό. Παρ’ όλα αυτά, η Fed είχε διαφορετική γνώμη και αύξησε κατά 0,25% τα επιτόκια του δολαρίου στο 5%. Είχε προηγηθεί η ΕΚΤ με νέες αυξήσεις επιτοκίων στην Ευρωζώνη και την Κριστίν Λαγκάρντ να δηλώνει: «Μια σημαντική προσαρμογή της πολιτικής είναι ήδη πίσω μας. Από τον περασμένο Ιούλιο έχουμε αυξήσει τα επιτόκια κατά 350 μονάδες βάσης. Ωστόσο, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι υψηλός και η αβεβαιότητα για την πορεία του έχει αυξηθεί. Αυτό καθιστά απαραίτητη μια ισχυρή στρατηγική για τη συνέχεια».

Καπιταλισμός uber alles

Η λογική της αντιμετώπισης της τραπεζικής κρίσης πριν μετατραπεί σε δομική ήταν η πάση θυσία διάσωση του συστήματος. Θεωρίες και συστήματα πήγαν στην άκρη. Καπιταλισμός uber alles.

Οι χειρισμοί τόσο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) όσο και της Κεντρικής Τράπεζας της Ελβετίας έδειξαν ότι πρώτιστη επιλογή ήταν ο κατευνασμός της ανησυχίας των καταθετών, αφήνοντας στην άκρη πρακτικές κουρέματος κ.λπ. Κάτι που απομάκρυνε γρήγορα τις λογικές του περίφημου bail in, που δυστυχώς εφαρμόστηκε μόνο στην Τράπεζα Κύπρου και οδήγησε σε μεγάλο κούρεμα καταθέσεων την προηγούμενη δεκαετία.

Στην Ελβετία οι ρυθμιστικές και οι κρατικές Αρχές μέσα σε ένα 48ωρο παρέδωσαν σε εξευτελιστική τιμή την 167 ετών Credit Suisse στη νούμερο 1 τράπεζα της χώρας UBS, κατευνάζοντας τις ανησυχίες των καταθετών, δημιουργώντας έναν κολοσσό με ενεργητικό 2 τρισ. ελβετικών φράγκων, ίσο με το 200% του ελβετικού ΑΕΠ. Για να επιτευχθεί αυτό και να μην διαταραχθεί η φήμη της χώρας ως ασφαλούς καταφυγίου εκατοντάδων χιλιάδων «επώνυμων» και «ανώνυμων» εκατομμυριούχων, οι ελβετικές Αρχές επέβαλαν ετσιθελικά τη διαγραφή χρέους 15 δισ. δολαρίων σε ομόλογα, παραβιάζοντας την αρχή που θέλει πρώτοι από όλους να πληρώνουν τη ζημιά οι μέτοχοι, οι οποίοι θα πάρουν κάποια σεντ ανά μετοχή σε τίτλους της UBS. Ήδη στα δικηγορικά γραφεία της Ζυρίχης συρρέει πλήθος θεσμικών επενδυτών και ετοιμάζεται πλήθος αγωγών για το φέσι που τους φόρεσαν οι ελβετικές Αρχές, με το Bloomberg να επιμένει ότι μπορεί να προκληθεί ντόμινο ζημιών 250 δισ. δολαρίων σε θεσμικούς και άλλες τράπεζες που είχαν αγοράσει τα Tier1, με άγνωστες συνέπειες για ορισμένους εξ αυτών.

Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μέσα σε τρεις ημέρες η Ομοσπονδιακή Αρχή Ασφάλισης Καταθέσεων (Federal Deposit Insurance ) και οι κρατικές ρυθμιστικές Αρχές στις Πολιτείες της Καλιφόρνια και της Νέας Υόρκης ανέλαβαν τον έλεγχο των τραπεζών Silicon Valley (SVB) και Signature. Ταυτόχρονα εγγυήθηκαν το 100% των καταθέσεων σε αυτές, καταργώντας εν τοις πράγμασι το ομοσπονδιακό όριο ασφάλισης των 250.000 δολαρίων. Οι δηλωσεις της πρώην επικεφαλής της FED Τζάνετ Γέλεν σε επιτροπή της αμερικανικής Γερουσίας την περασμένη Πέμπτη (μετά την ανακοίνωση της αύξησης των αμερικανικών επιτοκίων κατά 0,25%) η οποία αντιτάχθηκε στην ασφάλιση του συνόλου των καταθεσεων, σε πνεύμα αντίθετο από την πρακτική της FED, πυροδότησε νέο κύμα αβεβαιότητας και το αμερικανικό Χρηματιστήριο υποχώρησε κατά 540 μονάδες. Φαίνεται ότι στις ΗΠΑ οι απόψεις είναι μάλλον διχασμένες για την αντιμετώπιση της κρίσης και αυτό προκαλεί νέο κύκλο αβεβαιότητας.

