Πανάκριβη, αντικοινωνική και αντιπεριβαλλοντική είναι η καύση των σκουπιδιών που προωθεί η κυβέρνηση ως μέθοδο διαχείρισης των αστικών αποβλήτων προειδοποιεί το wwf Eλλάς επισημαίνοντας ότι αποτελεί το τελευταίο «σκαλοπάτι» στην πυραμίδα διαχείρισης των αποβλήτων. Κατά τους ευρωπαικούς κανόνες αυτή, περιλαμβάνει την πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, διαχείριση υπολείμματος και σαν τελευταίο και απευκταίο βήμα, την καύση ή ταφή όσων απορριμμάτων δεν ήταν εφικτό να διαχειριστούν στα προηγούμενα στάδια.
Στην συνολική πρόταση για τη βιώσιμη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων στην Ελλάδα, που παρουσίασε η οργάνωση περιγράφεται η τραγική υστέρηση της χώρας αφού πάνω από το 80% των αποβλήτων καταλήγουν σε χωματερές, ενώ πρόσφατα η ΕΕ ανακοίνωσε πως το πραγματικό ποσοστό ανακύκλωσης στη χώρα δεν ξεπερνά το 16%. Μάλιστα η παραγωγή απορριμμάτων την περίοδο 1995-2019 αυξήθηκε κατά σχεδόν 73%, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα στην πέμπτη χειρότερη θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ. Τις κακές επιδόσεις της χώρας, η οργάνωση τις αποδίδει κυρίως στην πολιτική απροθυμία, την κακή εφαρμογή των νόμων, την έλλειψη πόρων και τεχνογνωσίας στην τοπική αυτοδιοίκηση, την παγιωμένη διαφθορά, αλλά και στην ελάχιστη ενημέρωση των πολιτών.
Η κυβερνητική εμμονή στην καύση
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του WWF Ελλάς, η καύση των σύμμικτων αποβλήτων θα κοστίσει πάνω από 5-5,5 δισεκατομμύρια ευρώ για αχρείαστες επενδύσεις με πόρους που θα προέλθουν αποκλειστικά από τους φορολογούμενους. Αντιθέτως, ένα διαφορετικό μοντέλο με έμφαση στην πρόληψη και στην ανακύκλωση θα κοστίσει τουλάχιστον 3 φορές λιγότερο, αξιοποιώντας διαθέσιμους ευρωπαϊκούς πόρους και δημιουργώντας πολλαπλά οφέλη στην οικονομία, στην κοινωνία, στην αγορά εργασίας με νέες θέσεις εργασίας, στη δημόσια υγεία και φυσικά, στο περιβάλλον. Σε βάθος δεκαπενταετίας, το ετήσιο λειτουργικό κόστος διαχείρισης ανά τόνο διαχειριζόμενων αστικών αποβλήτων θα είναι σχεδόν 40 ευρώ λιγότερο ανά τόνο αποβλήτων, αν ακολουθηθεί η πορεία που προτείνει το WWF Ελλάς.
Με το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που εγκρίθηκε το 2020 και τροποποιήθηκε το 2023 και προκρίνει την καύση των σκουπιδιών ως κύρια μέθοδο διαχείρισης των απορριμμάτων που παράγουν τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις της χώρας, στην πρότασή του, το WWF Ελλάς αποδεικνύει την επικινδυνότητα της στροφής της Ελλάδας προς τη μαζική καύση σκουπιδιών. Μεταξύ άλλων, η καύση συντελεί στην παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αερίων θερμοκηπίου (η καύση ενός τόνου αποβλήτων οδηγεί στην έκλυση περίπου 1-1,2 τόνων CO2), ενώ προκαλεί την έκλυση τοξικών αέριων ρύπων (πχ. διοξίνες, πτητικά βαρέα μέταλλα), με ό,τι αυτό σημαίνει για τη δημόσια υγεία και την υγεία του περιβάλλοντος.
Παράλληλα το κόστος κατασκευής και λειτουργίας μονάδων καύσης είναι τεράστιο και αναγκαστικά θα παγιδεύσει το σύστημα διαχείρισης για τα επόμενα 30-40 χρόνια, καθηλώνοντας την ανακύκλωση και την πρόληψη, την ίδια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει σαφές πως οι επενδύσεις σε μονάδες καύσης δεν πρόκειται να λάβουν ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, καθώς έρχονται σε αντίθεση με την αρχή της μη-πρόκλησης βλάβης.
Αντίθετα η ανακύκλωση προκαλεί σχεδόν 75-80% λιγότερες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε σχέση με την καύση. Η οργάνωση στηλιτεύει την κυβερνητική μεθόδευση ,με την αναθεωρηση του ΕΣΔΑ το 2020 να φέρει μονομερώς ,πιο μπροστά δέκα χρόνια αντί του 2040 του ευρωπαικού στόχου για ταφή, κάτω από το 10% των αστικών αποβλήτων. Για να πιάσουμε τον στόχο το 2030, αντί του 2040, παρουσιάζεται σαν αναγκαιότητα η λειτουργία πολλών μονάδων καύσης απορριμμάτων, χωρίς να ληφθούν υπόψη οι πολλαπλές επιπτώσεις στην οικονομία, στην κοινωνία, στο περιβάλλον, παρατηρεί η οργάνωση.
Προτάσεις
Ως σημαντικότερα μέτρα και πολιτικές, βάσει των δεσμεύσεων σε ευρωπαικό επίπεδο για την ορθή και βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων, η μελέτη προτείνει τα εξής:
-Εφαρμογή του συστήματος «Πληρώνω όσο Πετάω», ώστε να πληρώνουμε ανάλογα με τις ποσότητες που πετάμε και όχι με τα τετραγωνικά του σπιτιού μας.
-Χωριστή συλλογή των αποβλήτων τροφίμων, κυρίως με διαλογή «πόρτα-πόρτα» όπως συμβαίνει ήδη με επιτυχία σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
-Ανάπτυξη χωριστών ρευμάτων για τα διαφορετικά ανακυκλώσιμα υλικά, με τη σταδιακή κατάργηση του πράσινου και του μπλε κάδου.
-Δημιουργία αποτελεσματικών και διαφανών συστημάτων ανακύκλωσης, ώστε οι επιχειρήσεις να αναλαμβάνουν το πραγματικό κόστος των απορριμμάτων τους.
-Ανάπτυξη κινήτρων και χρηματοδοτήσεων για την επαναχρησιμοποίηση, ώστε να αναπτυχθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες.
-Παροχή κατάρτισης, τεχνογνωσίας και επαρκών πόρων στις δημοτικές αρχές για να μπορέσουν να επιτελέσουν σωστά το έργο τους.
-Θέσπιση μηχανισμού ελέγχου, παρακολούθησης και λογοδοσίας, για να αντιμετωπισθεί η διαφθορά.
-Υλοποίηση εκτεταμένων και συνεχόμενων δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, αλλά και θέσπιση διαδικασιών διαβούλευσης, με στόχο οι πολίτες να γίνουν συμμέτοχοι στη λύση.
Κατά το WWF με αλλαγή ρότας, η Ελλάδα μπορεί ως το 2040 να: μειώσει τα απορρίμματά της κατά 35%, περιορίσει την σπατάλη τροφίμων κατά 50%,οδηγεί σε ανακύκλωση το 90% των απορριμμάτων της, θάβει μόλις το 8% των παραγόμενων απορριμμάτων και να εξοικονομήσει τουλάχιστον 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε επενδύσεις στη διαχείριση των απορριμμάτων.
