Συναντηθήκαμε με τον Μιχάλη Δέλτα στο σπίτι του στο Γκάζι. Φιλόξενος και ανοιχτός, μας υποδέχτηκε με τον Παύλο Παρασκευά στο σπίτι του, που είναι και το μέρος όπου σκαρώνει πολλές από αυτές τις ηλεκτρονικές μελωδίες που λίγο ή πολύ μας έχουν συντροφεύσει στη ζωή μας μέσα σε αυτή την πόλη. Αφορμή για τη συνάντησή μας, η νέα του ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά με τίτλο «A new beginning», δηλαδή μια νέα αρχή, που έγινε τελικά και η αιτία για να ξεκινήσει και η κουβέντα μας. Αλλά ο Μιχάλης Δέλτα δεν είναι πια μόνο μουσική, δεν είναι μόνο στίχος. Είναι και ολόκληρες λέξεις που γεννάνε βιβλία, πέντε ήδη τον αριθμό, και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Οδός Πανός. Το «Φως των λέξεων», η «Κάθαρση», το «Τι είναι αγάπη μαμά;», η «Ενεργειακή ψυχοθεραπεία» και το πέμπτο και τελευταίο «Με θέα την αλήθεια». Πήγαμε όμως και πίσω. Εκεί που έμελλε να βγει και να ανθίσει ένα δισκογραφικό αριστούργημα και μια ιστορική συνάντηση με την Τάνια Τσανακλίδου, δημιουργώντας μαζί ένα ηλεκτρονικό ηχοτοπίο που ακόμα γεννάει συναισθήματα και κόσμους και είναι εκεί, ακούνητο, να το ανακαλύψεις. Από τους Στέρεο Νόβα στο σήμερα και από τη μουσική στις λέξεις, αυτή η συνάντηση έμοιασε περισσότερο με εξομολόγηση παρά με συνέντευξη. Αυτός είναι ο Μιχάλης Δέλτα.
Κυκλοφορείς μια νέα δισκογραφική δουλειά με τίτλο «A new beginning». Τι σημαίνει ο τίτλος;
Καταρχάς να σου πω πως, ενώ αγαπώ την ελληνική γλώσσα, ο τίτλος είναι στα αγγλικά γιατί ο δίσκος κυκλοφορεί από μια εταιρεία στη Λιθουανία. Έτσι κι αλλιώς, όμως, έχω μια παράλληλη πορεία με έργα στο εξωτερικό. Γιατί και η φύση αυτής της μουσικής έχει ρίζες πιο οικουμενικές. Δεν είναι μία αμιγώς ελληνική μουσική. «Μια νέα αρχή» είναι ο τίτλος του δίσκου και για μένα είναι η κάθε στιγμή. Μετά την εμπειρία των τελευταίων αυτών χρόνων που υπήρξαν πολύ πιεστικά, ακραία, σκληρά και άγρια για όλους μας, ένιωσα την ανάγκη να δω αυτόν τον κύκλο, που μέσα από προσωπικά μου βιώματα κλείνει, τι καινούργιο θα φέρει. Τι έχω δουλέψει εγώ γι’ αυτό το καινούριο. Και κάθε καινούρια αρχή στη ζωή μου μέχρι και σήμερα υπήρξε τουλάχιστον η εμπιστοσύνη μου στη ζωή. Δεν φοβάμαι την αρχή. Και, όπως αναφέρω και σε ένα βιβλίο μου, δεν μπορεί η αλλαγή να είναι πιο τρομακτική από την πραγματικότητα.
Γράφεις λοιπόν αυτόν τον δίσκο τα χρόνια της καραντίνας;
Μέσα σε αυτό το προκλητικό διάστημα. Έχει μια σκοτεινή πλευρά, αλλά επειδή είμαι άνθρωπος αισιόδοξος και υπηρέτης του φωτός ήθελα μια νέα αρχή. Και την ορίζω εγώ.
Ο τίτλος γέννησε το υλικό ή το αντίθετο;
Συχνά συμβαίνει να βρίσκω τον τίτλο πρώτα. Τώρα ο τίτλος ήρθε πρώτος. Έγραφα τον τίτλο στον υπολογιστή για να τον βλέπω και να συνδέομαι. Σαν ένα ερέθισμα.
Πες μας για τον ήχο και τον χαρακτήρα του δίσκου.
