Συναντηθήκαμε με την Τάνια Τσανακλίδου σε μια από τις τελευταίες πρόβες της λίγο πριν από την πρεμιέρα της στο Θέατρο Άλσος, τις Δευτέρες, που τόσο αγαπάνε και αυτή και οι συνοδοιπόροι της πια. Εκεί μας κάλεσε μέσα στην πρόβα, ανάμεσα στις τελικές δοκιμές, και άφησε τον Παύλο Παρασκευά να τη φωτογραφίσει πάνω στη σκηνή την ώρα που τραγούδια, φώτα και μουσική δημιουργούσαν το τελικό σκηνικό άθροισμα για τη νέα αυτή μουσική συνάντηση της Τάνιας με τους πιστούς συνοδοιπόρους της όλα αυτά τα χρόνια. Και ας μην αγαπά τις συνεντεύξεις πια, εκεί ανάμεσα στις νότες, ανάμεσα στα τραγούδια, μας μίλησε για τις εμφανίσεις της, για τα τραγούδια της, μας πήγε πίσω στο παρελθόν αλλά μας άφησε να πλησιάσουμε και το τώρα της απλόχερα. Η Τάνια Τσανακλίδου με μια ομάδα εκλεκτών μουσικών μαζί της στη σκηνή μάς άφησε να γίνουμε συνοδοιπόροι της πρόβας της, μιλώντας και τραγουδώντας στην πραγματικότητα για εμάς, με εμάς εκεί. Φρόντισε, δηλαδή, τη μνήμη μας, χαρίζοντάς μας μια συνέντευξη-εμπειρία ακριβώς την ώρα που γεννιόταν η τελική μορφή της νέας της αυτής μουσικής παράστασης. Αυτή είναι η Τάνια Τσανακλίδου.
Συνέντευξη στον Χρήστο Τζίφα
Φωτογραφίες για την ΑΥΓΗ: Παύλος Παρασκευάς
Επιστρέφετε ζωντανά στις αγαπημένες σας Δευτέρες μακριά από τα Σάββατα.
Δεν μου αρέσει να βγαίνω έξω ούτε εγώ το Σάββατο. Γιατί δεν περνάω καλά όπου πάω. Θέλω οι άνθρωποι που έρχονται στην παράσταση να το έχουν επιλέξει, να μην περνάνε απέξω απλά. Είναι άλλη σχέση όταν σε επιλέγουν και άλλη όταν μπαίνουν επειδή ακριβώς είναι Σάββατο και πρέπει οπωσδήποτε κάπου να πάνε. Είναι άλλη αίσθηση. Όταν δουλεύεις όλη τη βδομάδα και είσαι κομμάτια, το Σάββατο όταν βγεις, αν δεν περάσεις καλά, έχεις πολλά νεύρα. Πρέπει να περάσεις οπωσδήποτε καλά. Αυτό που κάνω εγώ είναι διαφορετικό. Θέλει μια άλλη ησυχία, δεν είναι ξεφάντωμα. Έχουμε μια διαφορετική επικοινωνία. Είναι σαν να μου κάνουν μια επίσκεψη στο σπίτι και ανταλλάσσουμε υλικό.
Δεν έχετε ανάγκη από καινούργια τραγούδια; Να μπείτε στούντιο;
Δεν με ενδιαφέρει καθόλου. Γιατί γενικώς δεν αισθάνομαι ότι υπηρετώ μια καριέρα τα τελευταία χρόνια. Δεν υπηρετώ τίποτα. Τραγουδάω μόνο όποτε μου αρέσει, ό,τι μου άρεσε. Δεν με ενδιαφέρει να πω καινούργιο τραγούδι. Αν βρω κάτι πάρα πολύ ωραίο, μπορεί και να το κάνω. Πολλά παιδιά έτσι μου στέλνουνε και στεναχωριέμαι γιατί καμιά φορά δεν τους απαντάω καν ακριβώς επειδή δεν έχω καμία διάθεση. Σπάνια ακούω κάτι που είναι πολύ ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Είναι ελάχιστα αυτά που με ενδιαφέρουν.
