Εχουν γυριστεί χιλιάδες ταινίες. Λίγες όμως είναι αυτές που ξεπερνούν την απλή αφήγηση μιας ιστορίας. Λίγες είναι αυτές που έχουν ιδιαίτερη κινηματογραφική γραφή, προσωπική ματιά. Αυτές που δημιουργούν έναν νέο κόσμο. Αυτές που είναι πραγματικό σινεμά.
«Η Έβδομη Ήπειρος» είναι μια ανατρεπτική παρέμβαση πάνω στην ιστορία του κινηματογράφου. Επιλέγω 60 ταινίες από 120 χρόνια σινεμά, τις παρουσιάζω μία-μία με ανορθόδοξο τρόπο και ταυτόγχρονα τις αναλύω.
Είναι ένα βιβλίο που δεν υπάρχει αντίστοιχό του στη διεθνή βιβλιογραφία. Όχι μόνο για το ύφος και τη γραφή του, αλλά κυρίως για το γεγονός ότι πρώτη φορά αμφισβητούνται συνολικά οι αξίες στο σινεμά, όπως διαμορφώθηκαν πριν από 60 χρόνια και παγιώθηκαν σαν θέσφατα που κανείς δεν τολμά να αγγίξει.
Και βέβαια είναι ενός δημιουργού η σπάνια περίπτωση που ένα τέτοιο βιβλίο γράφεται με αυτή τη ματιά. Ταυτόχρονα, είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται σαν ένα γοητευτικό μυθιστόρημα και αυτό είναι άλλη μια ιδιαιτερότητά του.
Όμως, παρά το προσωπικό ύφος της, η «Έβδομη Ήπειρος» δεν είναι προσωπικό βιβλίο, όπως οι «Μυστικές Συναντήσεις». Δεν υπάρχουν προσωπικές ιστορίες, ούτε αναμνήσεις για ταινίες που έπαιξαν ρόλο στη ζωή ή στην τέχνη μου. Η ταινία που στάθηκε αφορμή να βυθιστώ στο σινεμά στα 17 μου δεν υπάρχει στις επιλογές μου.
Στην «Έβδομη Ήπειρο» ανθολογώ ταινίες δημιουργών με ισχυρούς προσωπικούς κόσμους, αλλά και ταινίες που μια μαγική συγκυρία ήρθε να τις συνθέσει, συχνά από το πουθενά. Δεν δίστασα να συμπεριλάβω ταινίες που είναι στο σκοτάδι ή ταινίες που αγνοήθηκαν.
Την ίδια στιγμή, έχω παραλείψει ταινίες και σκηνοθέτες που η απουσία τους θα κάνει τους κριτικούς να με χαρακτηρίσουν ιερόσυλο. Αντιθέτως, έχω συμπεριλάβει ταινίες βήτα, ταινίες υποτιμημένες ή ακόμη και άγνωστες, όπου όμως σκιρτά μια λάμψη αυθεντικότητας.
Και αυτή η συνύπαρξη του μεγάλου με το μικρό, που επικοινωνούν μέσα από βαθύτερους διαύλους, μας οδηγεί πέρα από όρια και συμβάσεις, στην καρδιά ενός θαυμαστού, ανεξερεύνητου κόσμου. Μιας ηπείρου από ταινίες που μεταφέρουν ψυχισμό, αμφισβητούν βεβαιότητες και πάνω απ’ όλα προσφέρουν ανάταση, όπως κάθε αυθεντικό έργο τέχνης.
Έτσι κι αλλιώς, καθώς φαίνεται καθαρά πια ότι η Ιστορία πρέπει να ξαναγραφτεί, έτσι ακριβώς πρέπει να ξαναγραφτεί και η ιστορία της πιο επιδραστικής τέχνης.
«Η Έβδομη Ήπειρος» δεν γράφτηκε μέσα σε έναν περιορισμένο χρόνο, ούτε κατά παραγγελία. Είναι μια δουλειά που συμπυκνώνει δεκαετίες γραπτών και δεκαετίες δημιουργίας. Το βιβλίο είναι αποτέλεσμα μιας βαθιάς, ερωτικής σχέσης με το σινεμά. Αλλά εννοώ έρωτα απαιτητικό, σαρκοβόρο.
«Η Έβδομη Ήπειρος» είναι ένα ταξίδι μύησης στο σινεμά, πέρα από τετριμμένα κλισέ και μόδες της μιας μέρας. Το βιβλίο μιλά για τον έρωτα με απροσδόκητα διεισδυτικό τρόπο. Και ακόμη μπορώ να πω ότι μέσα από την επαφή με μια σειρά από συχνά απροσδόκητες ταινίες είναι τελικά και ένας οδηγός ζωής.
* Ο Δημήτρης Αθανίτης είναι σκηνοθέτης
Η δημόσια γυναίκα*
Οι Παρισινοί δρόμοι με τα παλιά μαυρισμένα κτίρια, τις φωτιές και τους πρωινούς σκουπιδιάρηδες, φεύγουν γοργά πίσω της. Τεράστια απρόσωπα συγκροτήματα κατοικιών στα προάστια προσπερνά το γρήγορο βήμα της.
Είναι μια νέα γυναίκα, μια ηθοποιός στο ξεκίνημα. Εκείνος είναι ένας φτασμένος σκηνοθέτης. Θα συναντηθούν στην ακρόαση που αυτός κάνει για τη νέα ταινία του. Την ώρα που εκείνη βγαίνει από την ακρόαση, έχοντας δει μόνο τους βοηθούς, εκείνος που παρακολουθεί αθέατος, θα την προφθάσει και θα την σταματήσει.
- Ποιος είστε; Τι θέλετε; τον ρωτά σίγουρη ότι απέτυχε.
- Είμαι ο σκηνοθέτης και θέλω να σας μιλήσω για τον ρόλο.
Το τρίτο μέρος της αριστουργηματικής τριλογίας του Αντρέι Ζουλάφσκι ισορροπεί οριακά. Μια ταινία που η ακρότητά της παραπέμπει στην τελευταία πράξη μελλοθάνατου. Και πράγματι, ο δημιουργός της δεν θα μπορέσει να βρει ποτέ ξανά αυτή τη δαιμονική τρέλα, ούτε να ισορροπήσει σε μια τρικυμία που ο ίδιος θα στήσει.
Όπως στα δύο προηγούμενα έργα της τριλογίας, ο Ζουλάφσκι έχει στο κέντρο μια γυναίκα. Μια γυναίκα περιτριγυρισμένη από άνδρες, που όμως δεν υποκύπτει στην εξουσία τους, ακόμη κι όταν είναι απόλυτα γοητευτική. Μια γυναίκα που ζει τον απόλυτο παραλογισμό του να είσαι γυναίκα σήμερα.
* Απόσπασμα από το βιβλίο «Η Έβδομη Ήπειρος» / 60 Ταινίες Για Πάντα, Εκδόσεις Αγγελάκη
