Μία στις δύο γυναίκες στην Ελλάδα έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του aboutpeople για το News24.7. Όσο εντυπωσιακά αποτυπώνεται η έκταση του φαινομένου άλλο τόσο εντυπωσιακή είναι η αποσιώπηση που το συνοδεύει με το 46,7% των γυναικών να μην το αναφέρει πουθενά. Τα μισά περιστατικά σημειώνονται στο χώρο εργασίας ενώ ένα μεγάλο ποσοστό, 14,1% στο Πανεπιστήμιο ή στο σχολείο.
Χαρακτηριστικό είναι ότι 90,5% των γυναικών πιστεύει ότι η σεξουαλική παρενόχληση συμβαίνει πολύ ή αρκετά συχνά αποκαλύπτοντας τις υπερβολικά μεγάλες διαστάσεις ενός ακραίου φαινομένου που έχει στόχο τον τραυματισμό των νέων γυναικών, τον αποκλεισμό ή την χειραγώγησή τους σε άκρως ανταγωνιστικά σεξιστικά περιβάλλοντα και σταθερά συνοδεύεται από ατιμωρησία του κακοποιητή. Συχνό αποτέλεσμα είναι μετά από τέτοιες τραυματικές εμπειρίες η γυναίκα να αυτοενοχοποιείται χάνοντας τον αυτοσεβασμό και την αυτοεκτίμησή της ενώ αναγκάζεται να ζει με έναν εφιάλτη που συχνά τη συνοδεύει εφ’ όρου ζωής.
Παρά τις τρομακτικές διαστάσεις του φαινομένου της σεξουαλικής παρενόχλησης ελάχιστες είναι οι καταγγελίες της κακοποιητικής συμπεριφοράς των δραστών ενώ ενδεικτικό είναι ότι μόλις 217 περιπτώσεις βιασμού καταγγέλθηκαν το 2019 σύμφωνα με την Έκθεση για τη Βία κατά των Γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας.
Για αυτό ακριβώς είναι μεγάλη η συνεισφορά της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου που είχε το θάρρος να γκρεμίσει το τείχος της σιωπής στη χώρα μας εισάγοντας το κίνημα Me Too. Πολλές γυναίκες ακολούθησαν το παράδειγμα της αποκαλύπτοντας το σκοτεινό πρόσωπο της πατριαρχίας που θέλει τις γυναίκες - θύματα.
Από την απλή παρενόχληση μέχρι την κακοποίηση και το βιασμό μεσολαβούν ειρωνικά σχόλια, προσβολές, σεξιστικά αστεία, εργαλειοποίηση της γυναίκας ως εργαλείου αποκλειστικής ευχαρίστησης ή συνεχούς παρόχου φροντίδας και μια απόλυτη κυριαρχία του σεξισμού σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής.
Με δεδομένο ότι ο βιασμός και η σεξουαλική παρενόχληση δεν είναι προνόμιο ενός πολιτικού, ή επαγγελματικού χώρου Η ΑΥΓΗ ζήτησε την άποψη γυναικών που έχουν αφήσει το δικό τους αποτύπωμα στους χώρους που δραστηριοποιούνται και αποκαλύπτουν τις δικές τους εμπειρίες και απόψεις για το σύνθετο φαινόμενο της έμφυλης βίας.
Μόνο αν σπάσουμε τη σιωπή θα κλείσει ο κύκλος της βίας
Της Έλενας Κουντουρά
Ευρωβουλεύτριας ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
Οι συγκλονιστικές αποκαλύψεις σεξουαλικής παρενόχλησης στον αθλητισμό κινητοποίησαν κύμα αντιδράσεων. Όμως η σεξουαλική παρενόχληση και η βία, σωματική, ψυχολογική, συναισθηματική, λεκτική, οικονομική, συμβαίνει σε κάθε επαγγελματικό χώρο, χωρίς εξαιρέσεις.
Στην πολιτική, την ψυχαγωγία, τη μόδα, την επικοινωνία και όπου υπάρχει εξουσία και κατάχρησή της, θύματα είναι γυναίκες και κορίτσια, αλλά και νεαρά αγόρια, στην αρχή της σταδιοδρομίας τους, που από φόβο ή ντροπή, βιώνοντας αγωνία για το μέλλον τους, δεν έχουν τη δύναμη να το καταγγείλουν. Είναι εξοργιστικό ότι ταλαντούχα νέα παιδιά, με λαμπρές προοπτικές εξέλιξης, απαξιώνονται και παραγκωνίζονται, εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα όνειρα και τους στόχους τους και τραυματίζονται στο ξεκίνημά τους για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Τα πραγματικά περιστατικά είναι πολλαπλάσια από αυτά που καταγγέλλονται. Αυτό συνδέεται όχι μόνο με την πίεση και τον εκβιασμό που δέχονται τα θύματα, αλλά και με ευρύτερες κοινωνικές αντιλήψεις, που επιτρέπουν την ανοχή και την ατιμωρησία και μετακυλίουν ευθύνες στο θύμα, οδηγώντας στην εκ νέου θυματοποίησή του.
