Όλο και χειρότερα με κυβέρνηση Μητσοτάκη η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα. Μετά το μπαράζ δυσμενών αναφορών από διεθνείς οργανώσεις για ζητήματα ατομικών ελευθεριών και κράτους δικαίου, έρχεται η ετήσια λεπτομερής έκθεση και των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα, που κατατάσσει τη χώρα μας στις προβληματικές σε σχέση με την ελευθερια του Τύπου, καταγράφοντας όλη τη δυστοπία στην οποία έχει οδηγήσει η κυβέρνηση τη δημοσιογραφία τα τελευταία χρόνια: η λίστα Πέτσα, η παρεμπόδιση των δημοσιογράφων στο έργο τους (στα νησιά με το προσφυγικό, στη διάρκεια της πανδημίας, στις συγκεντρώσεις), η δολοφονία Καραϊβάζ και οι βαλτωμένες έρευνες, τα κρατικά κονδύλια που διοχετεύονται «κατά το δοκούν». Ο κίνδυνος για τη δημοκρατία και τα δικαιώματα διαφαίνεται πλέον σαφής.
Χειρότεροι και από την Ανγκόλα
Την τελευταία θέση στην Ευρώπη «κατέκτησε» η χώρα μας -αντικαθιστώντας τη Βουλγαρία- στον ετήσιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου που δημοσίευσε χθες η διεθνής οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα (Reporters Sans Frontieres). Εάν η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατόρθωσε το 2021 να ρίξει την Ελλάδα κατά μόλις 5 θέσεις στη λίστα (από την 65η στην 70ή θέση), το 2022 έκανε την έκπληξη με κατρακύλα 38 θέσεων και φιγουράρει πλέον στον απόλυτο πάτο της Ε.Ε., αλλά και πίσω από πολλές χώρες της Ασίας, της Αμερικής και της Αφρικής, στη θέση 108. Με άλλα λόγια, η Ελλάδα είναι 108η σε ζητήματα ελευθερίας του Τύπου μεταξύ 180 χωρών παγκοσμίως που περιλαμβάνει η έρευνα των RSF.
Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα κατατάσσεται σε χειρότερη θέση από την Ουκρανία, την Αλβανία, την Ανγκόλα, την Τυνησία, τη Γεωργία, το Ισραήλ, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Σερβία, το Κόσοβο σε ζητήματα Ελευθερίας του Τύπου.
Οι 10 χώρες με τους υψηλότερους δείκτες ελευθερίας του Τύπου καταγράφονται παγκοσμίως οι εξής: Νορβηγία, Δανία, Σουηδία, Εσθονία, Φινλανδία, Ιρλανδία Πορτογαλία, Κόστα Ρίκα, Λιθουανία, Λίχτενστάιν.
Η Γερμανία βρίσκεται στη 16η θέση, ο Καναδάς 19ος, το Βέλγιο 23ο, Ηνωμένο Βασίλειο 24ο, Γαλλία 26η, Ολλανδία 28η, Αυστρία 31η, Ισπανία 32η, Αυστραλία 39η, ΗΠΑ 42η, Βόρεια Μακεδονία 57η, Ιταλία 58η, Κύπρος 65η, Βουλγαρία 91η.
Το... κατόρθωμα
Πώς κατόρθωσε η Ελλάδα να κατρακυλήσει τόσο πολύ μέσα σε έναν χρόνο; Η έκθεση της διεθνούς οργάνωσης είναι αντικειμενική, αναλυτική και μεθοδική. Συγκεκριμένα, αναφέρει σοβαρή οπισθοδρόμηση το 2021 και 2022, με συχνή παρεμπόδιση των δημοσιογράφων στην έρευνα θεμάτων όπως η εξέλιξη της πανδημίας, αλλά και το προσφυγικό. Διακρίνει επιμέρους δείκτες (οικονομικό, νομικό, πολιτικό) με επιμέρους κατατάξεις που συμπυκνώνουν την τελική αξιολόγηση στη θέση 108.
- Το τοπίο των ΜΜΕ: Η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα μέσα ενημέρωσης είναι σταθερά μία από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη. Η συντριπτική πλειονότητα των ΜΜΕ ανήκει σε λίγα άτομα που δραστηριοποιούνται επίσης σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς. Επιπλέον, ορισμένοι από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ. Ο Τύπος είναι πολωμένος πολιτικά.
- Το πολιτικό πλαίσιο: 72η θέση. Ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης είναι αρμόδιος στην επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, πράγμα το οποίο έχει υπονομεύσει τη συντακτική τους ανεξαρτησία. Η ρυθμιστική Αρχή του ΕΣΡ έχει κατηγορηθεί για αργή και αναποτελεσματική λήψη αποφάσεων, αλλά οι σημερινές και οι πρώην κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να αναθεωρήσουν σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας της.
