Έγραφα στο προηγούμενο σημείωμα για την κορυφαία δημιουργία του εθνικού μας ποιητή, τους θεωρούμενους ως ημιτελείς "Ελεύθερους Πολιορκημένους". Έλεγα ότι η αυτή η μείζων ποιητική σύνθεση του Διονυσίου Σολωμού έμεινε ανολοκλήρωτη ως μορφή, πλην όμως διεκδικεί και αποκτά την ακεραιότητά της ιδωμένη σε ένα βαθύτερο επίπεδο ιδεών, συμβόλων, σημασιών και νοημάτων.
Είναι ο απόλυτος Έρως της Ελευθερίας που διέπει τη βασανισμένη προσωπικότητα του Σολωμού και βλέπουμε αυτό να διαχέεται στους "Ελεύθερους Πολιορκημένους", ενώ συγχρόνως διακρίνουμε το πνεύμα των «Ελεύθερων Πολιορκημένων» να κατακλύζει τη σολωμική περσόνα. Όπου η δυάδα γίνεται μονάδα. Μια ώσμωση ολοκληρωτική, με ελληνικό τρόπο.
Έγραφα ακόμη ότι ο ποιητής μας, χωρίς να παύει να έχει στραμμένα τα μάτια του στον ουρανό, έχει σκύψει επάνω στα ανθρώπινα παθήματα, επειδή καλά γνωρίζει ότι το θαύμα δεν πέφτει από ψηλά, αλλά το γεννάει κάθε φορά η καρδιά του ανθρώπου που αντιστέκεται στη βία, «σαν ένα καλυβάκι ριζωμένο στον βράχο μιας πίστης γήινης και ανθρώπινης, που αντιστέκεται στους ισχυρούς.
«Το καλυβάκι που βαστεί το μέγα πέλαγο» είναι ο στίχος του Σολωμού για το Μεσολόγγι. Ο ίδιος στίχος υπάρχει σε ένα ποίημα του Λόρκα, αφιερωμένο στους πολιορκημένους από πείνα της Νέας Υόρκης, στη μεγάλη οικονομική κρίση των ετών 1929-1930. Ήταν εκεί και το έζησε. "Το καλυβάκι που παλεύει ενάντια στην πλημμύρα" γράφει για τη Ν.Υ. Οι στίχοι έχουν προέλευση κοινή, προέρχονται από την "Επί του Όρους Ομιλία” του Χριστού χτίζοντας κάτι σαν μια «γέφυρα πάνω από τα τοπία της πείνας».
Ας προσπαθήσουμε τώρα να δούμε την εικόνα με τα μάτια του ίδιου του Σολωμού, πώς βλέπει το ελληνικό τοπίο, διόλου ρομαντικά, διόλου από τη σκοπιά της αισθητικής και, το κυριότερο, διόλου μεταφυσικά, τουλάχιστον με τον τρόπο της δυτικής μεταφυσικής. Εδώ, ενδεχομένως, βρίσκεται ένα κλειδί για να κατανοήσουμε την ποίηση του Σολωμού, πέρα από τις στείρες ιδεοληψίες και την εμμονή στο ιδανικό μιας κούφιας καλλιέπειας, που θάμπωσαν τη λάμψη του.
Για τον Σολωμό το ελληνικό φυσικό τοπίο αποσπάται από τη σφαίρα του αισθητού, μέσα από το αποκαλυπτικό βιωματικό όραμά του, για να υψωθεί στο επίπεδο ενός μυστικού κάλλους και μιας ανέφικτης, απρόσιτης από τις αισθήσεις, αρμονίας των δύο αρχών του κόσμου. Ελευθερία και ανάγκη συναντώνται στον κενό ουρανό της πάλαι ποτέ δυτικής μεταφυσικής. Μία συνάντηση όχι διαλεκτική, όπως δίδαξε ο Έγελος, αλλά Τραγική. Είναι ο δρόμος που αρνηθήκαμε να ακολουθήσουμε: "Το χάραμα επήρα του ήλιου το δρόμο...". Μια «νηπτική», με καθαρή καρδιά και φώτιση, ενότητα των πάντων, Ουρανού και Γης, η οποία δεν αποκόπτει, δεν αποξενώνει τον άνθρωπο από τη φύση, αλλά, αντίθετα, τον «φυσιώνει» αφήνοντας ελεύθερη τη συνείδησή του μπροστά στο "μέγα τίποτε" που είναι το παν.
Επειδή μιλάμε για τον Σολωμό, για μια πνευματική κορυφή παγκόσμια, και επειδή κάποια πράγματα πρέπει επιτέλους να μπουν στη θέση τους, ας μου επιτραπεί να του αφιερώσω ακόμη μία συνέχεια.
