Η λογική "μοιράζω ζεστό χρήμα” της κυβέρνησης Ν.Δ. δεν είχε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, καθώς, παρά τον ιδιαίτερα αυξημένο προϋπολογισμό του τελευταίου προγράμματος “Εξοικονομώ - Αυτονομώ”, οι εντάξεις υπολείπονται και των προηγούμενων προγραμμάτων που διέθεταν λιγότερους πόρους.
Πριν καλά - καλά στεγνώσει το μελάνι για το τελευταίο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας στον οικιακό κτηριακό τομέα, που ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα, το βλέμμα της κυβέρνησης και η συζήτηση στράφηκαν στον επόμενο κύκλο, χωρίς να ξεκινήσει μια σοβαρή αποτίμηση για το τι πραγματικά συνέβη και παρά τον αυξημένο προϋπολογισμό έμειναν εκτός χιλιάδες νοικοκυριά.
Το τελευταίο πρόγραμμα “Εξοικονομώ - Αυτονομώ” ολοκληρώθηκε μετ' εμποδίων μετά από αλλεπάλληλες αναβολές ή μεταθέσεις χρονικές, που σχετίζονταν εν πολλοίς με τις συνθήκες που δημιούργησε η καραντίνα για την αντιμετώπιση της πανδημίας, συνθήκη που, αν και τονίστηκε εξ αρχής από τους μηχανικούς και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και γενικότερα της αντιπολίτευσης, δεν ελήφθη σοβαρά υπόψη, μιας και η κυβέρνηση βιαζόταν να μοιράσει “ζεστό χρήμα”...
Η κριτική λίγο - πολύ εξαντλήθηκε στους μικρούς χρόνους που επέτρεπε η ηλεκτρονική πλατφόρμα για την υποβολή των αιτήσεων των ενδιαφερομένων ανά περιοχή, καθώς και στην ανάπτυξη σχετικών λογισμικών που επέτρεπαν, άνισα, ταχύτερες καταχωρίσεις. Άλλωστε με την επανεκκίνηση στις 25.1.2021 έγιναν μικρές διορθώσεις, υπό την νέα ηγεσία του ΥΠΕΝ, που πάντως δεν άλλαξαν τη γενική εικόνα.
Μάλλον το μπάχαλο που δημιουργήθηκε και έμειναν χιλιάδες δικαιούχοι εκτός επιδοτήσεων δεν ήταν αποτέλεσμα, μόνο, της ταχύτητας, αλλά του ίδιου του σχεδιασμού και των κατευθύνσεων του τελευταίου προγράμματος.
Μιλώντας, πριν από λίγες μέρες, στη Βουλή ο νέος υπουργός ΠΕΝ Κ. Σκρέκας παραδέχτηκε ότι στον τελευταίο κύκλο του προγράμματος προκρίθηκε το κριτήριο της ταχύτητας για να διοχετευθούν χρήματα στην οικονομία και τελικά να γίνουν επεμβάσεις “εκεί που λιγότερο ή περισσότερο” αλλά όλοι χρειάζονται...
Προανήγγειλε δε ότι στην επόμενη φάση, σε συνεργασία με το ΤΕΕ αλλά και σε διαβούλευση με τις πολιτικές δυνάμεις, θα υπάρξουν τρία νέα κριτήρια που θα βασίζονται: στην ηλικία του κτηρίου, στα εισοδήματα και στις κλιματικές συνθήκες κάθε περιοχής.
Ωστόσο δεν αναλύονται επαρκώς τα ποιοτικά χαρακτηριστικά του τελευταίου προγράμματος, ενώ ο στόχος μάλλον δεν αποτελεί κοινή συνιστώσα σε όλους τους πολιτικούς σχεδιασμούς.
Το ζήτημα των κριτηρίων είναι κεντρικό για τον σχεδιασμό του επόμενου προγράμματος, δεδομένου μάλιστα ότι έχουν εξασφαλιστεί σημαντικοί πόροι, αρκεί να είναι σαφής και η στόχευση: αυξημένοι πόροι για περισσότερους ή λιγότερους δικαιούχους και ποιους; Αυτό που πρέπει καταρχάς να αποσαφηνιστεί είναι αν κεντρικός στόχος παραμένει η ένταξη όσο το δυνατόν περισσότερων νοικοκυριών με συγκεκριμένους ενεργειακούς στόχους για την αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος αλλά και για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Σύγκριση προγραμμάτων
Παρατηρείται ότι στο τελευταίο πρόγραμμα αυξημένου προϋπολογισμού εντάχθηκαν αισθητά λιγότερα νοικοκυριά έναντι του προηγούμενου που διέθετε λιγότερους πόρους...