- Το νομικό πλαίσιο: 70ή θέση. Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα -που εγκρίθηκαν με το πρόσχημα της καταπολέμησης της πανδημίας Covid-19- επιτρέπουν έναν δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου με σαθρή νομική τεκμηρίωση. Το αδίκημα της διάδοσης ψευδών ειδήσεων τιμωρείται με φυλάκιση 5 ετών και αντίκειται στις διεθνείς δεσμεύσεις της Ελλάδας και το ευρωπαϊκό νομικό κεκτημένο και αποτελεί σοβαρή απειλή στο δικαίωμα των δημοσιογράφων να δημοσιεύουν πληροφορίες για το δημόσιο συμφέρον, ενώ αυξάνει και τον κίνδυνο αυτολογοκρισίας.
- Οικονομικό πλαίσιο: 113η θέση. Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας σε συνδυασμό με τη μείωση της αναγνωσιμότητας και τη δραστική συρρίκνωση των διαφημιστικών εσόδων απειλεί την επιβίωση πολλών ΜΜΕ. Αυτό τα έκανε περισσότερο εξαρτώμενα από τη δημόσια χρηματοδότηση. Ωστόσο, η διαδικασία κατανομής αυτών των κονδυλίων στερείται διαφάνειας και, όπως φαίνεται, ευνόησε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ. Η πρακτική αυτή οδήγησε και σε έρευνα από κοινοβουλευτική επιτροπή για τα κριτήρια βάσει των οποίων δόθηκαν εκατομμύρια ευρώ για μια σειρά κρατικών διαφημιστικών εκστρατειών, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής εκστρατείας ευαισθητοποίησης για την Covid.
- Κοινωνικό/πολιτισμικό πλαίσιο: 103η θέση. Ακροαριστεροί και ακροδεξιοί ακτιβιστές επιτίθενται τακτικά στις εγκαταστάσεις των μέσων ενημέρωσης που θεωρούν ιδεολογικούς εχθρούς. Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στον χώρο εργασίας.
- Ασφάλεια: 128η θέση. Η αστυνομία καταφεύγει τακτικά σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. Μία Ολλανδή δημοσιογράφος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα για τη δική της ασφάλεια, αφού δέχθηκε επίθεση στον δρόμο έπειτα από μια εκστρατεία συκοφαντικής δυσφήμισης από τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης, μετά από έντονη ανταλλαγή απόψεων με τον πρωθυπουργό, σχετικά με τις απωθήσεις μεταναστών.
Επιπλέον, παρά τις δεσμεύσεις τους για ταχεία έρευνα, οι αρχές έχουν αποτύχει μέχρι στιγμής να επιλύσουν τη δολοφονία του βετεράνου ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος δολοφονήθηκε έξω από το σπίτι του στην Αθήνα, στο φως της ημέρας.
Η έκθεση των RSF εντοπίζει τρεις τάσεις στην Ευρώπη: την επιστροφή των δολοφονιών δημοσιογράφων Καραϊβάζ στην Ελλάδα, De Vries στην Ολλανδία, Caruana Galizia στη Μάλτα και του Jan Kuciak στη Σλοβακία. Τη βίαιη εχθρότητα απέναντι σε δημοσιογράφους από διαδηλωτές κατά των μέτρων δημόσιας υγείας που στοχεύουν στην αντιμετώπιση του κορωνοϊού, όπως στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ολλανδία. Τη θέσπιση δρακόντειων νόμων κατά δημοσιογράφων στη Σλοβενία, την Πολωνία, την Ουγγαρία, την Αλβανία, την Ελλάδα.
Μητσοτάκης 2022, όπως Μνημόνια 2011
Βουτιά ανάλογου ύψους, 38 θέσεων στη λίστα των RSF, είχε κάνει η χώρα μας το 2010 με την επιβολή των Μνημονίων και την άνοδο του κινήματος των Αγανακτισμένων, όταν, από την περίοπτη θέση 35 το 2009, υποβαθμίστηκε στη θέση 73 το 2011. Ήταν η εποχή της πρωτοφανούς αστυνομικής καταστολής απέναντι στον Τύπο, με προσφυγές από τον Μανώλη Κυπραίο, τον φωτορεπόρτερ Αρ. Μεσσίνη, τον πρόεδρο της ΕΦΕ Μάριο Λώλο, τη μυνητήρια αναφορά της ΠΟΕΣΥ μετά από τη βίαιη καταστολή των ανθρώπων του Τύπου. Στην έκθεσή της τότε η διεθνής οργάνωση διαπίστωνε δραματικό περιορισμό της ελευθερίας των δημοσιογράφων και φαινόμενα λογοκρισίας, όπως η διακοπή των συνδέσεων Διαδικτύου και του σήματος κινητής τηλεφωνίας κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων και αστυνομικών επιχειρήσεων. Η καταστολή των δημοσιογράφων, μολονότι δηλώνουν την ταυτότητά τους στις αστυνομικές αρχές, είχε καταγραφεί από τους RSF, όπως -από τότε- και φαινόμενα αυτολογοκρισίας, κρίσης εμπιστοσύνης από το κοινό, υποχρηματοδότηση των ΜΜΕ.
