Η άτυπη πενταμερής διάσκεψη για το Κυπριακό που συγκαλεί ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στη Γενεύη πραγματοποιείται μέσα στο δυσμενές κλίμα που δημιούργησαν οι δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια στην Άγκυρα.
Μία βασική επιδίωξη της εκεί επίσκεψης ήταν και η προσπάθεια για συνεννόηση στα θέματα ασφάλειας, στρατευμάτων και συστήματος των διεθνών εγγυήσεων στο πλαίσιο μιας λύσης του Κυπριακού. Η εξέλιξη της συνάντησης σίγουρα δεν είναι βοηθητική.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά βρίσκεται σε πιο δύσκολη θέση απ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια. Όσο η επίλυση του προβλήματος αργεί διαμορφώνονται δυσμενέστερες καταστάσεις. Αυτό φάνηκε τόσο με το άνοιγμα από την Τουρκία της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου όσο και με τις τουρκικές γεωτρήσεις σε θαλάσσιες περιοχές στα ανοιχτά της Κύπρου.
Διεθνής καχυποψία για την ελληνοκυπριακή ηγεσία
Τόσο η απόρριψη του σχεδίου Ανάν από την ελληνοκυπριακή πλευρά το 2004 όσο και η στάση της ελληνοκυπριακής ηγεσίας στις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας το 2017 δημιουργούν καχυποψία στη διεθνή κοινότητα για την πραγματική επιθυμία της προς επίλυση του Κυπριακού.
Ας μην μας διαφεύγει ότι ο ΟΗΕ αποδίδει ευθύνες για το αδιέξοδο και στη δική μας πλευρά. Η Κύπρος δεν μπορεί να «σπαταλά» αλόγιστα το διπλωματικό κεφάλαιο που της προσέφερε η ένταξή της στην Ε.Ε. Καταγγελίες για τη στάση της Τουρκίας σχετικά με τις γεωτρήσεις δεν αρκούν.
Οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. και οι άλλοι διεθνείς παράγοντες στηρίζουν πλήρως το περιεχόμενο του πλαισίου του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες. Θέλουν να αποφύγουν τις τουρκικές προτάσεις λύσης «δύο κρατών». Επιμένουν στη λύση Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας -έστω χαλαρής- με βάση την ήδη συμφωνημένη αρχή της πολιτικής ισότητας μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
Παρά το γεγονός ότι η επίσημη Τουρκία και η νέα ηγεσία τής τουρκοκυπριακής πλευράς ομιλούν για «λύση δύο κρατών», η Τουρκία μπορεί να επιχειρήσει, την τελευταία στιγμή, να εμφανιστεί ευέλικτη για επίλυση του Κυπριακού στη βάση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας. Να αποδεχθεί το πλαίσιο Γκουτέρες και να ρίξει το μπαλάκι στην ελληνοκυπριακή πλευρά.
Κλειδί η πολιτική ισότητα
Η ελληνοκυπριακή πλευρά είναι απαραίτητο με σαφή δήλωσή της να αποδεχθεί τα έξι σημεία του πλαισίου Γκουτέρες ως έχουν χωρίς κωλυσιεργία. Μόνο κερδισμένη μπορεί να βγει με μια άμεση και καθολική αποδοχή τους, καθώς σε περίπτωση ναυαγίου της διάσκεψης θα αποφύγει την επίρριψη ευθυνών από τη διεθνή κοινότητα. Πρέπει να δείξει έμπρακτη βούληση για επίλυση του ζητήματος. Σε αντίθετη περίπτωση, η διχοτόμηση όχι μόνο θα μονιμοποιηθεί, αλλά και θα νομιμοποιηθεί.
Το κρίσιμο σημείο είναι να διευκρινίσει η ελληνοκυπριακή πλευρά με ποιον τρόπο αποδέχεται την εφαρμογή τής πολιτικής ισότητας ανάμεσα στις δύο συνιστώσες πολιτείες του μελλοντικού ομοσπονδιακού κράτους. Αυτή η αρχή αποβλέπει στην αποτελεσματική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων στις σημαντικές κεντρικές αποφάσεις του κοινού ομοσπονδιακού κράτους.
Η πολιτική ισότητα (όχι αριθμητική) περιλαμβάνεται σε όλες τις αποφάσεις του ΟΗΕ και είναι κεκτημένο των προηγούμενων διαπραγματεύσεων. Εξάλλου, κάθε ομοσπονδία στον κόσμο προϋποθέτει την πολιτική ισότητα των μερών (πολιτειών, κρατιδίων, καντονίων κ.λπ.) που την απαρτίζουν.
Χωρίς συμφωνία για την υλοποίηση της πολιτικής ισότητας δεν μπορεί να επιτευχθεί αποχώρηση των τουρκικών και άλλων στρατευμάτων, αλλαγή του συστήματος εγγυήσεων που δεν θα περιλαμβάνει πλέον δικαίωμα μονομερούς επέμβασης στην Κύπρο για καμία τρίτη χώρα, εκχώρηση εδαφών προς την ελληνοκυπριακή πλευρά κ.λπ.
Το περιεχόμενο της λύσης έχει ήδη συμφωνηθεί κατά 99%. Απομένει η πολιτική βούληση και θάρρος ώστε να διανύσουμε τη μικρή απόσταση που απομένει για την τελική συμφωνία. Δισταγμοί, υπαναχωρήσεις, διαδικαστικά κόλπα, άσκοπες κωλυσιεργίες και καθυστερήσεις δεν συγχωρούνται.
* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας - διεθνολόγος