Ενώ ακούγατε παλιά;
Βέβαια. Μιλάω για τα χρόνια που ξεκίνησα εγώ. Η ελληνική δισκογραφία ήταν σε μια τρομερή άνθηση, έβγαιναν 5.000 τραγούδια τον χρόνο και από αυτά τα 500 τουλάχιστον ήταν εξαιρετικά. Τώρα δεν έχουμε συνήθως ούτε 5 καλά τραγούδια.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τάνια Τσανακλίδου / Αποκλειστικό φωτορεπορτάζ της «Α» από τις πρόβες στο Θέατρο Άλσος
Εχουμε αντίστοιχα καλές φωνές;
Εξαιρετικές φωνές, εξαιρετικούς μουσικούς. Νομίζω η δημιουργία έχει ένα πρόβλημα γενικά στις μέρες μας παγκοσμίως. Επειδή αυτή η κοινωνία είναι ακόμα σε καθοδική τροχιά, η σήψη της δεν έχει ολοκληρωθεί. Είναι δύσκολο να βγούνε καινούργια κινήματα. Θα πρέπει να ολοκληρωθεί ο κύκλος για να ξεπεταχτεί το καινούργιο. Ακόμα είμαστε σε φάση σήψης. Με λυπεί βαθύτατα αυτή η σήψη. Δεν με θυμώνει γιατί είμαστε συνυπεύθυνοι όλοι. Κανείς μας δεν εξαιρείται.
Τι σας στέρησε αυτή η πορεία σας;
Τίποτα δεν μου στέρησε γιατί ποτέ δεν ήταν το πρώτο πράγμα στη ζωή μου. Πάντα πρώτη ήταν η ζωή μου. Έκανα μόνο πράγματα που μου άρεσαν. Και τα τελευταία χρόνια τον μισό χρόνο είμαι πάντα στο χωριό, στο Πήλιο, δεν είμαι καν στην Αθήνα.
Η νύχτα;
Αυτή με έχει κουράσει. Δεν την αντέχω.
Ηταν δύσκολη και επικίνδυνη;
Για μένα που υπηρετούσα ένα άλλο είδος τραγουδιού, όχι. Γιατί δούλευα στις μπουάτ κατά κανόνα. Ελάχιστες φορές δούλεψα σε μεγάλα μαγαζιά. Δεν είδα αυτή την άγρια πλευρά της στον δικό μου εργασιακό χώρο. Παραδίπλα δεν ξέρω τι γινόταν. Αν σας πω, και δεν με αφορούσε κιόλας. Θεωρώ πάντα ότι η κοινωνία μας είναι μια κοινωνία που είναι άρρωστη. Και αυτή η αρρώστια ελλοχεύει παντού και σε όλους τους χώρους. Πίστευα ότι ο άνθρωπος είναι το τέλειο δημιούργημα. Τελικά, θεωρώ ότι είμαστε το πιο προβληματικό δημιούργημα στη φύση. Δημιουργούμε πολλά προβλήματα στη φύση και στη ζωή μας και στη ζωή των ζώων και στη ζωή γενικά. Δεν θεωρώ, λοιπόν, ότι ο άνθρωπος είναι κάτι καλό πια.
Νιώσατε ποτέ να την «ψωνίζετε» που λέμε;
Στο όριο ήμουν. Ευτυχώς είχα δίπλα μου ανθρώπους οι οποίοι με μαζεύανε. Γιατί η δουλειά μας βασίζεται πολύ στο εγώ. Αν δεν έχεις ισχυρό εγώ, δεν μπορείς να πατήσεις στο σανίδι. Όλοι έχουμε ένα υπερφουσκωμένο εγώ. Αυτό το εγώ κάποτε πρέπει να ξεφουσκώσει για να μπορέσουμε να βαθύνουμε. Ευτυχώς εμένα ξεφούσκωσε νωρίς. Εκεί γύρω στα 35 μου ξεφούσκωσε το τερατώδες εγώ και άρχισα να βλέπω διαφορετικά τα πράγματα.
Ανταγωνισμό βιώσατε; Κάποιες συναδέλφισσές σας λένε πως οι άντρες ήταν πιο ανταγωνιστικοί.
Δεν είχα πολλές τέτοιες εμπειρίες. Υπήρξαν κάποια συμβάντα, περιέργως και σ’ εμένα από άντρα, αλλά σε γενικές γραμμές όχι. Δούλεψα με υπέροχα πλάσματα, με τον Μητσιά, με τον Ξυλούρη, με τον Αντώνη Καλογιάννη. Πολύ κανονικοί άνθρωποι και με πολλή αγάπη. Ήμουν μικρούτσικο τότε, μόλις ξεκινούσα, με στήριξαν πολύ.
Οταν ο Τύπος ασχολούνταν με τα προσωπικά της Τάνιας;
Ηταν πολύ ενοχλητικό. Πάντα ήμουνα στην απέναντι όχθη.
