Ο κύκλος των αυτοδιοικητικών εκλογών του 2023 θα μπορούσε κάλλιστα να χαρακτηριστεί ως ο πιο ενδιαφέρων των πολλών τελευταίων ετών. Για να κατανοήσουμε χωρίς παρερμηνείες το αποτέλεσμα και τα πολιτικά μηνύματα της κάλπης, πρέπει να αναγνώσουμε τις δύο Κυριακές ως ενιαία εκλογική μάχη δίχως να παραγνωρίσουμε το ιδιαίτερο πολιτικό βάρος του δεύτερου γύρου.
Δύο βασικές παραδοχές που πρέπει να κάνουμε είναι το πολύ υψηλό ποσοστό της αποχής -βέβαια, στις Δημοκρατίες η συμμετοχή κρίνει το αποτέλεσμα και όχι το υποθετικό και αυθαίρετο what if- και, δεύτερον, η επικράτηση της αντικυβερνητικής ψήφου-μήνυμα στο Μαξίμου. Στην πραγματικότητα ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Ν.Δ. δέχονται το πρώτο πολιτικό ράπισμα από το 2015 και μετά. Αναλύοντας το ποιοτικό αποτέλεσμα του πρώτου γύρου, πέραν του χρωματισμού στον χάρτη, αναδείχθηκε η ύπαρξη ενός πολιτικού κενού που συνίσταται στην ανάγκη για μια πειστική, σοβαρή, πολιτική και αξιόπιστη αριστερή-κεντροαριστερή εναλλακτική στην κυριαρχία της Δεξιάς Μητσοτάκη. Η πολιτική σφαλιάρα του δεύτερου γύρου το επικύρωσε. Φανέρωσε, επίσης, ότι η αλαζονεία, οι απειλές, οι εκβιασμοί κάποτε μετατρέπονται σε ύβρη, την οποία πάντα ακολουθούν η τίση και η νέμεση. Εν προκειμένω, η αποδοκιμασία στην κάλπη.
1. Ο αλαζονικός στόχος Μητσοτάκη, το στοίχημα που έθεσε ο Μητσοτάκης για 13 στα 13 στις περιφέρειες χάθηκε. Η πιο εμβληματική και με προοδευτικό πρόσημο πολιτική ήττα ήρθε στη Θεσσαλία με τη νίκη Κουρέτα έναντι του προκλητικού και δικαστικά ελεγχόμενου απερχόμενου περιφερειάρχη Αγοραστού, τον οποίο ο ίδιος ο πρωθυπουργός πήρε στην πλάτη του. Οι απειλές, οι εκβιασμοί, τα τελεσίγραφα πάνω στις λάσπες για τις αποζημιώσεις και τα κονδύλια του ΕΣΠΑ επεστράφησαν στους κύριους Μητσοτάκη και Αυγενάκη.
2. Στις υπόλοιπες περιφέρειες η Ν.Δ. ηττήθηκε από γαλάζιους “αντάρτες”. Η πιο βαριά προσωπική ήττα για τον πρωθυπουργό ήρθε στο Βόρειο Αιγαίο, όπου ο (υπερ)δεξιός Μουτζούρης νίκησε κατά κράτος τον εκλεκτό στρατηγό του Μαξίμου Αλκιβιάδη Στεφανή. Και βέβαια υπάρχει η ιδιαιτερότητα της Πελοποννήσου, όπου η νίκη Πτωχού πιστώνεται κυρίως στον Σαμαρά και όχι στον Μητσοτάκη. Φυσικά η άνετη επικράτηση στις μεγάλες περιφέρειες των επίσημων υποψηφίων της Ν.Δ. -Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας συμπεριλαμβανομένων- κάθε άλλο παρά μια κυβέρνηση σε αποδρομή φανερώνει.
3. Η μάχη της Αθήνας: Ο Κώστας Μπακογιάννης περνά στην Ιστορία ως ένας από τους πιο ανεπαρκείς, αναποτελεσματικούς και κακοδιαχειριστές δημάρχους που πέρασαν από την πλατεία Κοτζιά. Ο ανιψιός του πρωθυπουργού διοίκησε και συμπεριφέρθηκε με αλαζονεία και ιδιοκτησιακή αντίληψη για την πόλη και τη χώρα. Η συσπείρωση στο πρόσωπο του Δούκα των δημοκρατικών, προοδευτικών, αριστερών ψηφοφόρων της Αθήνας ήταν ένα ηχηρό “ως εδώ”. Ένα σαφές αντιδεξιό πολιτικό μήνυμα. Σε συνδυασμό με τη σοβαρότητα, τους χαμηλούς τόνους, το σχέδιο του νέου δημάρχου και, φυσικά, την ανοιχτή και ολόθερμη στήριξη από τον Ζαχαριάδη και την Ανοιχτή Πόλη, η τεράστια ανατροπή έγινε πράξη στην Αθήνα. Να κρατάμε, ωστόσο, ότι ο Χάρης Δούκας είναι στέλεχος και επίσημος υποψήφιος του ΠΑΣΟΚ και όχι κοινή υποψηφιότητα με τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
4. Δύο αποτελέσματα του δεύτερου γύρου έχουν επίσης σημαίνουσα πολιτική σημασία καθώς πρόκειται για ήττες στρατηγικού χαρακτήρα. Η νίκη του Σίμου Ρούσσου στο Χαλάνδρι και η ήττα του δεξιού υποψηφίου Μπαντή στον Βύρωνα. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για δύο δήμους που η Ν.Δ. έριξε υπέρ το δέον μεγάλο πολιτικό βάρος, με παρεμβάσεις, πόρους και απειλές. Ο μεν Ρούσσος, μια αριστερή υποψηφιότητα που υπερβαίνει κατά πολύ τα στεγανά του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., νίκησε απέναντι σε γαλάζιους θεούς και δαίμονες. Μέχρι υποστηρικτή της Χαμάς που δεν θα πάρει κοινοτικά κονδύλια τον έβγαλαν ο Γεωργιάδης και ο Μαρινάκης. Στον Βύρωνα, το σύστημα της Ν.Δ. με πρωτοστάτες τον ίδιο τον πρωθυπουργό και τον Νίκο Χαρδαλιά τα έδωσε όλα για τελειώσει η θητεία Κατωπόδη και να πάρουν ξανά στα χέρια τους τον δήμο. Το πρώτο το κατάφεραν, το δεύτερο όχι.
