Η επανέναρξη των διερευνητικών επαφών με την Τουρκία ήταν μια καλή ημέρα. Η εμπειρία δείχνει ότι είναι καλύτερα να συζητάμε παρά να μην συζητάμε. Η πραγματοποίηση διερευνητικών επαφών προϋποθέτει ότι η ένταση, με κυνηγητό πολεμικών πλοίων και αεροσκαφών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, σταματάει.
Από εκεί και πέρα, υπάρχει το θέμα της πολιτικής βούλησης και στις δύο πλευρές. Στα ελληνοτουρκικά, και σε μεγάλο βαθμό και στο Κυπριακό, τα περισσότερα προβλήματα είναι θέμα φόβου για πολιτικό κόστος. Η κοινή γνώμη και στις δύο χώρες έχει διαπαιδαγωγηθεί με μονόπλευρο τρόπο, που δεν διευκολύνει τη συμφωνία.
Σε μια συμφωνία κανείς δεν μπορεί να τα πάρει όλα και κανείς δεν μπορεί να τα χάσει όλα. Απαιτείται ένας έντιμος συμβιβασμός. Τότε αρχίζουν οι φωνές για "ενδοτισμό", "μειοδοσία", "προδοσία" κ.λπ.
Ο υπερπατριωτισμός καλύπτει την πραγματικότητα και χρησιμοποιείται για άγρα ψήφων. Είναι η μεγάλη πληγή της εξωτερικής πολιτικής μας. Όταν επικρατεί ο εθνολαϊκισμός, παραμερίζει την ψύχραιμη σκέψη.
Οι κυβερνήσεις πρέπει να αρχίσουν να ενημερώνουν την κοινή γνώμη πολύπλευρα, χωρίς μονομέρεια, ώστε να κατανοήσει η κοινή γνώμη ότι δεν μπορεί η μία πλευρά να έχει 100% δίκιο και η άλλη 100% άδικο.
Ο διάλογος δεν πρέπει να γίνεται "για να κερδίσουμε χρόνο", όπως άρχισαν να λένε κάποιοι αναλυτές. Σκοπός μας είναι να φτάσουμε κάποια στιγμή σε μια συμφωνία. Ακόμα καλύτερο θα είναι να συμφωνήσουμε για το συνολικό καθεστώς του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, όσον αφορά Ελλάδα και Τουρκία.
12 μίλια στα χωρικά ύδατα της Ελλάδας, παντού και πλήρως στο Αιγαίο, δεν μπορούν να εφαρμοστούν. Πρέπει να είμαστε έντιμοι με την κοινή γνώμη. Αν αυτό γίνει χωρίς κριτήρια, θα είναι καταχρηστική άσκηση δικαιώματος σε βάρος των δικαιωμάτων της Τουρκίας.
Το Δίκαιο της Θάλασσας μπορεί να προβλέπει αυτό το δικαίωμα, αλλά απρόσκοπτη εφαρμογή του μπορεί να γίνει μόνο σε ανοιχτές θάλασσες, π.χ. σε έναν ωκεανό, όπου δεν συμπίπτουν τα ύδατα της μίας χώρας με τα ύδατα της άλλης. Επειδή το Αιγαίο είναι ημίκλειστη θάλασσα, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, απαιτείται διαβούλευση με τις χώρες που το χρησιμοποιούν και συναίνεση με τα παράκτια κράτη.
Είναι πολύ σημαντική η προσπάθεια της Τουρκίας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ε.Ε. και η ενίσχυση των σχέσεων της Τουρκίας με την Ε.Ε. θα είναι ο μοχλός για να μπορέσει να βρεθεί μια συμφωνία στα ελληνοτουρκικά και για τη λύση του Κυπριακού. Ο κ. Τσαβούσογλου, υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, έχει κάνει πολύ σημαντικές επαφές στις Βρυξέλλες και έχει μεταφέρει αυτό το μήνυμα.
Ο εκσυγχρονισμός Τελωνειακής Ένωσης Ε.Ε. - Τουρκίας, μια νέα συμφωνία Ε.Ε. - Τουρκίας για το προσφυγικό και η απελευθέρωση του καθεστώτος της βίζας για Τούρκους πολίτες προς χώρες της Ε.Ε. είναι ένα σημαντικό πακέτο, μέσα στο οποίο Ελλάδα και Κύπρος μπορούν να θέσουν και τα δικά τους θέματα. Είναι ασφαλής τρόπος για να έχουμε πρόοδο στα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό.
* Ο Θόδωρος Τσίκας είναι πολιτικός επιστήμονας - διεθνολόγος
