Αστοχο να παρομοιάζεται το Αφγανιστάν με το Βιετνάμ. Υποθέτω πως κήρυκες του ακραίου αντιαμερικανισμού θα έχουν ενθουσιαστεί με την «περιφανή» νίκη των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν ύστερα από είκοσι χρόνια πολέμου, που κηρύχθηκε το 2001, στο όνομα καταπολέμησης της τρομοκρατίας, που θύλακές της πράγματι υπήρξαν στη συγκεκριμένη χώρα.
Πιστεύω και ο ίδιος ότι οι εισβολείς υπέστησαν δίκαιη τιμωρία στη χώρα που έχει χαρακτηριστεί «τάφος των αυτοκρατοριών», δεδομένου ότι της ήττας των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ προηγήθηκε εκείνη της Σοβιετικής Ένωσης και παλιότερα της κοσμοκράτειρας Βρετανίας.
Όπως και οι Σοβιετικοί, οι Αμερικανοί υποτίμησαν τις πάμπολλες ιδιομορφίες τής κατάστασης στο Αφγανιστάν, μιας πολύ ορεινής και φτωχής χώρας, με πολυφυλετική πληθυσμιακή σύνθεση και πολλά κέντρα ισχύος εκτός της πρωτεύουσας Καμπούλ. Ενεργώντας δογματικά, επέλεξαν το μοντέλο κατάληψης και στη συνέχεια «ανοικοδόμησης», σαν να επρόκειτο για μια κανονική χώρα. Εδώ όμως έχουμε μια χώρα με σχετική κοινωνική και εθνική ενότητα, της οποίας μεγάλο μέρος των εσόδων προέρχεται από το εμπόριο της ηρωίνης. Το συγκεκριμένο εμπόριο αυξήθηκε κατακόρυφα μετά την αμερικανική εισβολή και τη δήθεν κανονικότητα που αυτή επέβαλε.
Κάποιοι στην Ελλάδα και διεθνώς παρομοιάζουν την ήττα των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν με εκείνη του 1975 στο Βιετνάμ κρίνοντας από κάποιες εικόνες, π.χ., της άρον - άρον φυγής από τη Σαϊγκόν με την πρόσφατη από την Καμπούλ. Πρόκειται όμως για εντελώς διαφορετικές περιπτώσεις.
Πρώτα - πρώτα, διότι της αντίστασης στο Βιετνάμ εναντίον των ΗΠΑ ηγήθηκε ένα εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα με φωτισμένη και όχι σκοταδιστική ηγεσία, εμπνεόμενο από τις ιδέες της προόδου και του σοσιαλισμού. Δεύτερη μεγάλη διαφορά, ότι η έξωση των Αμερικανών από το νότιο Βιετνάμ επιτεύχθηκε κυρίως διότι υπήρχε το βόρειο Βιετνάμ, το οποίο μπορούσε να συνάπτει συμμαχίες και να δέχεται βοήθεια από πολλές χώρες του κόσμου, κυρίως από τη Σοβιετική Ένωση και την Κίνα. Τρίτον, το Βιετνάμ έγινε το επίκεντρο της αναμέτρησης δύο κόσμων, όχι μόνο των στρατοπέδων του Ψυχρού Πολέμου, αλλά μιας ιμπεριαλιστικής υπερδύναμης από τη μία και των λαών του κόσμου από την άλλη, του αμερικανικού συμπεριλαμβανομένου.
Αποτελεί κοινή πεποίθηση ότι ο «βρόμικος πόλεμος» του Βιετνάμ χάθηκε για το κατεστημένο των ΗΠΑ, κυρίως εντός της χώρας, με το αντιπολεμικό κίνημα που αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια και ευρύτερα στον χώρο της νεολαίας. Κίνημα που συναντήθηκε και συμμάχησε με εκείνο για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων, του οποίου είχε ηγηθεί ο κήρυκας της μη βίας και της πολιτικής ανυπακοής Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Στην περίπτωση του Αφγανιστάν η «μόνη υπερδύναμη» είχε απέναντί της ένα ισλαμιστικό (προσέξτε, όχι ισλαμικό) κίνημα, καταδικασμένο στη συνείδηση της παγκόσμιας κοινής γνώμης κυρίως για την άκρως εχθρική στάση του στο ζήτημα των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Επιπλέον, οι Ταλιμπάν δεν είχαν την υποστήριξη καμίας κρατικής οντότητας, αν και εμμέσως βοηθήθηκαν από το καθεστώς του Πακιστάν και κάποια εμιράτα, όχι όμως από το θεοκρατικό Ιράν.
Με άλλα λόγια, τουλάχιστον θεωρητικά, οι ΗΠΑ είχαν εύκολο παιχνίδι και κατάφεραν να το χάσουν, αν και ο τρόπος που διαπραγματεύτηκε η Προεδρία Τραμπ τη συμφωνία «ειρήνης» με τους Ταλιμπάν εγείρει πολλά ερωτήματα σχετικά με τις ιδεοληψίες του πρώην πλανητάρχη, που τώρα ζητά την παραίτηση Μπάιντεν αντί να απολογηθεί ο ίδιος για τη μυστική διπλωματία με τους Ταλιμπάν στο έδαφος του Κατάρ.
Αυτοκριτική οφείλει και η Ε.Ε. για τις σοκαριστικές εξελίξεις στο Αφγανιστάν, ενώ το ίδιο ισχύει για το ΝΑΤΟ, το οποίο ενεργοποίησε το άρθρο 5 του Καταστατικού του για να συνδράμει εξαρχής (2001) στο αφγανικό όνειδος των ΗΠΑ, το οποίο είχε επιπτώσεις και στα ανθρώπινα δικαιώματα, με το στίγμα του Γκουαντάναμο ακόμα σε ισχύ.
Τελικά, αποδείχθηκε ότι η δημοκρατία δεν είναι εξαγώγιμο ούτε εισαγώγιμο είδος, μπορεί να ανθίσει αν καλλιεργηθεί και να αναπτυχθεί εγχώρια, με λαϊκή απόφαση και συμμετοχή, την οποία η Δεξιά απανταχού της Γης δεν ασπάζεται. Όσο για την άποψη να κλείσουν οι πρεσβείες των χωρών της Ε.Ε. στην Καμπούλ, με την οποία κάποιοι φλερτάρουν στο όνομα απομόνωσης του νέου καθεστώτος των Ταλιμπάν, καλό θα ήταν να σκεφτούν μήπως στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην απομόνωση του αφγανικού λαού.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