Και γιατί πιστεύετε ότι συνέβη;
Τα πρόσωπα που ξεχωρίζουν στον δημόσιο βίο ερεθίζουν τη φαντασία των ανθρώπων. Θέλουν να μάθουν κι άλλα για σένα. Υπάρχει πάντα ο υποσυνείδητος πόθος να σε αποκαθηλώσουν, όσο και να νομίζεις ότι σε αγαπάνε. Γι’ αυτό δεν πιστεύω σε αυτό που λένε «ο κόσμος με αγαπάει». Προτιμώ ο κόσμος να με σέβεται.
Η προηγούμενή σας συνέντευξη στην ΑΥΓΗ σας έμπλεξε.
Ναι, είμαι στα δικαστήρια. Στις 17 Μαΐου έχω δικαστήριο. Με σοκάρει. Ενώ θα νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι, επί της ουσίας δεν θα έχουμε καμία ελευθερία πουθενά. Θα είναι όλα απαγορευμένα. Υπάρχει πια ένας έλεγχος παντού και δυστυχώς πίσω από τον έλεγχο κρύβεται και μια διάθεση κατεύθυνσης. Και του Πολιτισμού και της μάζας και της σκέψης μας και της συμπεριφοράς μας. Η συμπεριφορά μας πια δεν είναι απόρροια της ελεύθερής μας βούλησης, αλλά των επιρροών που υφιστάμεθα μέσα από την προπαγάνδα, από τα ΜΜΕ, από τα think tanks που δουλεύουν παγκοσμίως, από τους περίφημους στατιστικολόγους. Νομίζεις ότι λες τη γνώμη σου ελεύθερα. Τα θεωρώ όλα πολύ ύποπτα και επικίνδυνα. Δεν νιώθω πιο ελεύθερη από ό,τι ήμουνα τη δεκαετία του ’70 ή του ’80.
Προσδοκούσατε ότι θα είναι αλλιώς;
Ναι, γιατί είμαι στην πολύ τυχερή γενιά που δεν βίωσε πολέμους. Μια Χούντα μόνο, η οποία μας πολιτικοποίησε, θέλοντας και μη. Βγήκαμε από το ’73 και μετά οι περισσότεροι πολιτικοποιημένοι, με πολλά όνειρα για τον τόπο, για τους ανθρώπους, για τον Πολιτισμό και ξαφνικά βλέπεις πως όλα αυτά ξέφτισαν.
Γιατί η τρανς κοινότητα αγαπάει την Τάνια τόσο πολύ; Φταίει το τραγούδι «Οι δρόμοι του Βερολίνου»;
Αυτό το τραγούδι έπαιξε σημαντικό ρόλο. Αλλά νομίζω γιατί τα περισσότερα τραγούδια μου έχουν μέσα μια βαθιά λύπη και οι άνθρωποι αυτοί έχουν υποστεί στη ζωή τους πολύ διωγμό και κακοποίηση. Κι όταν ακούνε μια φωνή να αγγίζει κάποια δικά τους θέματα, είναι σαν να τους δίνει κάποιος δροσερό νερό την ώρα που διψάνε και είναι στην έρημο. Και το «Αντίο δρόμοι του Βερολίνου» ήτανε καθοριστικό. Θυμάμαι όταν το τραγουδούσα στη Μέδουσα, κάποια στιγμή έβλεπα τη σκάλα της Μέδουσας να είναι γεμάτη κόσμο. Όταν τελείωνε το τραγούδι, δεν ήταν αυτοί οι άνθρωποι εκεί και μου έκανε εντύπωση. Ρώτησα, λοιπόν, τον μετρ: «Ποιοι είναι όλοι αυτοί και γιατί φεύγουν;». Και μου είπε ότι είναι όλα αυτά τα πλάσματα που κάνουνε πιάτσα, μάθανε τι ώρα λες το τραγούδι αυτό, έρχονται, κλαίνε και φεύγουν. Αυτό το βρίσκω πολύ συγκινητικό και πολύ τιμητικό. Μπόρεσα σε αυτές τις ψυχές, που αναγκάστηκαν να σκληρύνουν, να ζήσουν με έναν βίαιο τρόπο, να έρχονται κάποια στιγμή να ακουμπάνε τον πόνο τους σε μια σκάλα και να φεύγουν.
Αν γυρνούσατε πίσω, τι θα αλλάζατε;
Ο καημός μου είναι που δεν ξέρω να παίζω κανένα όργανο. Όσα μαθήματα έκανα τα παράτησα στη μέση. Ζηλεύω πολύ τους συναδέλφους που μπορούν να συνοδεύσουν τον εαυτό τους. Πιθανόν να έπαιρνα και το πτυχίο μου της Αρχαιολογίας, γιατί κάποια στιγμή θέλησα να διδάξω, να γίνω δασκάλα. Και τώρα αν θελήσω, δεν μπορώ να γίνω δασκάλα.