Η συμφωνία

Τα συνολικά περιουσιακά στοιχεία (συνολικό ενεργητικό) που βρίσκονται υπό διαχείριση στο ελβετικό τραπεζικό σύστημα διαμορφώθηκαν στα 3,5 τρισ. ελβετικά φράγκα (CHF) στο τέλος του 2022 ή περίπου στο 448% του ΑΕΠ της Ελβετίας.

Η UBS διαχειριζόταν περιουσιακά στοιχεία της πολυεθνικής πελατείας της, που αντιστοιχούσαν πριν μερικές ημέρες στο 132% του ελβετικού ΑΕΠ, ενώ ο ήδη πολύ συρρικνωμένος ισολογισμός της Credit Suisse αντιπροσώπευε το 69% του ελβετικού ΑΕΠ. Η εξαγορά της υπό χρεοκοπία Credit Suisse δημιουργεί έναν γίγαντα που θα διαχειρίζεται κάτι λιγότερο από 2 τρισεκατομμύρια ή το 200% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Ελβετίας. Μόνο και μόνο η παράθεση αυτών των μεγεθών κάνει απολύτως κατανοητή την πρεμούρα των ελβετικών πολιτικών και οικονομικών Αρχών να προχωρήσουν με ταχύτητα στη διάσωση της χρεοκοπημένης, δεύτερης σε μέγεθος ελβετικής τράπεζας και να οδηγήσουν σε υποχρεωτική εξαγορά της από την πρώτη (βλ. και σχετικό πίνακα), δημιουργώντας βεβαίως έναν κολοσσό που αν διαταραχθεί η οικονομική του υγεία από την προβληματική κατάσταση της υπό απορρόφηση Credit Suisse, θα ανατινάξει όλη την ελβετική οικονομία στον αέρα.

Oμως δεν υπήρχε άλλη διέξοδος πέραν της κρατικής παρέμβασης, κατά παράβαση όλων των όρκων πίστης στην «ελεύθερη οικονομία», προκειμένου να σωθoύν το ίδιο το σύστημα και η «χρυσοτόκος όρνιθα», δηλαδή το τραπεζικό σύστημα για την Ελβετία, αλλά και να γλιτώσει τις τρομερές αναταράξεις και ο διεθνής καπιταλισμός, μιας και οι ελβετικές τράπεζες διαχειρίζονται το 18% του παγκόσμιου αποθεματοποιημένου περιουσιακού πλούτου, με τις ΗΠΑ να ακολουθούν στη δεύτερη θέση. Στην πραγματικότητα, το ντόμινο θα αφορούσε όλο το σύστημα της δυτικής οικονομίας. Έτσι οι κανόνες της ελεύθερης αγοράς και η παγκόσμια τραπεζική νομοθεσία κουρελιάστηκαν, με κορυφαία πράξη τη διαγραφή χρέους 15 δισ. δολαρίων της Credit Suisse με μηδενισμό της αξίας ισόποσων ομολόγων «μειωμένης εξασφάλισης», που είχε εκδώσει η ίδια η τράπεζα για ενίσχυση των κεφαλαίων της. Αλλά οι κανόνες είναι για τα βιβλία και για τη θεωρία. Πριν περίπου 170 χρόνια ο Καρλ Μαρξ, σχολιάζοντας την επικαιρότητα της εποχής του, έγραφε: «Η Αγγλικανική Εκκλησία θα προτιμούσε να αλλάξει τις 9 από τις 10 εντολές, παρά να απολέσει έστω και το 1/10 της περιουσίας της». Από τότε μέχρι σήμερα τα «ιερατεία» έχουν μεταφερθεί από τις εκκλησιαστικές μητροπόλεις στις Κεντρικές Τράπεζες, που και αυτές με τη σειρά τους αλλάζουν κατά το δοκούν ό,τι θέλουν προκειμένου να διασώσουν το σύστημα.

Και τα παρατιθέμενα νούμερα μάλλον είναι πολύ μικρότερα των πραγματικών δεδομένων, καθώς στις δεκάδες θυγατρικές που διαθέτουν οι ελβετικές τράπεζες (και όχι μόνο αυτές…) στους ανά τον κόσμο φορολογικούς παραδείσους είναι θαμμένοι πολλοί «θησαυροί» απατεώνων, κλεπτών, καρτέλ ανομίας και πάσης φύσεως εγκληματιών. Εξάλλου, είναι γνωστό πως η Credit Suisse «έκρυψε» στο παρελθόν 10 δισ. δολάρια του δικτάτορα των Φιλιππίνων Μάρκος σε λογαριασμούς με αμερικανικά ψευδώνυμα, αλλά και πολλά άλλα που παραθέσαμε στο προηγούμενο φύλλο της ΑΥΓΗΣ της Κυριακής.

Οι ελληνικές τράπεζες και η διεθνής κρίση

Η διεθνής ανησυχία για τις εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ελβετία αποτυπώθηκε και στη συμπεριφορά των τιμών των μετοχών των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στο ελληνικό Χρηματιστήριο. Μεγάλη πτώση στην αρχή και διακυμάνσεις ανάλογα με τα νέα που έφθαναν από τις διεθνείς αγορές και τα μέτρα που προκρίνονταν για την αντιμετώπιση της κατάστασης από τις Κεντρικές Τράπεζες.

