Σε κατάσταση πλήρους κατάρρευσης έχει οδηγήσει η τριπλή κρίση (πανδημία, ακρίβεια-πληθωρισμός, ενεργειακή κρίση) τη συντριπτική πλειονότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των αυτοαπασχολούμενων επαγγελματιών και επιστημόνων. Το συνολικό ιδιωτικό χρέος μόνο προς την εφορία (ΑΑΔΕ) και τον ΕΦΚΑ ξεπερνά τα 150 δισεκατομμύρια ευρώ. Κι αν αθροιστούν και τα κόκκινα δάνεια και το μη εξυπηρετούμενο χρέος μεταξύ ιδιωτών, τότε το ιδιωτικό χρέος ξεπερνά τα 250 δισεκατομμύρια ευρώ και ίσως να αγγίζει και το 200% του ΑΕΠ.
Ακόμη και οι ευεργετικές ρυθμίσεις των 120 δόσεων που είχε θεσπίσει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2018-2019 χάνονται από μεγάλο κομμάτι των οφειλετών, που δεν μπορούν να ανταποκριθούν ακόμη και σε πολύ μικρές δόσεις της τάξης των 50-100 ευρώ μηνιαίως.
«Πέφτουν» οι ρυθμίσεις
Σύμφωνα με την έκθεση του ΚΕΑΟ για το πρώτο τρίμηνο του 2022, από τα 2.423.573 ΑΜΚΑ φυσικών και νομικών προσώπων που οφείλουν ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές εισφορές, τα 2.192.524, δηλαδή το 90%, είναι μικροφειλέτες (οφείλουν ποσά έως 30.000 ευρώ), αλλά οφείλουν μόνο το 28,5% του συνολικού ασφαλιστικού χρέους.
Αναλυτικότερα, και με βάση τα στοιχεία της τελευταίας τριμηνιαίας έκθεσης του ΚΕΑΟ (Ιανουάριος-Μάρτιος 2022), υπάρχει συγκέντρωση πλήθους οφειλετών στις χαμηλότερες κλίμακες οφειλών, με 1.993.856 οφειλέτες (82,27% των οφειλετών) να χρωστάει έως 15.000 ευρώ ο καθένας.
Αντιθέτως, το 40% του συνολικού χρέους προς το ΚΕΑΟ αφορά λίγους μεγαλοοφειλέτες, με οφειλές άνω του 1 εκατ. ευρώ (2.313 οφειλέτες συγκεντρώνουν το 23,13% του υπόλοιπου οφειλών).
Η κατάσταση της έσχατης ένδειας στην οποία έχει περιέλθει η συντριπτική πλειονότητα των μικρομεσαίων αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι σημαντικές ρυθμίσεις οφειλών που έγιναν στο παρελθόν -με σημαντικό κούρεμα χρεών- καταπίπτουν και ακυρώνονται. Είναι χαρακτηριστικές οι περιπτώσεις των ρυθμίσεων σε 100 και 120 δόσεις της περιόδου 2015-2019, οι οποίες, όπως προκύπτει και από τον επίσημο πίνακα που παραθέτουμε, έχουν απωλεσθεί σε ποσοστό 40% αυτή των 120 δόσεων και σε ποσοστό 60% αυτή των 100.
Η πρόσφατη, λόγω της πανδημίας, ρύθμιση των 72 δόσεων στα τέλη του 2021, αν και «τρέχει» μόνο μερικούς μήνες, έχει χαθεί ήδη για το 10% των περιπτώσεων.
Το φιάσκο της ΑΑΔΕ
Η κατάσταση όμως είναι ιδιαίτερα δραματική στον τομέα των φορολογικών οφειλών, οι οποίες έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τα 100 δισεκατομμύρια ευρώ και μόνο το 5% έχει ενταχθεί σε ενεργές ρυθμίσεις.
Είναι χαρακτηριστική η αδυναμία πληρωμών για αυτοαπασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίους επιχειρηματίες, όπου μόνο 6 στους 100 πληττόμενους από την πανδημία οφειλέτες στην εφορία εντάχθηκαν στη ρύθμιση των 36 ή 72 δόσεων για να εξοφλήσουν τα χρέη που δημιουργήθηκαν από τον Μάρτιο του 2020 έως και τον Ιούλιο του 2021. Δηλαδή 48.000 ΑΦΜ σε σύνολο 820.000 δικαιούχων.
Συνολικά χρέη ιδιωτών και επιχειρήσεων ύψους 106 δισ. ευρώ, τα οποία λιμνάζουν αρρύθμιστα και τα περισσότερα -παρά τους λεονταρισμούς του υπουργείου Οικονομικών και της ΑΑΔΕ- δεν πρόκειται να εισπραχθούν ποτέ, διότι «ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος»…
Ως προς την περίοδο κατά την οποία διακόπηκε η εξυπηρέτηση των χρεών προς την εφορία σύμφωνα με την ΑΑΔΕ:
- Ποσοστό 4,4% αφορά οφειλές που διαμορφώθηκαν μετά την 1η.12.2020.
- Ποσοστό 3,8% είναι οφειλές περιόδου 1.12.2019-30.11.2020.
- Ποσοστό 8,9% αφορά την περίοδο 1.12.2017-30.11.2019.
- Ποσοστό 15,3% την περίοδο 1.12.2015-30.11.2017.
Τέλος το 67,6% αφορά χρέη στην εφορία που σχετίζονται με την περίοδο πριν το 2015.
Αντί λύσεων…, αγριάδες
Τα στοιχεία που παρατίθενται δεν περιλαμβάνουν το μη εξυπηρετούμενο ιδιωτικό χρέος προς τις τράπεζες και το χρέος ιδιωτών προς άλλους ιδιώτες.
Οι φορείς των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και πολλά Επιμελητήρια ζητούν και πάλι μια νέα ρύθμιση 120 δόσεων.
Αντιθέτως, ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ επισείουν και πάλι τη δαμόκλειο σπάθη των «μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης», με τους πλειστηριασμούς, τις κατασχέσεις τραπεζικών λογαριασμών και τις κατασχέσεις «εις χείρας τρίτων» να βρίσκονται στο βασικό οπλοστάσιό τους. Πρόσφατα μάλιστα ανακοίνωσαν νέες εξορμήσεις προς αυτή την κατεύθυνση.
Η μακρά διάρκεια του προβλήματος, που προφανώς σχετίζεται με τη μακρά οικονομική κρίση στην Ελλάδα, φαίνεται να απαιτεί μια άλλη ρηξικέλευθη πολιτική στην οποία θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η πραγματική κατάσταση των οφειλετών. Η λογική του «στρατηγικού κακοπληρωτή» -εφεύρεση της τρόικας και των τραπεζιτών- είναι ανόητη κι αυτό αποδεικνύεται από ένα και μόνο γεγονός, ότι προ του 2008 οι ανάλογες οφειλές δεν έφταναν ούτε στο 20% των σημερινών - τουλάχιστον για τη συντριπτική πλειονότητα των μικροοφειλετών.
