Όπως πολύ σωστά έχει τονίσει ο Αλέξης Τσίπρας, οι κυβερνητικοί σχεδιασμοί στο μέτωπο των εργασιακών σχέσεων και του κοινωνικού κράτους θα αποτελέσουν και το πεδίο όπου οι δυνάμεις της εργασίας θα δώσουν τη «μητέρα όλων των μαχών». Για τον σκοπό αυτό ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. οφείλει να τους εξοπλίσει με τα κατάλληλα όπλα, δηλαδή τις προτάσεις εκείνες που θα μπορέσουν να συσπειρώσουν τους εργαζόμενους σε διεκδικήσεις μιας πραγματικά αριστερής, ριζοσπαστικής πολιτικής για τον μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
Στο πλαίσιο λοιπόν επεξεργασίας και εμπλουτισμού των θέσεων του Σχεδίου Προγράμματος (Σ.Π.), το οποίο ήδη συζητείται στο κόμμα και την κοινωνία, προτείνουμε επιλεκτικά τις εξής δέκα θέσεις:
1. Όπως ακριβώς το Σ.Π. προτείνει αύξηση των δημοσίων δαπανών για την Υγεία από 5% του ΑΕΠ, που είναι σήμερα (2018), σε 7,1%, που είναι ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη, έτσι προτείνουμε, αντίστοιχα, αύξηση των δημοσίων δαπανών για την Παιδεία από 3,9% του ΑΕΠ, που είναι σήμερα, σε 4,5%, που είναι ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη.
2. Παρομοίως προτείνεται η αύξηση των δημοσίων δαπανών για την κοινωνική προστασία από 19% σε 19,6% του ΑΕΠ, όσο δηλαδή και στην Ευρωζώνη.
3. Οι παραπάνω ενισχύσεις του κοινωνικού κράτους θα συνοδεύονται από ανάλογες προσαρμογές προς τα κάτω (σαν ποσοστό του ΑΕΠ) των δαπανών άμυνας (από 2% σε 1,2%), δημόσιας τάξης & ασφάλειας (από 2,1% σε 1,7%) και γενικών δημοσίων υπηρεσιών (από 8,3% σε 6,1%) ώστε να στοιχηθούν και αυτές με τους αντίστοιχους μέσους όρους στην Ευρωζώνη. Ειδικά για την άμυνα, η προσαρμογή στα ευρωπαϊκά επίπεδα πρέπει να συνοδεύεται με ταυτόχρονη απαίτηση διασφάλισης των συνόρων μας από την Ε.Ε. ως ευρωπαϊκών συνόρων. Από τον συμψηφισμό των μεταβολών στα σημεία 1,2,3 προκύπτει ένα έλλειμμα 0,9 ποσοστιαίων μονάδων του ΑΕΠ, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί από αύξηση της φορολογίας των εχόντων.
4. Άμεση αποκατάσταση των συλλογικών συμβάσεων, από την εθνική συλλογική σύμβαση μέχρι τις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις. Άμεση επαναφορά της μετενέργειας και της υποχρεωτικής επεκτασιµότητας των συλλογικών και κλαδικών συμβάσεων. Ακύρωση του αντεργατικού νόμου της Ν.Δ. και βελτίωση ρυθμίσεων του 1264/82 υπέρ των εργαζομένων.
5. Κατάργηση της ενοικίασης εργαζομένων και έλεγχος της μαύρης και αδήλωτης εργασίας. Υπολογίζεται ότι η μαύρη εργασία προσεγγίζει το 25% έως και 35%. Ο έλεγχός της μπορεί να αποφέρει μεγάλα έσοδα στα ασφαλιστικά ταμεία, ώστε η κάλυψη των ελλειμμάτων τους να μην δικαιολογεί μείωση συντάξεων ή και αύξηση των ορίων ηλικίας.
6. Δημιουργία 300.000 νέων θέσεων εργασίας μέσω κρατικών προγραμμάτων εγγυημένης απασχόλησης, χρηματοδοτούμενων από νέους και υφιστάμενους με ανακατανομή κοινοτικούς πόρους. Κίνηση αναγκαία όχι μόνο για την τόνωση της ζήτησης και της οικονομικής ανάπτυξης αλλά και για τη συγκράτηση εργασιακά ζωντανών στη χώρα των άνεργων νέων: οι 150.000 νέες θέσεις εργασίας θα απορροφήσουν όλους τους νεολαίους άνεργους ηλικίας 20-30 ετών (18,5% της συνολικής ανεργίας), ενώ οι άλλες 150.000 θα αφορούν τους πιο φτωχούς και μακροχρόνια ανέργους, ιδιαίτερα ηλικίας άνω των 55 ετών που δύσκολα βρίσκουν εργασία. Το μεγαλύτερο μέρος τους θα απασχοληθεί σε δραστηριότητες πράσινου ενεργειακού μετασχηματισμού και εξοικονόμησης, όπως και περιβαλλοντικής προστασίας στο Δημόσιο, την Τ.Α. και στον τομέα της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας, ώστε να εντάσσεται στα προγράμματα των 19 δισ. επιχορηγήσεων του ευρωπαϊκού ταμείου ανάκαμψης για την Ελλάδα.
7. Επίσης, σε μια περίοδο που για την καταπολέμηση της ανεργίας στην Ευρώπη συζητείται η μείωση / μοίρασμα του εργάσιμου χρόνου στις 32 ώρες εβδομαδιαίως, εμείς μπορούμε και πρέπει να προχωρήσουμε στην μείωση των ωρών εργασίας χωρίς μείωση μισθών: (α) σε 35 ώρες στις μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν το 38% των μισθωτών και (β) σε 38 ώρες αντίστοιχα στις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις (με απασχόληση μικρότερη των 10 εργαζομένων) που συγκεντρώνουν το 62% της μισθωτής εργασίας. Πρόκειται για μείωση που μπορεί να γίνει σταδιακά μέσα στην τετραετία ώστε να απορροφήσουν οι επιχειρήσεις πιο ομαλά το κόστος, με τη βοήθεια και της αύξησης της παραγωγικότητας, και η οποία μείωση είναι ικανή να αυξήσει τη μισθωτή εργασία κατά 8,5%, δηλαδή να προσθέσει άλλες 210.000 θέσεις εργασίας περίπου. Με τον τρόπο αυτό (μέτρα 6 και 7) ο αριθμός των ανέργων είναι δυνατόν να μειωθεί περισσότερο από 50% και να δοθεί νέα ώθηση στην ανάπτυξη της οικονομίας.
8. Άμεση αύξηση του βασικού μισθού στα 751 ευρώ από το πρώτο έτος (όχι εντός διετίας όπως προτείνει το Σχέδιο Προγράμματος) και στα 783 ευρώ το δεύτερο, ώστε να φτάσει τα επίπεδα αξιοπρεπούς μισθού επιβίωσης, επίπεδο το οποίο η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά για την Ελλάδα.*
9. Αντίστοιχη αύξηση και του επιδόματος ανεργίας (π.χ. 15% από το πρώτο έτος) και επέκταση της διάρκειάς του στα δύο έτη.
10. Τέλος, το Νέο Κοινωνικό Εισόδημα (ΝΚΕ), στο οποίο αναφέρεται το Σ.Π., δεν προσδιορίζει ποιοι και πόσοι το δικαιούνται ή το ύψος της απολαβής. Λέει μόνο ότι θα αφορά τόσο τους μη έχοντες όσο και τα μεσαία στρώματα (δηλ. την κοινωνική πλειοψηφία) και θα καλύπτει τις ανάγκες σε βασικά κοινά αγαθά (στέγη, ρεύμα, νερό, Ίντερνετ). Φιλοδοξεί να καλύψει μάλλον 3.200.000 άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού, αλλά με ένα επίδομα στο όριο της σχετικής φτώχειας (430 ευρώ περίπου) που είναι πολύ χαμηλότερο από αυτό που μπορεί να εξασφαλίσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης (βλ. παραπάνω για βασικό μισθό). Προτείνεται η αύξησή του κατά 50%, στα 650 ευρώ περίπου, και η μείωση των δικαιούχων αντίστοιχα.
* Brussels, 28.10.2020 SWD(2020) 245 finalCOMMISSION STAFF WORKING DOCUMENTIMPACT ASSESSMENTAccompanying the documentProposal for a Directive of the European Parliament and of the Councilon adequate minimum wages in the European Union, σελ.190
