Βουνό σχηματίζουν οι παραβάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας κυρίως στη διαχείριση των πάσης φύσεως αποβλήτων και στην ελλιπή προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Ο αριθμός των ανοιχτών υποθέσεων στην Ε.Ε., αρμοδιότητας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, φτάνει τις 27, ενώ σε στάδιο διερεύνησης (ΕU Pilot) βρίσκονται ακόμη τέσσερις. Το χειρότερο όλων, βέβαια, είναι ότι στις 20 υποθέσεις (επτά αφορούν ενεργειακά θέματα) περιλαμβάνονται οι τέσσερις ευρωκαταδίκες (χωματερές, υγρά απόβλητα στην Ανατολική Αττική, Θριάσιο, επικίνδυνα απόβλητα) για τις οποίες η χώρα εξακολουθεί να πληρώνει βαριά πρόστιμα από το 2014 και μετά για τη μη συμμόρφωσή της, μια νέα καθ’ οδόν «προστιματική» καταδίκη, πέντε άλλες υποθέσεις για τις οποίες εκκρεμεί η συμμόρφωση με την πρωτόδική απόφαση, ενώ για άλλες τρεις έχει κατατεθεί προσφυγή της Επιτροπής στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Επτά παραβάσεις βρίσκονται στο στάδιο της αιτιολογημένης γνώμης (διαπίστωση παράβασης του Δικαίου της Ε.Ε., ένα βήμα δηλαδή πριν από την απόφαση για παραπομπή στο Δικαστήριο) και επτά σε «πρώιμο» στάδιο, της διαδικασίας επί παραβάσει, δηλαδή της προειδοποιητικής επιστολής. Όπως είναι γνωστό, το χρηματικό πρόστιμο όταν περιφρονείται η πρώτη καταδίκη επιβάλλεται στη δεύτερη. Συνοδεύεται με βαρύ εφάπαξ πρόστιμο, που αφορά την παράβαση του παρελθόντος, του χρονικού διαστήματος μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης καταδίκης και την τσουχτερή χρηματική ποινή (ημερήσια, που κατά κανόνα καταβάλλεται ανά εξάμηνο) έως ότου επέλθει η πλήρης συμμόρφωση, η οποία ξεκινά να μετράει από την ημερομηνία που θα δημοσιευτεί η δεύτερη καταδικαστική απόφαση.
Προς νέο πρόστιμο
Ηδη από τις 12/7/2024 η Ε.Ε., δέκα χρόνια μετά, κατέθεσε προσφυγή στο Δικαστήριο για την παράνομη λειτουργία του ΧΥΤΑ Ζακύνθου στη θέση Γρυπαραίικα Καλαμακίου (υπόθεση C-600/12) και τη μη εκτέλεση της απόφασης της 17ης Ιουλίου 2014. Το πρόστιμο που προτείνει ανέρχεται στα 6.986.000 ευρώ εφάπαξ και στα 18.450 ευρώ ημερήσια χρηματική ποινή. Σύμφωνα με τα στοιχεία των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΕΝ, έως τον Ιούλιο ο χάρτης των παραβάσεων ανά στάδιο της διαδικασίας επί παραβάσει διαμορφώνεται ως εξής:
Πρωτόδικες καταδίκες
- Παράνομη λειτουργία του ΧΥΤΑ Κιάτου, ελλιπής προστασία και διατήρηση φυσικών οικοτόπων στην περίπτωση του Κυπαρισσιακού Κόλπου, βιότοποι της θαλάσσιας χελώνας, κακή εφαρμογή της ίδιας Οδηγίας 92/43 για την προστασία των φυσικών οικοτόπων (περιοχών Natura 2000).
- Παράβαση της Οδηγίας για την ποιότητα του αέρα στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη, υποθέσεις C-633/21και C-70/21 αντίστοιχα.
Ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης
- Παράλειψη της Ελλάδας να υλοποιήσει τις υποχρεώσεις της για τον θαλάσσιο χωρικό σχεδιασμό και την υποχρέωσή της να καταρτίσει και να κοινοποιήσει στην Επιτροπή θαλάσσιο χωρικό σχέδιο έως τις 31 Μαρτίου 2021.
- Μη συμμόρφωση με την Οδηγία-πλαίσιο (2000/60) για τα ύδατα και με την Οδηγία 2007/60 για την αξιολόγηση και τη διαχείριση κινδύνων πλημμύρας. Το ΥΠΕΝ καθυστέρησε τη δεύτερη αναθεώρηση και την κοινοποίηση στην Επιτροπή των Σχεδίων Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών, αλλά και την πρώτη επικαιροποίηση των Σχεδίων Διαχείρισης Κινδύνων πλημμύρας (η καταληκτική ημερομηνία ήταν η 22η Δεκεμβρίου 2021).
- Στις 25 Ιουλίου η Επιτροπή ανακοίνωσε την απόφασή της να προσφύγει για την ελλιπή επεξεργασία των αστικών λυμάτων σε 143 οικισμούς, παρά τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την Οδηγία 91/271.
Αιτιολογημένη γνώμη
- Ανεξέλεγκτη χωροθέτηση αιολικών πάρκων, παραβίαση της Οδηγίας 92/43 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας πέντε χρόνια τώρα ροκανίζει χρόνο και μεταθέτει συνεχώς με παρατάσεις την αναθεώρηση της μελέτης του απαρχαιωμένου Χωροταξικού για τις ΑΠΕ του 2008, παρότι βρήκε έτοιμη από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ τη δημοπράτηση της σύμβασης για την εκπόνησή της. Μόλις στις 16 Ιουλίου δόθηκε νέα παράταση από το ΥΠΕΝ για την ολοκλήρωση της μελέτης έως τις 27/12/2024. Η Επιτροπή, πάντως, έχει προειδοποιήσει ότι μπορεί να προσφύγει στο Δικαστήριο (παράβαση INFR 2014/4073).
- Καθυστερημένη υποβολή εκθέσεων που αφορούν την επικαιροποίηση προγραμμάτων και μέτρων βάσει της Οδηγίας-πλαίσιο 2008/56 για τη θαλάσσια στρατηγική.
- Εφαρμογή της Οδηγίας 2002/49 για την αξιολόγηση και τη διαχείριση του περιβαλλοντικού θορύβου.
- Μη κοινοποίηση των μέτρων μεταφοράς στο εθνικό Δίκαιο της Οδηγίας 2019/944 σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και την τροποποίηση της Οδηγίας 2012/27.
- Εσφαλμένη μεταφορά και εφαρμογή της Οδηγίας 2012/27 για την ενεργειακή απόδοση.
- Μη ανακοίνωση μέτρων μεταφοράς στο εθνικό Δίκαιο της Οδηγίας 2018/2001 για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
- Μη ανακοίνωση μέτρων μεταφοράς στο εθνικό Δίκαιο της Οδηγίας 2018/2002 για την ενεργειακή απόδοση.
Προειδοποιητική επιστολή απευθύνεται για τη μη ορθή εφαρμογή του Κανονισμού για το οικολογικό σήμα της Ε.Ε. σχετικά με τον αρμόδιο φορέα απονομής του οικολογικού σήματος, της Οδηγίας 1999/91 περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων και της Οδηγίας 2008/98, των διατάξεων Κανονισμού 2017/1938 περί ασφάλειας εφοδιασμού με φυσικό αέριο, τη μη κοινοποίηση μέτρων ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2023/958 όσον αφορά τη συμβολή των αεροπορικών μεταφορών στον στόχο της Ένωσης για μείωση των εκπομπών και άλλους λόγους.
