Live τώρα    
21°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
18.2°C21.8°C
2 BF 49%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
19 °C
17.0°C20.3°C
2 BF 68%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
16.0°C16.6°C
4 BF 68%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
19 °C
17.1°C19.1°C
5 BF 37%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
17.1°C17.1°C
2 BF 56%
Ωκεάνιος λόγος (πρώτο μέρος)
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Ωκεάνιος λόγος (πρώτο μέρος)

Θέατρο
Φωτογραφία: Ανδρέας Σιμόπουλος

Το έργο του Σάμιουελ Μπέκετ «Όχι εγώ» είναι ο συνεχής πληθωρικός λόγος μιας ανώνυμης γυναίκας στον απόηχο ενός απροσδιόριστου τραυματικού γεγονότος, εγγεγραμμένου στο σώμα της και απωθημένου χρόνια από τη μνήμη. Μέσω μιας αφαιρετικής σκηνικής ποιητικής, ο Ιρλανδός δραματουργός αποτυπώνει τον λεκτικό χείμαρρο ενός γυναικείου στόματος το οποίο, σύμφωνα με τις οδηγίες του συγγραφέα, φωτίζεται αποκλειστικά στη σκηνή, υπό την παρουσία ενός μυστηριώδους θεατή χωρίς άλλη ιδιότητα. Στην αυθεντική εκδοχή του, η διάρκεια του μονολόγου είναι μόλις δεκαπέντε λεπτά.

Αλλά τι είναι, εντέλει, το έργο του Μπέκετ; Ας μου επιτραπεί μια σύντομη εισαγωγή: ξεκινάει από τον βουβό κινηματογράφο με την εύγλωττη σιωπή του (βλ. την αριστουργηματική μικρού μήκους βουβή ταινία «Film» με τον Μπάστερ Κίτον σε σενάριο Μπέκετ), για να περάσει στη συνέχεια στον τραυματικό και ανάπηρο λόγο χωρίς Λόγο του σημαδιακού και μοιραίου 20ού μας αιώνα. Μέχρι να επιστρέψει, στα όψιμα έργα του, στην αμλετική έλλογη σιωπή ενός «ύπνου δίχως όνειρα». Τέτοιες είναι η υφή και η ποιότητα του μπεκετικού έργου. Τα πρόσωπά του είναι σαιξπηρικά, ιδωμένα μέσα από την ιρλανδέζικη λοξή ματιά του Τζόις. Ανάμεσα στον Μάκβεθ, που «δοκιμάζει» πρώτα την ακραία και οριακή του πράξη, τη βασιλοκτονία/πατροκτονία, πάνω στο μοντέλο της μιλημένης γλώσσας των ανθρώπων, για να διαπιστώσει αν την αντέχει η δομή της χωρίς να διαρραγεί. Και ανάμεσα στον πρίγκιπα Άμλετ, που τα στερνά του λόγια είναι: «Για τα υπόλοιπα σιωπή». Ο Μπέκετ, στη φάση της σιγής και άπνοιας του λόγου, δεν αρνείται τον Λόγο. Απορρίπτει, αντίθετα, την απερινόητη γλώσσα της νέας σοφιστικής που τον φαλκιδεύει, τον οικειοποιείται και τον διαστρέφει για να τον φέρει στα μέτρα της. Ούτε πρόκειται για την προσχώρηση του ποιητή στο μεταμοντέρνο κίνημα αγλωσσίας που διαδίδουν σήμερα οι καλοθελητές της ταύτισης των πάντων με τα πάντα. Πρόκειται μόνο για την προσπάθεια κάθαρσης του φρέατος του Λόγου από τα σκουπίδια με τα οποία το γεμίζει η καθημερινή καταχρηστική γλώσσα.

Ο Μπέκετ γράφει κυρίως μετά το πέρας του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου και των εφιαλτικών γεγονότων που τον συνόδευσαν. Γράφει για έναν κόσμο στερημένο από κάθε νόημα, με τον άνθρωπο ένα ασήμαντο μόριο σκόνης ριγμένο τυχαία στη δίνη ενός ακατανόητου, ξένου και εχθρικού σύμπαντος, χωρίς αρχή, μέση ή τέλος. Ο Μπέκετ δεν έχει να κάνει με όλα αυτά. Το όραμά του δεν περιορίζεται από τον υπάρχοντα «ορίζοντα των γεγονότων», αλλά ξεπερνάει συστημικά το ποσοτικό άθροισμά τους χάριν της ποιοτικής και ποιητικής τους σύστασης, ανοίγοντας διάλογο με τον Προμηθέα, για να ξαναδώσει στον άνθρωπο τυφλές ελπίδες. Αυτός είναι ο μυστηριώδης άγνωστος που παρακολουθεί τον ωκεάνιο λόγο της γυναίκας.

Παρακολουθήσαμε στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μια καινοτόμο προσέγγιση του έργου από τον σκηνοθέτη Σάββα Στρούμπο και τον συνθέτη Ζήση Ζέγκλια. Μια ρηξικέλευθη μουσικοθεατρική πρόταση. Στην τολμηρή ανάγνωση των δύο καλλιτεχνών, η μπεκετική ηχητική και σημασιολογική άβυσσος αποδίδεται όχι από ένα στόμα, όπως στην πρωτότυπη γραφή, αλλά από δύο σώματα σε φωνητική και κινητική, μουσική αντίστιξη, αφηρημένη και συμπυκνωμένη ταυτόχρονα. Με το κείμενο-σώμα του ανθρώπου και το σώμα-κείμενο της γραφής να διασταυρώνονται. Έχουμε, άρα, εδώ μια ενσώματη τραγική μίμηση πράξης, όχι μια αφηρημένη, ασώματη μίμηση τραγικής πράξης όπως την εξέλαβε η Δύση, πράξη η οποία δεν υφίσταται εκτός της τραγωδίας. Ενώ ο μυστηριώδης άγνωστος του έργου αποκτά ταυτότητα, γίνεται ο Προμηθέας που πάντοτε ήταν. Παρακάμπτεται έτσι η παρανόηση της Δύσης και επιστρέφουμε στις αυθεντικές πηγές του τραγικού. Θα χρειαστεί όμως άλλο ένα σημείωμα για την ολοκλήρωση των πιο πάνω.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL