H νέα ταινία του Γούντι Άλεν έφτασε στις ελληνικές αίθουσες. Η 50ή ταινία του εμβληματικού σεναριογράφου και σκηνοθέτη μιλάει με ανάλαφρο, αλλά γοητευτικό τρόπο για την ανθρώπινη πονηριά και την απρόβλεπτη μοίρα. Μαζί κυκλοφορούν μια sci-fi περιπέτεια, όπου η ανεξέλεγκτη Τεχνητή Νοημοσύνη έχει αναπτύξει ευφυή ρομπότ τα οποία έχουν στραφεί εναντίον της ανθρωπότητας, και ακόμα μια βάρβαρη προσθήκη στα σαδιστικά θρίλερ με τίτλο «Saw»
Γαλλόφωνο δράμα απιστίας και προδοσίας σε σενάριο και σκηνοθεσία Γούντι Άλεν
Γυρίσματα της τύχης (Coup de chance) ***
Σκηνοθεσία: Γούντι Άλεν
Πρωταγωνιστούν: Λου ντε Λάαζ, Μελβίλ Πουπό, Νιλς Σνάιντερ
Η νέα ταινία του Γούντι Άλεν διαδραματίζεται στη Γαλλία. Όμως οι ήρωές του είναι Γάλλοι και όχι Νεοϋορκέζοι που ζουν στο Παρίσι, όπως ίσως να ήταν το αναμενόμενο. Φυσικά, συμπεριφέρονται όπως οι λευκοί μεγαλοαστοί του Μανχάταν που κατακλύζουν το γουντιαλενικό σύμπαν μέσα στις δεκαετίες. Είναι άνθρωποι που ισορροπούν ανάμεσα στα πάθη και στις μικροπρέπειές τους και τελικά άβουλα πιόνια στα αδυσώπητα παιχνίδια της τύχης. Γιατί η τύχη είναι η πραγματική πρωταγωνίστρια σ’ αυτή την ιστορία, καθώς εξελίσσεται μέσα από τις ενστικτώδεις επιλογές, τις θερμοκέφαλες αντιδράσεις και τις χαμένες ευκαιρίες.
Ο Γούντι Άλεν επιμένει να βάζει τις ζωές των ηρώων του να αναδιπλώνονται και να διαλύονται εξαιτίας των δαιμονικών συμπτώσεων χωρίς να υπάρχει κοσμικό νόημα ή μεταφυσική δικαιοσύνη. Η ιστορία είναι απλή: o κεντρικός ήρωας, ο Αλέν, ένας ρομαντικός και τίμιος διανοούμενος, συναντά τυχαία στον δρόμο την παλιά του συμμαθήτρια, που ήταν και ο πρώτος του μεγάλος έρωτας, τη Φανί. Οι δυο τους θα κάνουν ξανά παρέα και η επαφή τους θα οδηγήσει σε μια παθιασμένη ερωτική σχέση. Νιώθοντας όλο και περισσότερο σαν κακομαθημένη σύζυγος-τρόπαιο και υπομένοντας έναν αφόρητο περίγυρο μεγαλοαστών, η Φανί νιώθει ακόμα πιο μεγάλη έλξη από τον ονειροπόλο συγγραφέα. Αυτό που δεν έχει συνειδητοποιήσει η Φανί είναι ότι ο σύζυγός της είναι ένας κοινωνιοπαθής, του οποίου η ζήλια θα φέρει κακά μαντάτα για το παράνομο ζευγάρι. Ανάμεσα στο ακριβό παριζιάνικο διαμέρισμα του σκιώδους επιχειρηματία, που προσφέρει ασφάλεια και κοινωνικό στάτους, και στη ρομαντική σοφίτα του διανοούμενου, που προσφέρει ενθουσιασμό για ιδέες, μπόλικο πάθος και πολύ σεξ, θα ξετυλιχθεί ένα δράμα που παίζει με το τυχαίο και το απίθανο.
Το γαλλόφωνο δράμα του Γούντι είναι αιχμηρό και ευτυχώς δεν ξεχνάει να δείξει το κωμικό του πρόσωπο σε κάμποσες σκηνές. Οι Ντε Λάαζ, Πουπό και Σνάιντερ στους ρόλους του ερωτικού τριγώνου είναι έξοχοι, αλλά οι δορυφορικοί ρόλοι δεν στέκονται αντάξιοί τους - για παράδειγμα, η σκηνή που η πεθερά πηγαίνει στον ιδιωτικό ντετέκτιβ σε κάνει να φαντάζεσαι πόσο καλύτερα θα την έπαιζε η παλιά μούσα του Γούντι, η Νταϊάν Κίτον.
Στον σκηνοθέτη αναμφίβολα θα συγχωρεθούν κάποια από τα τουριστικά κλισέ του Παρισιού αλλά και η ελαφρώς στερεοτυπική προσέγγιση στις κουτσομπολίστικες ίντριγκες της σνομπ, μπορζουά κοινωνίας του Παρισιού. Τα «Γυρίσματα της τύχης» μπορεί να είναι μια ταινία με επιμέρους στοιχεία που ο σκηνοθέτης στο παρελθόν έχει διαχειριστεί καλύτερα: δεν διαθέτει το υπαρξιακό βάρος του «Crimes and misdemeanors» (1989) και δεν έχει τις υψηλού επιπέδου αναφορές του «Midnight In Paris» (2011) ούτε τις φιλοσοφικές παρατηρήσεις ενός «Match point» (2005), όμως αποτελεί πολιτιστικό γεγονός από μόνη της. Ο Γούντι Άλεν είναι ζωντανός και συγκινητικά δημιουργικός στα 88 του χρόνια. Και όπως μας είπε αφοπλιστικά, προλογίζοντάς την ταινία του στην Αθήνα πριν από λίγες ημέρες, «είναι ό,τι καλύτερο θα μπορούσα να κάνω σ’ αυτή τη φάση της ζωής μου». Ακόμη κι αν δεν καταφέρει να γυρίσει άλλη ταινία ο λατρεμένος σκηνοθέτης, κάτι που απευχόμαστε όλοι όσοι αγαπάμε το σινεμά, το «Coup de chance» είναι ένα φθινοπωρινό δράμα που μπορεί να αποτελέσει μια υπέροχη κατακλείδα μιας καριέρας που εκτείνεται σε έξι δεκαετίες και ένα αξιοπρεπέστατο adieu.
Θέαμα επιστημονικής φαντασίας όπου η ανθρωπότητα βρίσκεται σε πόλεμο με τις δυνάμεις Τεχνητής Νοημοσύνης
Ο δημιουργός (The creator) **1/5
Σκηνοθεσία: Γκάρεθ Έντουαρντς
Πρωταγωνιστούν: Τζον Ντέιβιντ Γουάσινγκτον, Τζέμα Τσαν, Κεν Γουατανάμπε
Στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον (μισό αιώνα από σήμερα) οι άνθρωποι βρίσκονται σε διαρκή σύγκρουση με τις δυνάμεις της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ένα πυρηνικό χτύπημα καταστρέφει το Λος Άντζελες και ο πράκτορας των ειδικών δυνάμεων ξεκινά μια μυστική αποστολή (φανταστείτε το «Αποκάλυψη τώρα» σε video game) για να διεισδύσει στο προπύργιο της Α.Ι. στη Νέα Ασία προκειμένου να εντοπίσει και να εξοντώσει τον μυστηριώδη ηγέτη μιας συμμαχίας μεταξύ δυνάμεων της Α.Ι. και κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας. Το μυστικό όπλο είναι ένα ρομπότ που έχει τη μορφή ενός μικρού παιδιού. #
Eφτασε λοιπόν το τεχνολογικό και πολιτισμικό σημείο καμπής όπου η νέα sci-fi δυστοπία θα διαμορφωθεί μέσα από την αλόγιστη εξάπλωση προγραμμάτων Τεχνητής Νοημοσύνης, όπως το ChatGPT. Σε συνεργασία με τον σεναριογράφο του «Rogue one», ο σκηνοθέτης Γκάρεθ Έντουαρντς δημιούργησε ένα εντυπωσιακό όραμα ενός κοντινού μέλλοντος, όπου η ανεξέλεγκτη τεχνολογία έχει αναπτύξει ευφυή ρομπότ που έχουν στραφεί εναντίον της ανθρωπότητας. Βέβαια, οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από την Τεχνητή Νοημοσύνη στο sci-fi περιβάλλον της ταινίας και στην πραγματική ζωή είναι εντελώς διαφορετικοί. Στην ιστορία του «Creator» υπάρχει κάτι παράδοξο: η Τεχνητή Νοημοσύνη από παλιά ως αφηγηματικό εργαλείο που οδηγούσε στην επιστημονική ύβρη ή στους άνισους πολέμους με φτωχότερους λαούς. Σήμερα, όμως, είναι ένα εργαλείο εκμετάλλευσης, με το οποίο εταιρείες και στούντιο, όπως η 20th Century Studios, στην οποία ανήκει το «Creator», ελπίζουν να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Προς το παρόν, οι συζητήσεις σχετικά με την ηθική της γέννησης ενός πλάσματος με Τεχνητή Νοημοσύνη μοιάζουν ασήμαντες σε σύγκριση με το επείγον ζήτημα της αντικατάστασης των ανθρώπων στα επαγγέλματά τους με μηχανές που, μέχρι στιγμής, δεν μπορούν πραγματικά να σκεφτούν από μόνες τους. Σε σενάριο ταινίας, η δωρεά από έναν άνθρωπο του ομοιώματός του για να δημιουργηθούν φιλικά ομοιώματα είναι αλτρουιστική πράξη γενναιότητας. Όμως αυτός ακριβώς είναι ένας από τους λόγους που το καστ του «Creator» απεργεί αυτές τις μέρες, δηλαδή η παρεμπόδιση των στούντιο να σαρώνουν πρόσωπα ηθοποιών για να τα χρησιμοποιούν στο διηνεκές χωρίς συγκατάθεση ή αποζημίωση. Πέρα από αυτή την άβολη συνειδητοποίηση, ο κόσμος του «Creator» θα εντυπωσιάσει, αλλά θα σβηστεί από τη μνήμη σαν ξεπερασμένο λογισμικό που δεν παίρνει άλλα updates.
Νέο κεφάλαιο στο σαδιστικό franchise που ενεργοποιεί τον μηχανισμό του σοκ
Saw X *
O παρανοϊκός σαδιστής Jigsaw επιστρέφει. Ο άρρωστος και απελπισμένος Τζον Κρέιμερ ταξιδεύει στο Μεξικό για μια ριψοκίνδυνη επέμβαση με την ελπίδα να θεραπευτεί από τον καρκίνο. Όταν ανακαλύπτει ότι η επιχείρηση είναι μια απάτη για τους πιο ευάλωτους, θα στήσει μια δική του σατανική εκδίκηση που θα ανατρέψει την εξαπάτηση.
Ακόμη μία σπλάτερ εξόρμηση του γνωστού franchise, που επιχειρεί να επαναφέρει τον «τρόμο» στο σινεμά τρόμου, καθώς έχει μετατοπιστεί στο «φανταστικό» - οι μεταφυσικές ιστορίες μοχθηρών πνευμάτων από τον άλλο κόσμο έχουν κυριαρχήσει πλέον στο box office. Ο Jigsaw είναι προϊόν του σινεμά που ενεργοποιεί τον μηχανισμό του σοκ - σε διαφοροποίηση από το θρίλερ που κινητοποιεί τον μηχανισμό της αγωνίας.