Φιλίες κάνατε στον χώρο;
Φυσικά. Έχω φίλες. Και τις αγαπώ και πάρα πολύ. Δηλαδή μοιραζόμαστε πράγματα. Η Μαρία Παπαγεωργίου, η Ελένη Τσαλιγοπούλου. Είναι φίλες μου. Σπουδαίοι άνθρωποι, σπουδαίες ψυχές.
Στη σκηνή πάνω μου βγάζετε κάτι πολύ κοινωνικό. Τώρα που μιλάμε κάτι πολύ μοναχικό.
Αυτό είμαι. Αυτό που βλέπετε τώρα. Αλλά αυτή είναι η μαγεία της Τέχνης. Να ξεκινάς από μια τρομερή μοναξιά και όταν ανεβαίνεις εκεί, να είναι αλλιώς. Μου αρέσει να είμαι μόνη μου, αγαπώ τη σιωπή. Δεν μου αρέσει να μιλάω πια. Όταν βγαίνω στη σκηνή, σαν να ανοίγουνε όλα τα κανάλια της ψυχής μου και να ελευθερώνομαι. Είναι μια υπέροχη ελευθερία η σκηνική πράξη.
Ενα από τα τελευταία τραγούδια που βγάλατε είναι το «Δύο ψυχές».
Το αγαπώ πολύ.
Με εγκατέλειψαν με αυτό το τραγούδι.
Ποιος δεν εγκαταλείφθηκε σε αυτή τη ζωή! (γέλια)
Αρα ο έρωτας δεν ανήκει πια στο παρελθόν, όπως λέτε.
Αν παρατηρήσετε μέσα στο τραγούδι, υπάρχει ένας αποχαιρετισμός. Δεν είναι ένας παρών έρωτας. Νομίζω δεν μπορώ εύκολα να τραγουδήσω έναν παρόντα έρωτα. Θα είναι μια μίμηση του εαυτού μου.
Αυτό που μιλάτε και γίνεται χαμός έχει να κάνει και με το ότι είστε γυναίκα;
Νομίζω ότι η ανθρωποφαγία μας πια δεν έχει όρια. Κανιβαλίζουν τα πάντα. Τις γυναίκες προσπαθούν να μας χτυπήσουν παντού. Παχύναμε, γεράσαμε. Λες και είναι κατηγόρημα το να μεγαλώσεις. Είναι ευλογία το να μεγαλώνεις. Πολλοί φίλοι μας δεν είχαν αυτή την ευτυχία να μεγαλώσουν. Εγώ νιώθω ευγνωμοσύνη που γερνάω. Μπορεί να μην μ’ αρέσει η φάτσα μου στον καθρέφτη, αλλά είμαι ευτυχής που είμαι υγιής, έχω τα μυαλά μου και μπορώ να τραγουδάω ακόμα.
Το τέλος της δουλειάς αυτής το σκέφτεστε;
Με χαρά. Θα στεναχωρηθώ αν δεν μπορώ να τραγουδήσω μια μέρα, αλλά δεν θα μου λείψει. Είμαι από 8 χρονών παιδί πάνω στη σκηνή. Την έχω χορτάσει. Έχω πάντα χαρά όταν ανεβαίνω, αλλά πιο πολύ μ’ αρέσει να κάθομαι και να βλέπω ένα ηλιοβασίλεμα ή να βρέχει. Είναι πιο βαθιές αυτές οι χαρές.
Η σχέση σας με την Αθήνα;
Επειδή μεγάλωσα στη Θεσσαλονίκη είχαμε πάντα ένα θέμα με τους Αθηναίους (γέλια). Ζω στο κέντρο και μου αρέσει, αλλά δεν πολυβγαίνω πια έξω. Δεν μου αρέσει καθόλου να οδηγώ στην Αθήνα για να εισπράττω αυτόν τον θυμό όλων των ανθρώπων που είναι στον δρόμο. Και είναι ένας δικαιολογημένος θυμός γιατί η ποιότητα της ζωής μας είναι άθλια. Δεν γίνεται να θες για να πας στη δουλειά σου μιάμιση ώρα, να μπαίνεις στην Αττική Οδό όπου πληρώνεις διόδιο και να πηγαίνεις σημειωτόν, να οδηγείς σε δρόμους με λακκούβες και να κινδυνεύεις να σκοτωθείς. Είναι μια πόλη που δείχνει σαν να μην αγαπάει τους κατοίκους της. Η πόλη μάς επιστρέφει τα αισθήματά μας γι’ αυτήν. Αν εμείς δεν την αγαπάμε, θα μας επιστρέψει αυτήν την κακότητα.