Οι κρατικές παρεμβάσεις σε ΗΠΑ και Ελβετία και η διάσωση του 100% των χρημάτων των καταθετών περιόρισαν στο ελάχιστο τον κίνδυνο φυγής καταθέσεων (bank run), κάτι που είχε συμβεί την ταραγμένη περίοδο 2012-2015 και με την προτροπή μάλιστα κορυφαίων στελεχών της κυβερνώσας παράταξης.

Ο επικεφαλής της Τραπέζης της Ελλάδος Γ. Στουρνάρας αλλά και άλλοι θεσμικοί παράγοντες έσπευσαν με δηλώσεις τους να υποστηρίξουν ότι οι ελληνικές τράπεζες είναι θωρακισμένες και δεν κινδυνεύουν. Βεβαίως εκ του θεσμικού τους ρόλου αυτό έπρεπε να πουν… Οπωσδήποτε η κατάσταση των ελληνικών τραπεζών είναι καλύτερη από ό,τι ήταν πριν ένα-δυο χρόνια. Όμως:

1ον. Τα ίδια κεφάλαια των ελληνικών τραπεζών στηρίζονται σε μεγάλο βαθμό στον αναβαλλόμενο φόρο. Στο τέλος του 2021 αντιστοιχούσε στο τρομακτικό επίπεδο του 71,5% των συνολικών εποπτικών κεφαλαίων. Σε έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος αναφέρεται ότι οι ελληνικές τράπεζες μέχρι 1.1.2026 θα πρέπει να αυξήσουν τα κεφάλαια MREL (ελάχιστη απαίτηση ιδίων κεφαλαίων και επιλέξιμων υποχρεώσεων) κατά 16,1 δισ. ευρώ. Η κεφαλαιοποίηση μεγάλου μέρους ή και του συνόλου των κερδών του 2022 θα μειώσει αυτό το ποσό στην περιοχή των 11-12 δισεκατομμυρίων. Σε συνθήκες διεθνούς τραπεζικής αναταραχής η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου είναι μάλλον αυτοκτονική κίνηση, πολλώ δε μάλλον όταν κολοσσοί, όπως η Εθνική Τράπεζα της Σαουδικής Αραβίας, αρνήθηκαν να βάλουν έστω και 1 σεντ στην Credit Suisse (C.S.), στην οποία ήταν μεγαλομέτοχοι.

2ον. Ετσιθελικά οι ελβετικές Αρχές μηδένισαν την αξία ομολόγων15 δισ. δολαρίων που είχαν εκδοθεί για την ενίσχυση των εποπτικών κεφαλαίων της C.S. και τα οποία είχαν αγοραστεί από θεσμικούς επενδυτές, ασφαλιστικών ταμείων συμπεριλαμβανομένων. Ουσιαστικά η κίνηση αυτή «έκαψε» έναν σημαντικό μηχανισμό τροφοδότησης των τραπεζών με μακροπρόθεσμης διακράτησης κεφάλαια και, σύμφωνα με το Bloomberg, μπορεί να προκαλέσει ντόμινο 250 δισ. δολαρίων!

3ον. Οι ελληνικές τράπεζες έχουν σημαντική έκθεση σε τίτλους του Ελληνικού Δημοσίου (32,4 δισ. ευρώ, Ιανουάριος 2023). Σχεδόν το σύνολο αυτών αλλά και άλλων τίτλων χρησιμοποιήθηκε για να αντληθεί ρευστότητα 51 δισ. ευρώ από την ΕΚΤ την περίοδο 2020-2022. Μέχρι τον προσεχή Ιούνιο (εκτός αν η ΕΚΤ αποφασίσει άλλα) θα πρέπει να επιστραφεί η ρευστότητα αυτή και τα ομόλογα να επανέλθουν στις ελληνικές τράπεζες. Αν και το μεγαλύτερο τμήμα τους θα περιληφθεί στα «προς διακράτηση χαρτοφυλάκια», ένα μικρότερο τμήμα θα αποτιμηθεί mark to market σε μειωμένες λόγω ανόδου των επιτοκίων τιμές και θα επηρεάσει αρνητικά τα ίδια κεφάλαια. Από την άλλη, η απότομη μείωση της ρευστότητας (αν υπάρξει…) πιθανώς θα φέρει στην επιφάνεια άλλα προβλήματα και παθογένειες.

4ον. Η ραγδαία αύξηση των επιτοκίων είναι μεν ευκαιρία για τις τράπεζες να αυξήσουν τα έσοδά τους λόγω της διεύρυνσης του spread των επιτοκίων καταθέσεων και δανεισμού, από την άλλη όμως ήδη εκτιμάται ότι αυξάνονται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια λόγω αύξησης των τόκων, γεγονός που δημιουργεί νέους πονοκεφάλους.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL