Η αξιοπιστία των δημοσκοπήσεων αμφισβητείται έντονα τα τελευταία χρόνια, καθώς αποδεδειγμένα αποτυγχάνουν να εκτιμήσουν τα εκλογικά αποτελέσματα. Παράλληλα, η κυβέρνηση και το σύστημα γύρω από τη Ν.Δ. τις χρησιμοποιούν κατά κόρον προκειμένου να καλλιεργηθεί η εντύπωση περί απόλυτης κυριαρχίας της πολιτικής του Κυριάκου Μητσοτάκη.
Πρόκειται για ένα φαινόμενο όχι μόνο ελληνικό. Ουδείς ξεχνά την παραίτηση του καγκελαρίου της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς μετά τις αποκαλύψεις πως «έστηνε» δημοσκοπήσεις προκειμένου να αναδειχθεί πρόεδρος στο κόμμα του. Στην Ελλάδα, όμως, το ζήτημα της διαπλοκής εταιρειών δημοσκοπήσεων και της κυβέρνησης φαίνεται να λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις.
Η ΑΥΓΗ αποκαλύπτει σήμερα την πλήρη ακτινογραφία γύρω από τις δραστηριότητες της ιδιοκτησίας της εταιρείας OpinionPoll, οι οποίες, εκτός των δημοσκοπήσεων, περιλαμβάνουν:
* Αναλήψεις έργων από φορείς του Ελληνικού Δημοσίου, τόσο από την κυβέρνηση όσο και από την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ύστερα από απευθείας ανάθεση.
* Αναλήψεις έργων ύστερα από διαγωνισμούς που κάθε άλλο παρά διαφανείς μπορούν να χαρακτηριστούν, καθώς όλες οι συμμετέχουσες εταιρείες ανήκουν στον ίδιο ιδιοκτήτη της OpinionPoll.
Το αποτέλεσμα είναι τα κομβικά πρόσωπα της OpinionPoll να έχουν λάβει (ή να αναμένει να λάβουν) από την κυβέρνηση και γαλάζιους δημάρχους και περιφερειάρχες 2.252.043,96 ευρώ. Και η OpinionPoll την ίδια ώρα δημοσιεύει δημοσκοπήσεις που κρίνονται τουλάχιστον ως αμφισβητήσιμες.
Οι δημοσκοπήσεις
Η εταιρεία δημοσκοπήσεων OpinionPoll βρέθηκε στο επίκεντρο της δημοσιότητας ύστερα από μια έρευνα που δημοσίευσε στις 31 Μαΐου 2021 και στην οποία καταγραφόταν προβάδισμα 17,4% της Ν.Δ. έναντι του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ έφερε πρώτο τον Ανδρέα Λοβέρδο στην «κούρσα» για την προεδρία του ΠΑΣΟΚ.
Τον Ιούλιο του 2021 ο πρόεδρος της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας Θανάσης Μπούρας είχε απορρίψει το αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. να συζητηθεί η δημοσκόπηση της OpinionPoll, ισχυριζόμενος ότι δεν ανήκει στην αρμοδιότητα της Επιτροπής. Τον Σεπτέμβριο του 2021 ο αρμόδιος τομεάρχης Μάριος Κάτσης αποκάλυπτε απευθείας αναθέσεις που λάμβανε ο ιδιοκτήτης της δημοσκοπικής εταιρείας με όχημα άλλες εταιρείες.
Τον Δεκέμβριο του 2021, κατά τη διάρκεια της Εξεταστικής Επιτροπής για τη λίστα Πέτσα και τις δημοσκοπικές εταιρείες, ο αντιπρόεδρος του ΣΕΔΕΑ Δημήτρης Μαύρος έκανε λόγο για παρατυπίες που σημειώθηκαν στην εν λόγω δημοσκόπηση, καθώς δεν δημοσίευσε ποιος είναι ο πελάτης-εντολέας της. Επιπρόσθετα, είχε χαρακτηρίσει προβληματικό να δίνονται απευθείας αναθέσεις (εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών) σε μια εταιρεία της οποίας ο ιδιοκτήτης πραγματοποιεί ταυτοχρόνως δημοσκοπήσεις. Η κατάθεση του Δ. Μαύρου είχε προκαλέσει οξεία πολιτική αντιπαράθεση, με τον ΣΥΡΙΖΑ να υπενθυμίζει ότι ο ιδιοκτήτης της OpinionPoll είχε λάβει την ίδια ώρα απευθείας αναθέσεις 270.000 ευρώ σε άλλη εταιρεία του. Είχε δε σημειώσει ότι «ο κ. Μητσοτάκης είναι ένοχος, για αυτό και κρύβει μία την OpinionPoll και μία τον Πέτσα».