Επίθεση Ν.Δ. σε ΣΥΡΙΖΑ και Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα
Ο Παπαδημούλης ρωτά την Κομισιόν αν σκοπεύει να λάβει άμεσα μέτρα για την ανάσχεση της διαρκούς διολίσθησης της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα
Χωρίς καμία διάθεση αυτοκριτικής, ή έστω απολογίας ή ακόμα και προσπάθειας να δικαιολογήσει τη θλιβερή εικόνα της χώρας στον πάτο της Ευρώπης, η Νέα Δημοκρατία και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος επιτίθενται στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και στην ίδια τη διεθνή οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα.
Με αφορμή ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ ότι έχουμε γίνει η «ντροπή της Ευρώπης» και ότι αξίζουμε την κατρακύλα στην τελευταία θέση της ελευθερίας του Τύπου σε ολόκληρη την Ευρώπη μετά την απόκρυψη της είδησης για τη χώρα μας από το ΑΠΕ, η Ν.Δ. επιτίθεται στην αξιωματική αντιπολίτευση αναφερόμενη στα «βοσκοτόπια», στους ισχυρισμούς Καλογρίτσα, στον έλεγχο εναντίον του Ν. Παππά και καταλήγει ότι οι Έλληνες πολίτες δεν περιμένουν καμία ΜΚΟ να τους πει για την ελευθερία του Τύπου. «Οι πολίτες βλέπουν καθημερινά να ασκείται ελεύθερα κριτική και προς κάθε κατεύθυνση, όπως κατοχυρώνεται από το σύνταγμα» ισχυρίζεται απλουστευτικά. Στο ίδιο μήκος κύματος και ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, καταφέρθηκε εναντίον των ΔΧΣ αμφισβητώντας τη μεθοδολογία τους. «Δεν είναι σωστό να συμπεριλαμβάνουν στα κριτήρια για την αξιολόγηση της χώρας ως προς την ελευθερία του Τύπου υποθέσεις που ελέγχονται από την ελληνική Δικαιοσύνη και δεν έχουν ακόμα κριθεί» ισχυρίστηκε.
Εν τω μεταξύ, ο Δημήτρης Παπαδημούλης φέρνει ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το κατάντημα της συνεχιζόμενης «δραματικής επιδείνωσης της ελευθερίας του Τύπου» και ρωτά την Κομισιόν «αν σκοπεύει να λάβει άμεσα μέτρα για την ανάσχεση της διαρκούς διολίσθησης της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα πέραν της παρακολούθησης της κατάστασης στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης για το κράτος δικαίου».
Ο Στέλιος Κούλογλου επισήμανε ότι η επιδείνωση της κατάστασης των ΜΜΕ στην Ελλάδα απασχολεί και αξιολογείται αρνητικά από τις οργανώσεις για την ελευθερία του Τύπου και τις Βρυξέλλες. «Η κυβέρνηση που υποσχέθηκε να κάνει τη χώρα μοντέρνα και ευρωπαϊκή μας έχει φέρει στις πρώτες θέσεις στην ακρίβεια και στους θανάτους από την πανδημία και στην τελευταία θέση στην ελευθερία του Τύπου. Χειρότερα από την Ουγγαρία του Όρμπαν».
Σε κοινή δήλωσή τους ο τομεάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης Μάριος Κάτσης και η αναπληρώτρια τομεάρχης Ενημέρωσης Νατάσα Γκαρά σημειώνουν: «Ο κ. Μητσοτάκης μπορεί να αισθάνεται ασφαλής μέσα στη ‘γυάλα’ προπαγάνδας που τον περιβάλλει, άλλα όσο κι αν επιτίθεται μέσω του κυβερνητικού εκπροσώπου στις διεθνείς οργανώσεις που κατακεραυνώνουν το καθεστώς του, δεν θα καταφέρει να κρύψει την αλήθεια για τον αντιδημοκρατικό κατήφορο στον οποίο οδηγεί τη χώρα». Και καταλήγουν: «Η Ελλάδα χρειάζεται ξεκάθαρο, δίκαιο και αυστηρό πλαίσιο λειτουργίας ΜΜΕ. Με κανόνες, λογοδοσία, διαφάνεια, όπου οι ιδιοκτήτες θα καταβάλλουν σε κράτος και εργαζόμενους αυτά που οφείλουν και οι δημοσιογράφοι θα είναι ελεύθεροι και ασφαλείς να επιτελούν τον κοινωνικό και συνταγματικό τους ρόλο».