Έχει εννέα κομμάτια, εκ των οποίων το ένα έχει και φωνητικά από μια φίλη και συνάδελφο, την IOTA PHI που άκουγε στο όνομα Ίλια Ντάρλινγκ, με την οποία κάναμε και την παραγωγή του τελευταίου της άλμπουμ. Η σχέση ήταν επαγγελματική, αλλά κατέληξε να γίνει και φιλική, διότι δεν λειτουργώ διαφορετικά. Δεν μπορώ να δω αρκετά από τον εαυτό μου αν δεν νιώσω οικειότητα, εμπιστοσύνη, χαρά και μοίρασμα. Το ύφος του δίσκου μουσικά κινείται σε αυτό που λέμε electronica ή ατμοσφαιρική τέκνο μουσική. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει αναφορές στη σκληρή techno. Τα ηχοχρώματα σε αυτόν τον καμβά, το ρυθμικό κυρίως και τα μελωδικά, έχουν αναφορές στη dub μουσική και στη τζαζ. Υπάρχουν σαξόφωνα και σε κάποια σημεία τσέλο. Αυτό που προσπαθώ να κάνω πάντα με την ηλεκτρονική μουσική είναι να μελοποιώ τον αστικό θόρυβο και να τον μετουσιώνω. Λειτουργώ ως αλχημιστής, ώστε οτιδήποτε είναι κατώτερο, σκοτεινό, άρρωστο να μπορέσω μέσα από αυτή την αλχημιστική διαδικασία να το μετουσιώσω σε χρυσάφι συνειδητότητας.
Η πηγή έμπνευσης, λοιπόν, βρίσκεται και σε πράγματα που αποστρέφεσαι;
Η πηγή έμπνευσης είναι η καθημερινότητα. Το αντίκτυπο αυτής στα εσωτερικά μου τοπία. Υπάρχει και μια άλλη καθημερινότητα, προσωπική, που έχει να κάνει με εσωτερικές μου αποκαλύψεις, αναζητήσεις και δράσεις. Μου είναι ξεκάθαρο σε αυτή τη φάση της ζωής μου, στα 50 μου, ότι δεν μπορώ να αλλάξω τον κόσμο, αλλά έχω βρει τρόπους να τον αντέχω. Και είναι δημιουργικοί τρόποι αυτοί. Άθελά μου κάπως τον επηρεάζω και θετικά. Γιατί η δημιουργία έχει άρωμα και λάμψη.
Από την εποχή των Στέρεο Νόβα έως σήμερα τι έχει αλλάξει στον Μιχάλη Δέλτα;
Ο Μιχάλης Δέλτα είναι ένας ρόλος. Όπως είναι η μητέρα και ο πατέρας. Είναι μια ταυτότητα επίκτητη. Ο Μιχάλης Δέλτα μέσα από αυτή την επίκτητη ταυτότητα όλα αυτά τα χρόνια μπόρεσε να έρθει πιο κοντά σε αυτό που πραγματικά είναι. Στην ουσία του. Δεν με απασχολεί όμως ο Μιχάλης Δέλτα σε αυτή τη φάση της ζωής μου. Με απασχολεί ότι ακόμα και μέσα από αυτή την ταυτότητα, που με κόπο φτιάχτηκε και με ειλικρίνεια και με πολλή ψυχοθεραπεία, κατάφερα και προσπαθώ με λιγότερα εγωιστικά κίνητρα να ζήσω όσο το δυνατόν ελεύθερος. Ακόμα και από την ίδια μου την εικόνα την καλλιτεχνική.
Παλιά αυτή η ταυτότητα σε αφορούσε πιο πολύ;
Ναι, σαν παιδί ναι. Ξεκίνησα 21 ετών. Ήμουν παιδί.
Αυτό το παιδί καβάλησε κάποια στιγμή; Ψωνίστηκε με τους Στέρεο Νόβα;
Το πρώτο διάστημα καθόλου. Ήμουν ακριβοθώρητος και μου άρεσε η ανωνυμία. Μου άρεσε που με ρώταγαν τι δουλειά κάνεις. Έχω πει τρελά επαγγέλματα και έχω διασκεδάσει πολύ. Ίσως κάποια στιγμή πιο μετά ναι. Δεν καβάλησε. Αλλά ίσως την είδε και, επειδή οι καλλιτέχνες έχουμε έναν ναρκισσισμό, να γοητεύτηκε. Είναι ανθρώπινο. Όλοι μας έχουμε μια πιθανότητα να βλάψουμε τον εαυτό μας και τους άλλους και την ίδια μέρα να κάνουμε καλό. Το θέμα είναι τι επιλέγουμε να κάνουμε. Ως Μιχάλης επιλέγω να μη γίνω έρμαιο αυτής της εικόνας. Γιατί έχω δει τι σημαίνει να είσαι έρμαιο της εικόνας. Παρ’ όλα αυτά, επαγγελματικά όταν χρειαστεί να τη στηρίξω μπορεί να είμαι και το σκυλί που φυλάει το σπίτι μου.