Πέραν αυτής της δημοσκόπησης που προαναφέραμε, η OpinionPoll ανέκαθεν φαίνεται πως «έπεφτε έξω» στις προβλέψεις της. Πριν τις ευρωεκλογές του 2019 κατέγραψε υπεροχή της Ν.Δ. 15,4% (protothema.gr - 18.4.2019). Πριν τις τελευταίες εθνικές εκλογές εμφάνιζε τη διαφορά στο 11,3% (thetoc.gr - 20.6.2019). Κατόπιν, μέχρι τον Φεβρουάριο του 2022 παρουσίαζε τη Ν.Δ. και τον ΣΥΡΙΖΑ να έχουν μεταξύ τους απόσταση από 13 έως 20,6 μονάδες. Εσχάτως έχει «ρίξει» τη διαφορά, καταγράφοντας υπεροχή της Ν.Δ. με 8,9%.
Η πρόσδεση στο άρμα Μητσοτάκη
Διευθυντής ερευνών και επικοινωνίας της OpinionPoll είναι ο Ζαχαρίας Ζούπης, πρώην στέλεχος Πειραιά της ΚΝΕ, την εποχή που γραμματέας ήταν ο Τάκης Θεοδωρικάκος. Κατόπιν από το ΚΚΕ βρέθηκε στον ΣΥΝ, από τον οποίο αποχώρησε το 1993, κατευθύνθηκε στο ΠΑΣΟΚ, ενώ εργάστηκε στο Μαξίμου την εποχή της πρώτης τετραετίας της πρωθυπουργίας του Κώστα Σημίτη. Ενεπλάκη με τα δημοτικά πράγματα του Κερατσινίου, όπου το 2014 υπήρξε υποψήφιος δήμαρχος. Η επαγγελματική του πορεία περιλαμβάνει απασχόληση σε διάφορες εταιρείες επικοινωνίας, ενώ εργάστηκε και στην Κάπα Research.
Πλέον ο Ζαχαρίας Ζούπης, εκτός από τη θέση ευθύνης που έχει στην OpinionPoll, είναι και αρθρογράφος, διαπρύσιος πολέμιος του ΣΥΡΙΖΑ και του Αλέξη Τσίπρα. Η πλούσια αρθρογραφία του, στην οποία αναπαράγει όλη την επιχειρηματολογία του Μαξίμου, επενδυμένη με ευρήματα που προκύπτουν από τις δημοσκοπήσεις της OpinionPoll, φιλοξενείται σε μέσα που στηρίζουν αναφανδόν τον Κ. Μητσοτάκη. Δύο οι χαρακτηριστικές περιπτώσεις: Την επομένη των εκλογών του 2019, στις 8 Ιουλίου, ξεκίνησε να αρθρογραφεί στο tomanifesto.gr. Από τον Ιανουάριο του 2021 αρθρογραφεί και στο liberal.gr.
Η αρθρογραφία του κορυφαίου στελέχους της OpinionPoll και οι θέσεις που λαμβάνει δεν είναι από μόνες τους κατακριτέες. Ωστόσο, οι επιχειρηματικές δραστηριότητες του στενού συνεργάτη του και ιδιοκτήτη τόσο της OpinionPoll όσο και των επιχειρήσεων που συμβάλλονται με το Δημόσιο Μιχάλη Διαμαντή προκαλούν εύλογα ερωτήματα. Την ώρα που η OpinionPoll του κ. Διαμαντή διεξάγει δημοσκοπήσεις και δημοσιεύει αναλύσεις, ένα πλέγμα εταιρειών συμφερόντων του ίδιου προσώπου λαμβάνει αφειδώς δημόσιο χρήμα.
Τα εταιρικά προσωπεία
Ο Μιχάλης Διαμαντής
* Διατηρούσε τη Διαμαντής Μιχαήλ Ε.Ε. από το 2004 μέχρι τις 7 Ιανουαρίου 2019. Μέτοχοι σε αυτήν ήταν ο ίδιος και η OpinionPoll, δηλαδή ο ίδιος ο κ. Διαμαντής.
* Είναι ιδιοκτήτης, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Opinion Poll μονοπρόσωπη ΕΠΕ, ενώ στο ΓΕΜΗ εμφανίζεται ως μέλος και διαχειριστής από τις 16.3.2011.
