ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ
Πριν από λίγα χρόνια, στην 87η τελετή των Όσκαρ η ταινία "Birdman" του Μεξικανού Αλεχάντρο Γκονζάλες Ινιαρίτου σάρωσε στα βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Δεν ήταν η πρώτη φορά στα τελευταία χρόνια, που ένας Μεξικανός έφευγε από την τελετή με το περιζήτητο Όσκαρ Σκηνοθεσίας. Και φυσικά υπήρξε και συνέχεια τα επόμενα χρόνια. Διόλου τυχαία, εκείνο το βράδυ ο Ινιαρίτου σχολίασε από σκηνής με μεγάλη αυτοπεποίθηση τη "μεξικανική κυριαρχία" στο αμερικανικό σινεμά, και φυσικά αφιέρωσε το βραβείο του στους «compatriotas Mexaicanos» (Μεξικανούς συμπατριώτες).
Αλφόνσο Κουαρόν
Δίπλα στον Ινιαρίτου (γενν. το 1963) δύο ακόμη σπουδαίοι σκηνοθέτες συναπαρτίζουν τη λαμπερή "τριάδα" των compatriotas: Ο Αλφόνσο Κουαρόν (γενν. το 1961) και ο Γκιγιέρμο ντελ Τόρο (γενν. το 1964). Πριν λίγες μέρες βγήκε και στις ελληνικές αίθουσες η τελευταία, αριστουργηματική ταινία του Αλφόνσο Κουαρόν "Roma". Η Ρώμη του τίτλου είναι μια συνοικία της Πόλης του Μεξικού, όπου διαδραματίζεται αυτή η -κατά το μεγαλύτερο μέρος- αυτοβιογραφική ταινία του Μεξικανού σκηνοθέτη, σε άσπρο - μαύρο. Ένας χρόνος από τη ζωή μιας "οικογένειας", στις αρχές της δεκαετίας του '70: Η ηρωίδα της ταινίας, Κλεό, εργάζεται στο σπίτι ενός ευκατάστατου γιατρού, του Αντόνιο, που ζει με τη γυναίκα του Σοφία, τα τέσσερα παιδιά τους και τη μητέρα του γιατρού Τερέζα. Ο γιατρός λείπει συνεχώς σε κάποιο συνέδριο στο εξωτερικό, αλλά στην πραγματικότητα η απουσία του οφείλεται στην "παράλληλη ζωή" που έχει με την ερωμένη του... Η Κλεό έχει να φροντίσει τα παιδιά, ταυτόχρονα με όλες τις δουλειές μέσα στο σπίτι. Η ταινία, με την ποιητική, ελλειπτική σκηνοθετική ματιά, είναι ένας ύμνος στις γυναίκες, που ξεκινά ως προσωπικό εγκώμιο του σκηνοθέτη και βήμα-βήμα αποκτά ευρύτερες διαστάσεις: "Ό,τι και να σου πουν, εμείς οι γυναίκες είμαστε πάντα μόνες", λέει σε κάποια στιγμή η σινιόρα Σοφία στην υπηρέτρια Κλεό...
Αλεχάντρο Ινιαρίτου
Η ταινία είναι παραγωγή του Netflix, βραβευμένη ήδη με το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Βενετίας, έρχεται σχεδόν παντού στον κόσμο πρώτη στις λίστες των κριτικών κινηματογράφου, και ήδη θεωρείται φαβορί για τα βραβεία της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου.
Στο "Roma" ο Αλφόνσο Κουαρόν υπογράφει ο ίδιος τη φωτογραφία σε άσπρο-μαύρο, όπως και τη σκηνοθεσία, το σενάριο, την παραγωγή και το μοντάζ. Αναμφίβολα, πρόκειται για την κορυφαία ταινία τής μέχρι σήμερα διαδρομής του.
Γκιγιέρμο ντελ Τόρο
Το Μεξικό είναι μια χώρα με σχεδόν 3.000 αίθουσες κινηματογράφου και κάθε χρόνο κόβονται σε αυτές περίπου 150.000.000 εισιτήρια. Αλφόνσο Κουαρόν, Ινιαρίτου και Ντελ Τόρο, περνούν με άνεση τα σύνορα, συνεργάζονται με το Χόλιγουντ αλλά καταφέρνουν να διατηρήσουν το προσωπικό τους "όραμα". Πιθανότατα είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις που ξένοι σκηνοθέτες χρησιμοποιούν το Χόλιγουντ, όπως εκείνο χρησιμοποιεί το ταλέντο τους.