Πες μου γι’ αυτόν τον ολοζώντανο δίσκο «Το χρώμα της μέρας» και τη συνεργασία σου με την Τάνια Τσανακλίδου.
Πρόκειται για μια ξεχωριστή συνάντηση με αυτό τον άνθρωπο που λέγεται Τάνια Τσανακλίδου. Έναν άνθρωπο που εκτιμώ βαθύτατα, αγαπώ πραγματικά και εμπιστεύομαι. Αυτό το υλικό είναι η σχέση αυτών των δύο ανθρώπων. Είναι η ανταλλαγή των ζωών τους. Το αποτέλεσμα μιας γέφυρας που ο ένας περνάει στη ζωή του άλλου. Δύο διαφορετικοί και ταυτόχρονα δύο όμοιοι κόσμοι, δύο ανθρώπων και δύο δημιουργών που έχουν ως αφετηρία την αλήθεια. Γι’ αυτό άγγιξε. Έχω την απόσταση να δω ότι αυτός ο δίσκος είναι ένας φάρος εκεί, με το φως του. Βγάλαμε το «Μια αγάπη μικρή» για την παράσταση του Βασίλη Μυριανθόπουλου «Το Μπλε» και από εκεί που δεν το περίμενε, απασχόλησε και άρεσε στον κόσμο. Μετά από έναν χρόνο βγαίνει το άλμπουμ. Ό,τι κι αν γράψαμε από εκεί κι έπειτα το απορρίπταμε. Γιατί ήταν μανιέρα, επανάληψη, και είχαμε αυτή την καθαρότητα και τη διαύγεια να πούμε ότι δεν θα βγάλουμε κάτι αν δεν είναι εξίσου καλό ή καλύτερο. Βάλαμε πολύ ψηλά τον πήχη. Είναι ένα όμορφο λουλούδι στον κήπο της καρδιάς μου.
Το αγαπημένο μου τραγούδι του δίσκου είναι το «Κόκκινο βαθύ». Έχει πίσω του κάποια ιστορία;
Εκείνη τη μέρα που γράφαμε το κομμάτι λέω στον ηχολήπτη, στον Παναγιώτη Πετρονικολό, να βάλει μικρόφωνα παντού στον χώρο και λέω στην Τάνια να φύγει από το μικρόφωνο και να κάνει ό,τι της αρέσει μέσα στον χώρο. Και το έβγαλε τέλεια. Έτσι το κομμάτι απέκτησε αυτή την πιο θεατρική διάθεση. Δεν είναι ένα κανονικά ηχογραφημένο. Στην αρχή φάνηκε ξένο το να φύγεις από το μικρόφωνο σε ένα στούντιο.
Εκτός από τη μουσική, έχεις και μια συγγραφική πορεία που μετράει πέντε τίτλους ήδη. Πώς προκύπτει η ανάγκη της συγγραφής;
Γράφω από παιδί. Σημειώσεις, σκέψεις, στοχασμούς, ανησυχίες. Ο δίσκος με την Τάνια είχε στίχους μου. Ο πρώτος μου δίσκος είχε στίχους μου, αλλά δεν είναι το ίδιο πράγμα. Τα βιβλία εκδόθηκαν από τις εκδόσεις Οδός Πανός του ποιητή και εκδότη Γιώργου Χρονά, ο οποίος υπήρξε σημείο αναφοράς στα ερεθίσματα της εφηβείας μου. Γιατί ακολουθούσα και διάβαζα τα τεύχη της Οδού Πανός με όλη την αφρόκρεμα της ξένης λογοτεχνίας, Βιρτζίνια Γουλφ, Τρούμαν Καπότε, Ζαν Ζενέ και όλη τη μουσική παιδεία που έλαβα. Τη μεταπάνκ, τη new wave, electro, αλλά και την πιο ενδιαφέρουσα για μένα ελληνική μουσική της εποχής, Πλάτωνος, Γιαννάτου, κάποια πράγματα του Χατζιδάκι, τα ωραία λαϊκά τραγούδια, ο Λοΐζος. Ήταν μια τεράστια βιβλιοθήκη όλα αυτά για μένα. Έγραφα κυρίως πράγματα που είχαν να κάνουν με την ύπαρξη. Μετά, ο κύριος άξονας που περιφέρθηκα μέχρι και σήμερα ήταν αυτό που θεωρώ τη βαθιά ρίζα του τόπου που χρειάζεται να θεραπευτεί. Την ελληνική οικογένεια και την ελληνική νοοτροπία. Και καθώς και εγώ ο ίδιος έκανα πολλά χρόνια ψυχοθεραπεία, μαζεύεται ένα υλικό και φτάνει στο σημείο να συναντήσει τον Γιώργο Χρονά που του πάω κείμενά μου. Έπειτα από δέκα μέρες βγαίνει το πρώτο βιβλίο που πάει και πολύ καλά. Η νέα μουσική είναι ο λόγος. Οι άνθρωποι σήμερα είναι πιο συγχυσμένοι από ποτέ. Είναι οι περισσότεροι μέσα στα ψυχοφάρμακα, στα ναρκωτικά για να μπορέσουν να ξεφύγουν από αυτή την πραγματικότητα. Έχει να κάνει με το ότι δεν έχουν έρθει σε επαφή με το μέσα τους. Αισθάνθηκα λοιπόν ότι όλο αυτό δεν μου ανήκει και ήμουν έτοιμος να το μοιραστώ. Δεν ανήκει σε κανέναν αυτή η βιωματική γνώση. Είναι σαν να λες μου ανήκει το νερό ή η μουσική.
Παρακολουθείς την επικαιρότητα; Όλα αυτά που συμβαίνουν;
Δεν ασχολούμαι. Με αυτήν την επικαιρότητα καθόλου. Έχει να κάνει με τη ζωή κάποιων άλλων κι εγώ ασχολούμαι μόνο με τη δική μου ζωή. Την υπερασπίζομαι και την εμπλουτίζω. Δεν μπαίνω στην αρένα των μίντια. Δεν τα γουστάρω και καθόλου. Με έχουν βάλει και στο στόχαστρο πρόσφατα. Η τακτική των μίντια είναι να αποσυντονίζουν τον κόσμο από τα πράγματα που του αρέσει να κάνει και να ασχολείται με το τι κάνει ο διπλανός και να υπάρχει ένα πεδίο φόρτισης και μίσους. Χρειαζόμαστε μόνο την επικοινωνία, το μοίρασμα της αλήθειας μας. Να αισθανθούμε ότι μας ακούν και είμαστε αποδεκτοί και όχι να ντρεπόμαστε και να είμαστε μέσα στις ενοχές και στην υποκρισία. Τα ΜΜΕ τα θεωρώ δηλητήρια της εποχής, γι’ αυτό και δεν έχω τηλεόραση σπίτι μου. Έχω μια ηρεμία.
Θα δούμε live σου σύντομα;
Σχεδιάζω κάποια live, αλλά για την επόμενη σεζόν που έρχεται.
Ζεις στο κέντρο και έχεις γράψει μουσική γι’ αυτή την πόλη. Ποια είναι η σχέση σου με την Αθήνα;
Είναι μια σχέση ανάμεικτων συναισθημάτων. Έχω δει την Αθήνα να εξελίσσεται και να ομορφαίνει και την έχω δει να εξελίσσεται και να νοσεί. Δεν της αξίζει αυτό. Έχω πολλά αγαπημένα σημεία στην Αθήνα που τα χαίρομαι και τα απολαμβάνω και λειτουργούν ανακουφιστικά και ως έμπνευση, αλλά υπάρχουν και σημεία που μου δημιουργούν λύπη γιατί υπάρχει εγκατάλειψη και δεν υποστηρίζονται από τους αρμόδιους φορείς ώστε να κυριαρχήσει η ομορφιά. Να παίζονται παντού μουσικές. Να αναπαλαιωθούν αυτά τα υπέροχα κτήρια. Ας φτιαχτεί επιτέλους μια φορά με επιτυχία αισθητική η Ομόνοια. Δεν βάλαμε ένα συντριβάνι και τρεις βρύσες και φτιάξαμε εικαστικά κάτι που έχει ενδιαφέρον. Είναι τραγελαφικό, όμως η σχέση μου με την Αθήνα είναι μια σχέση ζύμωσης. Την αγαπάω, αλλά όσο μεγαλώνω αναζητώ τη φύση. Αυτή η πόλη δεν έχει καθόλου πράσινο.