* Υπήρξε ο ένας εκ των δύο εταίρων της εταιρείας με διακριτικό τίτλο Minobi Blir PC από τις 17 Δεκεμβρίου 2015 μέχρι τις 27 Μαΐου 2021, όταν και αποχώρησε από την ιδιοκτησία. Ωστόσο, ακόμα και σήμερα εμφανίζεται στην ιστοσελίδα της επιχείρησης ως σύμβουλος ερευνητικών project. Συνέταιρός του είναι ο Γιώργος Παπατριανταφύλλου.
* Ίδρυσε τη Reposition Strategy LTD στις 21 Μαΐου 2015 ως υποκατάστημα της αλλοδαπής εταιρείας M.D. Trading & Consulting LTD, της οποίας ήταν διευθυντής και εκπρόσωπος.
* Στην ίδια διεύθυνση των γραφείων της OpinionPoll, της Minobi και της Reposition Strategy (βάσει των ιστοσελίδων τους, η οδός Ισμήνης 10 στη Δάφνη) στεγαζόταν το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Αυτοδιοίκησης (ΕΙΑ). Οι εταιρείες αυτές φαίνεται να διατηρούν ακόμα τον ίδιο τηλεφωνικό αριθμό. Η ιστοσελίδα του εν λόγω ινστιτούτου είναι πλέον ανενεργή, ενώ η τελευταία καταγεγραμμένη δραστηριότητά της ήταν μια «έρευνα σε συνεργασία με την OpinionPoll για την Τοπική Αυτοδιοίκηση». Παράλληλα, το ινστιτούτο συνεργαζόταν το 2016 με τη Minobi για τη διοργάνωση σεμιναρίων.
Είναι προφανές πως οι 5 αυτές εταιρείες-φορείς αποτελούν στην πραγματικότητα εταιρικά προσωπεία των ίδιων ανθρώπων.
Τα έργα
Η ενασχόληση των εταιρειών αυτών με φορείς του Δημοσίου ξεκινά το 2011 και εκτείνεται μέχρι σήμερα. Η ΑΥΓΗ έχει συλλέξει την πλήρη επιχειρηματική διασύνδεση των εταιρειών με το ευρύτερο Δημόσιο, η επεξεργασία της οποίας οδηγεί σε πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Καθεμία εταιρεία από τις προαναφερθείσες αναλάμβανε δουλειές του Δημοσίου τις εξής περιόδους:
* Η Διαμαντής Μιχαήλ Ε.Ε. από το 2012 μέχρι το 2016.
* Η OpinionPoll από το 2017 μέχρι σήμερα.
* Η Minobi από το 2016 μέχρι το 2021.
* Η Reposition από το 2011 μέχρι το 2022 (το 2018 άλλαξε ΑΦΜ).
* Το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Αυτοδιοίκησης από το 2014 μέχρι το 2020.
Οι φορείς του Δημοσίου που έδιναν έργα και χρήματα στις 5 εταιρείες ήταν και είναι:
* Ανώνυμες Εταιρείες του Δημοσίου τις οποίες ελέγχει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης του κ. Πιερρακάκη. Συγκεκριμένα, η Κοινωνία της Πληροφορίας και το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας.
* Δήμοι και φορείς τους που διοικούνται στη συντριπτική τους πλειονότητα από γαλάζιους δημάρχους.
* Η Περιφέρεια Ηπείρου.
* Επιμελητήρια και σύλλογοι, όπως ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών, η Κεντρική Αγορά Θεσσαλονίκης, το Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Πειραιά και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο Αθηνών.
Τα ποσά που έχουν λάβει είναι τα ακόλουθα:
* Διαμαντής Μιχαήλ Ε.Ε.: 171.629,63 ευρώ
* OpinionPoll: 83.099,96 ευρώ
* Minobi: 46.676,00 ευρώ
* Reposition: 1.488.359,95 ευρώ
* ΕΙΑ: 456.853,42 ευρώ
Εξετάζοντας ανά έτος τα χρηματικά ποσά από τα έργα του Δημοσίου που έλαβαν οι 5 εταιρείες, προκύπτει το εξής ενδιαφέρον γράφημα 1.
Η περίοδος Μητσοτάκη
Θα παρατηρήσει κανείς ότι την περίοδο 2019-2022 τα ποσά που λαμβάνουν οι 5 εταιρείες για τα έργα που αναλαμβάνουν εκτοξεύονται. Ο λόγος είναι απλός: τα έργα που διανεμήθηκαν από φορείς εποπτευόμενους από τον υπουργό Κυριάκο Πιερρακάκη.