5. Η Ν.Δ. έχει κάθε λόγο να θορυβείται από το καμπανάκι των εκλογών. Η δυσαρέσκεια για τη διαχείριση των κρίσεων και την αλαζονεία οδήγησε στην συγκρότηση κοινωνικού αντιδεξιού εκλογικού μετώπου. Θα φτάσει αυτό έως τις κάλπες των ευρωεκλογών; Το Μέγαρο Μαξίμου έχει μπροστά του πάνω από έξι μήνες διαχείρισης για να το αποτρέψει. Ως εκ τούτου συνεχίζει να έχει το πλεονέκτημα των κινήσεων και να διατηρεί την πολιτική κυριαρχία στο παιχνίδι απέναντι σε μια κατακερματισμένη αντιπολίτευση. Σημειώνουμε, ωστόσο, ότι το πολιτικό σύστημα έχει υποστεί το τελευταίο διάστημα διαδοχικά σοκ, επομένως κάθε βεβαιότητα είναι πιο αβέβαιη από ποτέ.
6. Στον δεύτερο γύρο η Ν.Δ. έχασε. Όμως, ποιος κέρδισε; Στο ΠΑΣΟΚ έχουν κάθε λόγο να χαμογελούν, αφού για πρώτη φορά σε περισσότερο από δέκα χρόνια στελέχη και υποψήφιοι της Χαριλάου Τρικούπη καταγράφουν σημαντικές νίκες. Το αποτέλεσμα αυτό απέχει αρκετά από το κλίμα που διαμορφώνουν -και καλά κάνουν- τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ, ότι επιστρέφουν να διεκδικήσουν την διακυβέρνηση. Επιστρέφουν ως βασική αντιπολίτευση στην Κεντροαριστερά; Θα το δείξουν οι ευρωεκλογές. Σε κάθε περίπτωση, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αποκτήσει έναν ισχυρό ανταγωνιστή στον χώρο. Ο ΣΥΡΙΖΑ επέδειξε ωριμότητα στηρίζοντας ανοιχτά και χωρίς αστερίσκους τους προοδευτικούς υποψηφίους απέναντι σε αυτούς της Ν.Δ. Σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Περιφέρεια Θεσσαλίας η στήριξη αυτή έδωσε αδιαμφισβήτητη δυναμική. Ορθώς λοιπόν στον ΣΥΡΙΖΑ χαίρονται με την πρώτη εκλογική ήττα της Ν.Δ. εδώ και οκτώ χρόνια. Το πρόβλημα για την Κουμουνδούρου είναι ότι στον δεύτερο γύρο δεν είχε σχεδόν κανένα δικό του υποψήφιο, με εξαίρεση τον Ρούσσο στο Χαλάνδρι και την Καφατσάκη στου Ζωγράφου.
7. Ανοίγει το αποτέλεσμα, και ιδίως η Αθήνα, τον δρόμο για πιο κεντρική συνεργασία ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ; Μοιάζει ως το πλέον απίθανο σενάριο. Το ΠΑΣΟΚ δεν πρόκειται να δεχθεί να συστρατευτεί με τον ΣΥΡΙΖΑ, γιατί απλούστατα η στρατηγική και η εκτίμηση της Χαριλάου Τρικούπη είναι στις ευρωεκλογές να διεκδικήσουν τον χώρο και τις ψήφους του ΣΥΡΙΖΑ καθώς θεωρούν ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρίσκεται σε τροχιά φθοράς. Δεν υπήρξε συνεργασία όταν υπήρχε η προοπτική προοδευτικής διακυβέρνησης, πόσο πιθανή είναι μια τέτοια αλλαγή στρατηγικής τώρα;
8. Η νίκη Ρούσσου στο Χαλάνδρι και του Βρεττάκου από την πρώτη Κυριακή στο Κερατσίνι είναι δικαίωση όσων υποστηρίζουν ότι ένας αριστερός υπερκομματικός υποψήφιος που έχει κάνει ουσιαστικό έργο στον δήμο του δεν ταυτίζεται με κομματικές ηγεσίες, που κάνει συγκρούσεις όταν απαιτείται, συμμαχίες όταν χρειάζεται, χωρίς υποχωρήσεις στα βασικά ζητήματα της αριστερής αντίληψης περί Αυτοδιοίκησης, στο τέλος δικαιώνεται και επιβραβεύεται από τους πολίτες ανεξαρτήτως κομματικών προτιμήσεων.
8+1. Αν η ανορθολογική, αβάσιμη και πραξικοπηματική αλλαγή του ορίου της απόλυτης πλειοψηφίας στο 43% δεν είχε εφαρμοστεί, το αποτέλεσμα θα ήταν ακόμα δυσχερέστερο για τη Ν.Δ. Τη ρύθμιση αυτή, δυστυχώς, η αντιπολίτευση την υποτίμησε και επέτρεψε να περάσει σχεδόν σιωπηρά.