Τα «Saw» (όπως και τα «Hostel») ανήκουν στις υπερβίαιες ταινίες τρόμου που αποτελούν μετεξέλιξη του splutter punk της δεκαετίας του ’80, με τη βρόμικη αισθητική των b-movies φρίκης του ’70, αυτούσια κωδικοποιημένη στις ανάγκες της σημερινής νέας γενιάς για αιματοβαμμένες ιστορίες. Το «Saw X» προσπαθεί να πάει τα όρια της ακρότητας ένα οδυνηρό βήμα πιο μακριά. Η ωμότητα στα σωματικά και ψυχολογικά βασανιστήρια ηθικής εκδίκησης που προσφέρει το νέο «Saw» αποτελεί ένα κλείσιμο του ματιού στα pop όρια του είδους, γελώντας στο πρόσωπο της απαθούς πλέον λογοκρισίας που άλλοτε κυνηγούσε μετά μανίας ανάλογες ταινίες εκμετάλλευσης. Η ιστορία επαναλαμβάνεται οκνηρά, όχι τόσο σαν παρατεταμένη φάρσα, αλλά σαν ένα επιτηδευμένα κενό σήμα-πρόκληση στη διφορούμενη ηθική και στις μουδιασμένες αισθήσεις της γενιάς του Tik Tok.
Επανέκδοση
Ο καλύτερος κινηματογραφικός Άμλετ όλων των εποχών
Αμλετ (Hamlet, 1964) ****
Σκηνοθεσία: Γκριγκόρι Κόζιντσεφ
Πρωταγωνιστούν: Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι, Μίκαιλ Ναζβάνοφ, Γιούρι Τολούμπεγιεφ
Για πολλούς, η ρωσική παραγωγή του «Άμλετ» που σκηνοθέτησε ο Γκριγκόρι Κοζίντσεφ πριν από εξήντα χρόνια είναι η καλύτερη κινηματογραφική μεταφορά του έργου του Σαίξπηρ. Υπάρχει ακόμη η αρτιότατη, μα γεμάτη στόμφο εκδοχή του 1948 με τον Λόρενς Ολίβιε, η παντελώς άνευρη απόπειρα του Μελ Γκίμπσον το 1990, η ακαδημαϊκή τετράωρη προσέγγιση του Κένεθ Μπράνα το 1996 και η μεταμοντέρνα μεταφορά του ανεξάρτητου Μάικλ Αλμερέιντα το 2000. Όμως καμία από αυτές δεν αποτύπωσε την οργή και το πάθος που κουβαλάει η ταινία του Κοζίντσεφ, η οποία ετοιμάστηκε από τους Σοβιετικούς για τον εορτασμό των τετρακοσίων χρόνων από τη γέννηση του ποιητή.
Ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς υπογράφει τη μουσική για τα ασπρόμαυρα πλάνα που εσωκλείουν όλη τη μανία του πρίγκιπα Αμλετ, ο οποίος είναι σίγουρος ότι ο αδελφός του πατέρα του, ο Κλαύδιος, που ανέβηκε στον θρόνο και παντρεύτηκε τη μητέρα του Γερτρούδη, είναι ο δολοφόνος του πατέρα του. Το φάντασμα του νεκρού θα επιβεβαιώσει τις υποψίες του και ο Αμλετ θα σχεδιάσει την εκδίκησή του για τον βασιλιά της Δανίας. Η δράση εκτυλίσσεται πάνω σε βράχια, ανάμεσα σε ογκώδη θυροφράγματα, σε πέτρινους τοίχους και ατελείωτους διαδρόμους. Υπάρχει και η υπέροχα συγκινητική σύλληψη της Οφηλίας ως εύθραυστης ξανθιάς μαριονέτας, που τη βλέπουμε να κινείται από την τρεμάμενη μουσική ενός τσέμπαλου στο μάθημα χορού και σταδιακά να γίνεται το παιχνίδι της αυλής. Αυθεντική κινηματογραφική φαντασία, με τη σεκάνς που περιέχει το «να ζει κανείς ή να μην ζει» να εκφωνείται από τον Άμλετ σε εσωτερικό μονόλογο ενώ περπατάει στην παραλία.
