Του Βαγγέλη Αποστόλου*
Αρχίζει την ερχόμενη Τρίτη στην Ολομέλεια της Βουλής και ψηφίζεται τη Τετάρτη νομοσχέδιο που έφερε η Κυβέρνηση για τους συνεταιρισμούς. Η συζήτηση τις προηγούμενες ημέρες στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής ανέδειξε τη μία και μοναδική στόχευσή του, που δεν είναι άλλη από την άλωση των συνεταιρισμών από ιδιώτες με τον μανδύα του μέλους επενδυτή.
Η είσοδος των ιδιωτών στο κεφάλαιο των αγροτικών συνεταιρισμών, και μάλιστα με δικαίωμα συμμετοχής και ψήφου στα όργανα διοίκησης, ευνοεί σκανδαλωδώς όλους αυτούς που θέλουν να περάσουν τα περιουσιακά στοιχεία των συνεταιρισμών, με πολύ λίγα χρήματα, σε φυσικά πρόσωπα.
Όπου εφαρμόστηκε απέτυχε
Η διάταξη αυτή συνάντησε την καθολική άρνηση από τους φορείς του χώρου, με εξαίρεση έναν σύνδεσμο συνεταιρισμών. Παρά τον ισχυρισμό του υπουργού ότι μια τέτοια είσοδος θα λύσει το πρόβλημα της χρηματοδότησης και ανάπτυξης των συνεταιρισμών, κανένας δεν πείστηκε ότι αυτό είναι κάτι περισσότερο από όνειρο θερινής νυκτός. Ήταν χαρακτηριστική η τοποθέτηση του προσκεκλημένου της Επιτροπής γενικού διευθυντή της Διεθνούς Συνεταιριστικής Συμμαχίας (τα μέλη της ξεπερνούν τους 1,2 δισ. συνεταιριστές): “Όπου επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί μια τέτοια ρύθμιση απέτυχε”.
Έτσι λοιπόν μετά από αυτή την παταγώδη αποτυχία της πιο σημαντικής κατά τον υπουργό διάταξης, σε συνδυασμό με την κακή ανασκευή ορισμένων άρθρων του προηγούμενου νόμου, συνάγεται το συμπέρασμα ότι αυτό το νομοσχέδιο όχι μόνο δεν θα προσφέρει τίποτα στους συνεταιρισμούς, αντίθετα θα τους βάλει στην ταλαιπωρία ανούσιων αλλαγών στα καταστατικά τους και σε δυσκολίες στην εφαρμογή του.
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ όταν ψήφισε τον Ν. 4384/2016 δεν είχε την ψευδαίσθηση ότι θα αυξήσει τους συνεταιρισμούς στη χώρα. Στόχος της ήταν, και το κατάφερε, να ξεκαθαρίσει ο αριθμός των ενεργών συνεταιρισμών.
Βρήκε μια εικονική πραγματικότητα, 6.500 περίπου συνεταιρισμούς, σφραγίδες οι περισσότεροι, με 750.000 αγρότες - μέλη.
Σήμερα οι ενεργοί συνεταιρισμοί ανέρχονται στους 880 και ο συνολικός αριθμός των μελών στις 140.000 περίπου, χωρίς να είναι όλα ενεργά μέλη.
Αυτά που χρειάζονται σήμερα είναι:
1. Να συνεχιστεί η προσπάθεια εξυγίανσής τους προκειμένου να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των αγροτών για τους συνεταιρισμούς.
2. Να αντιμετωπιστεί ριζικά η διαχρονική υπερχρέωσή τους.
3. Να δοθούν πρόσθετα κίνητρα στην ένταξη των αγροτών στους συνεταιρισμούς.
Είναι γεγονός ότι οι διατάξεις ενός νομοσχεδίου δεν είναι ικανές, από μόνες τους, να συμβάλουν στην ανασυγκρότηση και την επιχειρηματική ανάπτυξη των συνεταιρισμών.
Βέβαια, τους συνεταιρισμούς τους αναδεικνύουν οι άνθρωποι και συγκεκριμένα οι καταρτισμένοι με συνεργατική κουλτούρα αγρότες που μπορούν να λειτουργήσουν στη λογική και στις απαιτήσεις τους. Ούτε προς αυτή την κατεύθυνση το νομοσχέδιο πρόσθεσε κάτι. Αντίθετα, αφαίρεσε.