Χαρακτηριστικά, η Reposition από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα έχει αναλάβει 29 έργα του Δημοσίου. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τα εξής:
* Στις 10 Νοεμβρίου του 2020 ανέλαβε έργο υποστήριξης (help-desk) για το travel.gov.gr με κόστος 74.400 ευρώ. Στις 28 Απριλίου 2021 η σύμβασή της επεκτάθηκε για μερικούς μήνες ακόμη, επιφέροντας δαπάνη στο Δημόσιο 186.000 ευρώ.
* Στις 18 Απριλίου 2022 ανέλαβε έργο με τίτλο «Υπηρεσίες γραφείου υποστήριξης δικαιούχων (Help-Desk) για το Πρόγραμμα “Χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης λόγω αύξησης ενεργειακού κόστους”» (fuel pass 1) με κόστος 261.888 ευρώ.
* Στις 15 Ιουνίου 2022 ανέλαβε το power pass με κόστος 264.343,20 ευρώ.
Φαίνεται, πάντως, ότι οι ιδιοκτήτες των εταιρειών αυτών χρησιμοποίησαν τις 5 εταιρείες ως εξής: Την περίοδο 2011-2014 χρησιμοποιούνταν κυρίως η Διαμαντής Μιχαήλ Ε.Ε. και το EIA για να αναλάβουν κυρίως έργα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Την περίοδο 2015-Ιούλιος 2019 προστέθηκαν οι υπόλοιπες εταιρείες, οι οποίες συνέχισαν να αναλαμβάνουν έργα κυρίως της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και επιμελητηρίων - ευρύτερων φορέων. Την περίοδο από τον Ιούλιο του 2019 μέχρι σήμερα το κύριο βάρος ανέλαβαν η Reposition και η OpinionPoll.
Θα αναρωτηθεί κάποιος καλόπιστος αναγνώστης γιατί οι 5 εταιρείες φαίνεται να έλαβαν στην περίοδο διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ αρκετά ποσά μέσω έργων. Η απάντηση έγκειται στο ότι οι φορείς που έδιναν τα έργα ήταν δήμοι με δημάρχους που πρόσκεινταν στη Ν.Δ., όπως οι Δήμοι Αγράφων, Καρπάθου, Ηλιούπολης, Μεσσήνης, καθώς και τη ΔΕΡΑ της Αθήνας.
Ομαδοποιώντας, πάντως, τους φορείς που έδωσαν χρήματα στις 5 εταιρείες, βλέπουμε ότι οι εταιρείες τροφοδοτήθηκαν κυρίως από τους γαλάζιους φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και την κυβέρνηση. Αναλυτικά έλαβαν:
* Δήμοι: 1.120.357,96 ευρώ
* Φορείς υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης: 886.464,57 ευρώ
* Περιφέρειες: 167.706,93 ευρώ
Οι απευθείας αναθέσεις και οι στημένοι διαγωνισμοί
Οι 5 εταιρείες ανέλαβαν πάνω από 100 έργα με απευθείας ανάθεση. Ο αριθμός είναι εξωπραγματικός. Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι ότι σε ορισμένες περιπτώσεις είναι προφανές ότι το εκάστοτε έργο «έσπαγε» σε μικρότερα, προκειμένου αυτά να περνούν κάτω από τον «πήχη» που απαιτεί να διεξάγεται κανονικός διαγωνισμός.
Πέραν αυτών, σε 3 περιπτώσεις όπου έλαβε χώρα πρόχειρος διαγωνισμός για την ανάθεση έργου, οι 3 εταιρείες που κατέθεσαν προσφορά ανήκαν όλες στον ίδιο ιδιοκτήτη, δηλαδή στον Μ. Διαμαντή. Τα εν λόγω έργα ανατέθηκαν από τον Δήμο Ηλιούπολης και τον Δήμο Καρπάθου το 2016, και από τον Σύνδεσμο Δήμων για την Προστασία και Ανάπλαση του Πεντελικού (ΣΠΑΠ) το 2019. Πρόκειται, φυσικά, για περιπτώσεις διαγωνισμών-παρωδία και είναι απορίας άξιο πώς οι ελεγκτικές υπηρεσίες των φορέων που προκήρυξαν το έργο δεν εντόπισαν ότι οι συμμετέχουσες εταιρείες ανήκουν στο ίδιο φυσικό πρόσωπο.