Είχε αυξημένο προϋπολογισμό, στα 850 εκατ., και με τα μέχρι στιγμής στοιχεία από τις Περιφέρειες εντάχθηκαν 36.369 αιτήσεις, που εκτιμάται ότι θα φτάσουν περί τις 39.000 μαζί με τις αιτήσεις των πολυκατοικιών (σ.σ.: την ώρα που γραφόταν το παρόν κείμενο, η πλατφόρμα ήταν ακόμα ανοιχτή για την κατηγορία αυτή).
Με βάση τα στοιχεία, όπως προκύπτουν από τις επίσημες ανακοινώσεις του ΥΠΕΝ, τα αποτελέσματα για τις Περιφέρειες (πλην πολυκατοικιών) είναι τα εξής:
- Υποβλήθηκαν συνολικά 86.421 αιτήσεις.
- Εγκρίθηκαν 36.369 αιτήσεις.
- Εγκρίθηκε ποσοστό 42,08% επί των αιτήσεων που υποβλήθηκαν.
- Το ύψος της επιχορήγησης συνολικά ανέρχεται σε 737,807 εκατ. ευρώ.
- Ο μέσος όρος της επιχορήγησης διαμορφώνεται σε 21.099 ευρώ - με εύρος από 16.600 (Αττική μόνο) έως 22.400 ευρώ.
Ο μέσος όρος του προϋπολογισμού που αιτήθηκαν οι δικαιούχοι διαμορφώνεται σε 28.000 ευρώ, ενώ η ποσοστιαία σχέση ενίσχυσης - προϋπολογισμού διαμορφώνεται σε 78,5%.
Το προηγούμενο αρχικό πρόγραμμα (στοιχεία 2018) ήταν προϋπολογισμού 350 εκατ., ο μέσος προϋπολογισμός των αιτούντων ήταν 20.000 ευρώ, η μέση ενίσχυση10.000 και η ποσοστιαία σχέση ενίσχυσης - προϋπολογισμού διαμορφώθηκε σε 50%, ενώ ο συνολικός αριθμός των δικαιούχων (έως 31.12.2018) ήταν 35.000. Η προηγούμενη κυβέρνηση κατάφερε να εξασφαλίσει επιπλέον χρήματα και τελικώς το πρόγραμμα ανήλθε σε σχεδόν 550 εκατ., ενώ εντάχθηκαν συνολικά πάνω από 53.000 δικαιούχοι.
Ποιοτική διαφοροποίηση
Άρα, με προϋπολογισμό 850 εκατ. αναμένεται να ενταχθούν περίπου 39.000 αιτήσεις, ενώ με προϋπολογισμό περίπου 550 εκατ. εντάχθηκαν 53.000, δηλαδή ωφελούνται λιγότερα νοικοκυριά παρά τον αυξημένο προϋπολογισμό.
Όπως προκύπτει, αυξήθηκαν τόσο η μέση επιχορήγηση όσο και ο προϋπολογισμός των παρεμβάσεων, επιτρέποντας περισσότερες ενισχύσεις σε λιγότερους δικαιούχους.
Το τελευταίο πρόγραμμα “ξεχείλωσε” τις εισοδηματικές κατηγορίες, αφαίρεσε το κριτήριο “παιδιά” και κυρίως διεύρυνε τα όρια επιδότησης, που έφτασαν με τα bonus μεταξύ 55% και 85%. Συν τοις άλλοις, ως δικαιούχοι επιδότησης εντάχθηκαν νοικοκυριά με υψηλά εισοδήματα, ενώ το “Αυτονομώ” που προστέθηκε στον τίτλο του προγράμματος απευθυνόταν μάλλον σε... ελίτ για παρεμβάσεις τύπου φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις, σημεία φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων κ.λπ...
Η υπόσχεση για γενναία επιδότηση έως 85% υπήρξε ιδιαίτερα ελκυστική, ενώ φαίνεται πως την ενθάρρυνε και η ίδια η αγορά, καθώς τέτοιου ύψους ενισχύσεις δεν έχουν ξαναδοθεί. Ήταν όμως σε όλα τα επίπεδα αναγκαίες οι παρεμβάσεις ή οδήγησαν σε σπατάλη πόρων; Ερωτήματα παραμένουν και ως προς την ικανοποίηση των πραγματικά αναγκαίων παρεμβάσεων αλλά και τις υπερκοστολογήσεις τους, αφού “λεφτά υπήρχαν”.
