Υπάρχει ένα σταθερό μοτίβο στις αντιδράσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη σε κάθε κρίση που δημιουργεί ή αντιμετωπίζει και αποτελείται από τέσσερα στάδια στρατηγικής επικοινωνίας.
Στάδιο 1ο: Άρνηση της πραγματικότητας. Οι Πιερρακάκης και Γεραπετρίτης αρνήθηκαν την ύπαρξη παρακολουθήσεων από την ΕΥΠ ή άλλα κέντρα. Οι Μηταράκης και Θεοδωρικάκος αρνήθηκαν την ύπαρξη προσφύγων επί ελληνικού εδάφους στον Έβρο - αλλά και τον θάνατο του 5χρονου παιδιού από δηλητήριο σκορπιού. Στο ζήτημα του κορωνοϊού, οι αρμόδιοι (αλλά και αναρμόδιοι) υπουργοί επιμένουν ακόμα και σήμερα ότι τα πήγαμε «πάρα πολύ καλά» - μολονότι εδώ και μήνες η Ελλάδα είναι στην κορυφή των θανάτων ευρωπαϊκά και παγκοσμίως.
Η πρώτη αντίδραση της κυβέρνησης σε ό,τι κακό συμβαίνει είναι ότι στην εναλλακτική της «πραγματικότητα» ουδέποτε συνέβη.
Στάδιο 2ο: Αντιστροφή των ρόλων μεταξύ θύτη και θύματος. Στις υποκλοπές η γραμμή άμυνας της Ν.Δ., από τα στελέχη της έως τα ακροδεξιά τρολ των κοινωνικών δικτύων, είναι ομοιότυπη: γιατί να παρακολουθείται ο Ανδρουλάκης χωρίς να υπάρχει σοβαρός λόγος; Άλλωστε, είναι δείγμα ενοχής το ότι δεν θέλησε να ενημερωθεί. Και, τέλος πάντων, σίγουρα κάτι κακό έχει κάνει κι ας είναι εντελώς άσχετο με την υπόθεση. Όσοι δε διαμαρτύρονται για τις παρακολουθήσεις είναι σίγουρα πράκτορες του εχθρού. Το ίδιο ακριβώς και όσοι αγανάκτησαν με τα όσα συνέβησαν στον Έβρο. Οι θανόντες από κορωνοϊό, πάλι, έφταιγαν οι ίδιοι γιατί ήταν ανεμβολίαστοι. Γιατί συγχρωτίζονταν σε πλατείες. Γιατί δεν τηρούσαν τα μέτρα.
Οταν λοιπόν είναι αδύνατο να υποστηριχθεί πως δεν συνέβησαν τα καταμαρτυρούμενα, τότε για τη δυσχερή του θέση ως υπεύθυνο χρίζεται το ίδιο το θύμα.
Στάδιο 3ο: Δημιουργία σύγχυσης ως προς το τι ακριβώς συνέβη και ποιος έπραξε τι. Στην περίπτωση των υποκλοπών, ο Κοντολέων διέταξε την παρακολούθηση, άγνωστο γιατί, η εισαγγελέας την ενέκρινε, άγνωστο γιατί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι (υποτίθεται πως) βρίσκονταν σε βαθύ σκοτάδι. Η πρόταση για Εξεταστική της Ν.Δ. θα αφορά την περίοδο έως το 2012 - χωρίς κάποιον προφανή λόγο, αλλά με προφανή στόχο η υπόθεση των παρακολουθήσεων να χαθεί στον «χυλό» μιας γενικής συζήτησης που θα καλύπτει ολόκληρη δεκαετία. Στην υπόθεση του Έβρου, τουρκικές μυστικές υπηρεσίες, ύποπτες ΜΚΟ και «αλληλέγγυοι» οπαδοί του εχθρού (υποτίθεται πως) εργαλειοποίησαν τους πρόσφυγες πηγαινοφέρνοντάς τους από τουρκικό σε ελληνικό έδαφος. Η επίσημη ελληνική πλευρά εμφανίζεται εντελώς αμέτοχη. Στον κορωνοϊό τι να πρωτοπιάσει κανείς; Τις αντικρουόμενες δηλώσεις των μελών της επιτροπής; Τις παρανοϊκές θεωρίες πως σε τάξεις με περισσότερους μαθητές ο ιός μεταδίδεται πιο δύσκολα; Τη διαβεβαίωση ότι ο Μητσοτάκης δεν είχε στοιχεία για θανάτους εκτός ΜΕΘ, την οποία διέψευσε λίγες ημέρες μετά ο στενότερος των συνεργατών του;
Θόρυβος και αντικρουόμενες πληροφορίες διασπείρονται χωρίς σταματημό προκειμένου η κυβέρνηση και ο πρωθυπουργός να εμφανίζονται περίπου ως παρατηρητές φυσικών φαινομένων. Και, σε κάθε περίπτωση, παντελώς ανεύθυνοι για τις πράξεις και τις παραλείψεις της ελληνικής Πολιτείας.