Το ταμείο και η συνεταιριστική εκπαίδευση
Πρόσθετα προβλήματα στον χώρο δημιουργούν οι καταργήσεις διατάξεων που πρόσφεραν σημαντικά στη λειτουργία του θεσμού, όπως είναι η κατάργηση του ταμείου για τη συνεταιριστική εκπαίδευση. Στη χώρα μας είναι το μεγαλύτερο λάθος που γίνεται διαχρονικά. Η συνεταιριστική εκπαίδευση, μία από τις βασικές δραστηριότητες των συνεταιρισμών, αφήνεται και πάλι στην τύχη της.
Καταργείται ο ΟΔΙΑΓΕ, ένας οργανισμός που ήταν έτοιμος να λειτουργήσει, με στόχο να προστατεύσει και να αξιοποιήσει προς όφελος των συνεταιρισμών την πτωχευμένη περιουσία τους, μετά την ολοκλήρωση της πτωχευτικής διαδικασίας που δεν θα πρέπει να διαιωνίζεται.
Καταργείται η δυνατότητα που έδινε ο προηγούμενος νόμος στους συνεταιρισμούς να δημιουργούν μεταξύ τους κλαδικούς συνεταιρισμούς προκειμένου να επιτυγχάνουν μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη προς όφελος των συνεταιρισμένων παραγωγών ίσως θέλουν να αναπτύξουν κεφαλαιουχικές εταιρείες.
Καταργείται ο περιορισμός στις θητείες των προέδρων καθώς και ο αναλογικότερος τρόπος εκλογής των διοικήσεων με τη δικαιολογία ότι δημιουργούνται αδύναμες διοικήσεις. Δεν μπορεί να ισχυρίζεσαι σε έναν θεσμό που βασική του αρχή είναι η συνεργασία και η αλληλεγγύη ότι δεν μπορούν να συνεργαστούν τα μέλη στο Διοικητικό Συμβούλιο. Είναι φανερό ότι πίσω από αυτούς τους ισχυρισμούς κρύβονται αυτοί που έχουν συνηθίσει να λειτουργούν με τη λογική της κλειστής παρέας και όχι με τις δημοκρατικές διαδικασίες του συνεταιρισμού.
Από τον Ν. 4384/16, που βρήκε τους συνεταιρισμούς σε βαθιά κρίση, σταμάτησε την κατάρρευσή τους και έθεσε τις βάσεις για την αναγέννηση τους, όσες διατάξεις και να αφαιρέσεις, ο πυρήνας του νομοσχεδίου παραμένει στις παρακάτω διατάξεις:
1. Στην καθιέρωση του ηλεκτρονικού μητρώου συνεταιρισμών που λειτουργεί ως εργαλείο καταγραφής, ελέγχου και αξιολόγησης τους, ώστε να αντλούμε σήμερα χρήσιμα στοιχεία ακόμη και για ανενεργούς συνεταιρισμούς.
2. Στην κατάργηση του χρεοκοπημένου θεσμού των ενώσεων, καθώς και της απαξιωμένης ΠΑΣΕΓΕΣ, δίνοντας τη δυνατότητα να αναπτυχθεί το κύτταρο του συνεργατισμού. Οι συνεταιρισμένοι αγρότες για πρώτη φορά απέκτησαν άμεση σχέση με τις οικονομικές τους οργανώσεις χωρίς επαναφορά στο παλιό καθεστώς.
3. Στην υποχρεωτική παράδοση στον συνεταιρισμό της παραγωγής των μελών παρ' όλο που είναι μια αυτονόητη για τη φιλοσοφία των συνεταιρισμών διάταξη που θα μπορούσε και να μην υπάρχει αν οι συνεταιρισμοί λειτουργούσαν σωστά.
Τι συνεταιρισμούς θέλουμε
Κι εδώ μπαίνει το ερώτημα: θέλουμε συνεταιρισμούς μεγέθους ή μικρούς, κατακερματισμένους, που θα αναζητούν εναγωνίως πρόσβαση σε εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα για την επιβίωσή τους;
Ο προηγούμενος νόμος είχε σαφή στόχευση: μόνο οι πραγματικοί συνεταιρισμοί που έχουν το απαραίτητο οικονομικό μέγεθος λειτουργούν με δημοκρατικές διαδικασίες και έχουν υψηλό το αίσθημα της συνεργασίας και της αλληλεγγύης μπορούν να παρέχουν οικονομική εξυπηρέτηση, μαζί με κίνητρα ζωής και αξιοπρέπειας σε όσους εντάσσονται ελεύθερα σ' αυτούς.
* Ο Βαγγέλης Αποστόλου είναι βουλευτής Εύβοιας του ΣΥΡΙΖΑ, πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