Σε πιο "προσωπικά" - πειραματικά μονοπάτια κινείται ο Κάρλος Ρεϊγάδας (γενν. το 1971) που παρέμεινε στο Μεξικό για να γυρίζει τις ταινίες του, αλλά η εξέλιξή του δεν δικαίωσε τους αρχικές προσδοκίες. Ωστόσο στην Ευρώπη έχει φανατικούς οπαδούς, και το "Φως μετά το σκοτάδι" κέρδισε το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών το 2012.
Σύντομη αναδρομή στο παρελθόν
Το μεξικάνικο σινεμά στις αρχές του εικοστού αιώνα προχώρησε σχεδόν παράλληλα με τη μεγάλη Μεξικάνικη Επανάσταση, που σφραγίστηκε από τις μορφές του Εμιλιάνο Ζαπάτα και του Πάντσο Βίγια.
Στη δεκαετία του '30 το πιο δημοφιλές κινηματογραφικό είδος στο Μεξικό είναι ένα ιδιότυπο μείγμα γουέστερν και μιούζικαλ, το αποκαλούμενο "τσάρος". Ακριβώς εκείνη την εποχή φτάνει στο Μεξικό o Σεργκέι Αϊζενστάιν, μετά την άκαρπη προσπάθειά του να συνεργαστεί στο Χόλιγουντ με την Paramount. Έχοντας συμφωνήσει με τον Άπτον Σίνκλερ για την παραγωγή μιας ταινίας στο Μεξικό, ξεκινά τα γυρίσματα για το «Que Viva Mexico!», που δεν επρόκειτο να ολοκληρωθεί ποτέ, καθώς σύντομα οι διαφωνίες με τον χρηματοδότη του, οδήγησαν το σχέδιο σε ναυάγιο...
Ένα από τα κεφάλαια που συμπεριελάμβανε το σενάριο του Αϊζενστάιν αναφερόταν στις γυναίκες της Μεξικάνικης Επανάστασης και είχε τον τίτλο "Soldadera". Ακριβώς με αυτόν τον τίτλο, ο Χοσέ Μπολάνος γύρισε το 1966 μια ταινία μεγάλου μήκους, βασιζόμενος στις σκηνοθετικές σημειώσεις που είχε αφήσει ο Αϊζενστάιν. Η Σίβια Πινάλ, η «Βιριδιάνα» του Μπουνιουέλ, είχε τον βασικό ρόλο στην ταινία.
Η δεκαετία του '40 ορίζεται ως χρυσή εποχή του μεξικάνικου σινεμά, με απαρχή τη θέσπιση, το 1942, του δημόσιου πιστωτικού (για κινηματογραφικές παραγωγές) ιδρύματος Banco Cinematografico. Hδη το 1945 η χώρα φθάνει σε ρεκόρ παραγωγής, 80-90 ταινιών τον χρόνο και το 1963 ιδρύεται η πρώτη δημόσια σχολή κινηματογράφου, το Centro Universitariode Estudios Cinematograficos (CUEC) στην Πόλη του Μεξικού.
Σημαντική επίδραση στην εξέλιξη του μεξικανικού κινηματογράφου είχε και η παρουσία του μεγάλου Λουίς Μπουνιουέλ, ο οποίος αφού βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες για έξι χρόνια, μετά τη φυγή του από την Ισπανία εξαιτίας του αιματηρού εμφύλιου, θα δουλέψει για τον κινηματογράφο του Μεξικού, μετά την άφιξή του εκεί το 1946. Το 1950 γυρίζει το περίφημο "Ξεχασμένοι από την κοινωνία" (Los Olvidados). Ο Μπουνιουέλ σκηνοθέτησε την ταινία με ακραία ρεαλιστικό ύφος, κερδίζοντας το βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Καννών το 1951. Πολλές από τις ταινίες που σκηνοθέτησε στο Μεξικό θεωρούνται σήμερα κλασικές, όπως το "Ναζαρέν" (1958), ο "Εξολοθρευτής Άγγελος" (1962) ή ο "Σίμων της ερήμου" (1965).