Στάδιο 4ο: Χαρακτηρισμός των αντιδράσεων ως υπερβολικών ή και ύποπτων. Στις παρακολουθήσεις, κομμάτι της γραμμής άμυνας της Ν.Δ. είναι ότι το αίτημα για «διαφάνεια» στην υπόθεση συνεπάγεται ακύρωση του ρόλου των μυστικών υπηρεσιών. Στον Έβρο, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Οικονόμου δήλωσε ότι ο Τσίπρας «στηρίζει τους ανυπόστατους ισχυρισμούς του σε δήθεν δικαιωματιστές και στην προπαγάνδα που διασπείρουν αλλότριες δυνάμεις, οι οποίες προφανώς θέλουν να προκαλέσουν ζημιά στην Ελλάδα». Αναφορικά με τον κορωνοϊό, ο Οικονόμου (πάλι) θα καταγγείλει ότι οι 30.000 νεκροί της πανδημίας «έπεσαν θύματα κακής ενημέρωσης και προπαγάνδας», πως «μετά την πανδημία θα υπάρξει μια κοσμογονία ευημερίας και ανάπτυξης στη χώρα» (η δήλωση αυτή έγινε τον Νοέμβριο του 2021), ενώ ο ίδιος ο Μητσοτάκης μόνο μέσα στο 2021 είχε προαναγγείλει το τέλος της πανδημίας επτά (!) φορές.
Ποιος ο λόγος των αντιδράσεων λοιπόν αφού το ζήτημα δεν υφίσταται πλέον; Στον βαθμό τον οποίο συνεχίζονται, είναι σαφές ότι τα κίνητρά τους οφείλουν να καταχωρηθούν ως ύποπτα.
Από τον Μπάνον στο Μαξίμου
Το ως άνω μοτίβο έχει περιγραφεί επαρκώς στη διεθνή βιβλιογραφία: ονομάζεται «πολιτικό gaslighting». Σύμφωνα με τον ορισμό της Latif, «πρόκειται για μια πολιτική παραπλάνησης, η οποία στοχεύει στο να αποσταθεροποιήσει και να αποπροσανατολίσει την κοινή γνώμη» σε μείζονα ζητήματα δημοσίου συμφέροντος.
Ο μεγάλος βιρτουόζος του gaslighting δεν είναι άλλος από τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος αξιοποίησε στο μέγιστο τις επικοινωνιακές πρακτικές της alt-right για να αναρριχηθεί στην εξουσία. Ο δε γκουρού της alt-right επικοινωνίας -και στρατηγός του Τραμπ έως τα μέσα του 2017- είναι ο Στιβ Μπάνον, ο οποίος το 2019 επισκέφθηκε την Ελλάδα, μίλησε στο Αθηναϊκό Φόρουμ για τη Δημοκρατία (!) και κατόπιν απέκτησε μια πλειάδα εγχώριων ακολούθων. Μπογδάνος, Λατινοπούλου, Κυρανάκης, Ρωμανός, Γεωργιάδης και πολλοί άλλοι στα πέριξ και εντός του κυβερνώντος κόμματος ακολουθούν κατά γράμμα τα εγχειρίδια πολιτικής στρατηγικής και επικοινωνίας του.
Ομως το ζήτημα δεν άπτεται μόνο ολίγων περιθωριακών ή μη στελεχών της Ν.Δ. Όπως είδαμε παραπάνω, η πρακτική του πολιτικού gaslighting είναι η κεντρική γραμμή διαχείρισης κρίσεων του Μητσοτάκη, του Μαξίμου, της Νέας Δημοκρατίας. Την επόμενη φορά που θα προσπαθήσουν να μας «βγάλουν τρελούς» λοιπόν για την όποια καταστροφή ή έγκλημα που θα βλέπουμε να εξελίσσεται μπροστά στα μάτια μας, μην πιστέψετε ότι η αντίδραση της κυβέρνησης θα είναι ένδειξη πανικού ή αποσυντονισμού. Είναι συνειδητή στρατηγική παραπλάνησης.