Όταν αυτή η νοοτροπία διεισδύει στην οικογένεια, η βία αναπαράγεται, ο φόβος συνεχίζεται και τα παιδιά κινδυνεύουν στην ενήλικη ζωή τους να γίνουν θύτες ή θύματα.
Ως μέλος της αρμόδιας Επιτροπής FEMM του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και εισηγήτρια φακέλων για την έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία, έχω καλέσει το Συμβούλιο να ολοκληρώσει επειγόντως την κύρωση και πλήρη εφαρμογή της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης από όλα τα κράτη - μέλη. Έχω επίσης ζητήσει η Κομισιόν να υποβάλει άμεσα πρόταση αναθεώρησης της Οδηγίας για τα δικαιώματα των θυμάτων, με σκοπό τη βελτίωση της νομοθεσίας, την προστασία και την αποζημίωσή τους.
Επιβάλλεται όλοι συλλογικά να πιέσουμε για πιο ουσιαστικές πολιτικές στην τιμωρία των δραστών, την προστασία των θυμάτων, την πρόληψη της βίας και τη θεσμική υποστήριξη εξάλειψης εγκληματικών νοοτροπιών.
Μόνο εάν σπάσουμε τη σιωπή θα σβήσει ο φόβος και θα σπάσει ο κύκλος της βίας.
Κορυφή του παγόβουνου οι καταγγελίες όσων τολμούν
Της Έλενας Ράπτη
βουλεύτριας Νέας Δημοκρατίας, Α' Θεσσαλονίκης
Το θέμα της σεξουαλικής παρενόχλησης μοιάζει με παγόβουνο. Η κορυφή που φαίνεται είναι οι υποθέσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Είναι οι καταγγελίες όσων τολμούν και μιλούν. Το μεγάλο πρόβλημα, όμως, συνεχίζει να είναι στη βάση του παγόβουνου. Στο αθέατο πρόβλημα χιλιάδων, κυρίως, γυναικών που ζουν την κακοποιητική συμπεριφορά όχι μόνο όταν συμβεί, αλλά ως μνήμη, πολλές φορές για όλη τους τη ζωή.
Οι δράστες είναι συνήθως οικεία πρόσωπα, από τον προσωπικό, οικογενειακό, κοινωνικό ή επαγγελματικό κύκλο του θύματος. Και δρουν μεθοδικά, γεμίζοντας το θύμα με ντροπή, φόβο, τύψεις και ενοχές, εξασφαλίζοντας τη σιωπή και τη δυνατότητα να συνεχίζουν τη δράση τους. Μπορεί να συμβαίνει στο σπίτιμ ακόμη και στη συζυγική ζωή, στη σχέση εξάρτησης στην εργασία, στη σχέση εμπιστοσύνης με τον προπονητή ή τον παράγοντα στους αθλητικούς χώρους. Και μπορεί να συμβαίνει στην πολιτική και στις σχέσεις εξουσίας, η Ιστορία έχει καταγράψει πολλές ανάλογες περιπτώσεις.
Μια τελευταία φράση για τον χρόνο της καταγγελίας. Γιατί τώρα και όχι τότε. Ο χρόνος της καταγγελίας είναι πολύ σχετικός και ορίζεται από το θύμα. Πρέπει το θύμα να βρει τη δύναμη να μιλήσει. Με τον κίνδυνο να εκτεθεί, να πονέσει, ακόμη και να μην ακουστεί. Αυτή η πράξη ανοίγει τον δρόμο για να τολμήσουν να μιλήσουν και άλλοι. Αυτή είναι η μεγάλη αξία που είχε και η καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου και κάθε θύματος.
«Κοινά μυστικά», γροθιά στο στομάχι
Της Αναστασίας Γιάμαλη
δημοσιογράφου
Αν υπάρχει παρενόχληση στη δημοσιογραφία; Όσο ενεργούνται κι οι αρκούδες στο δάσος. Ο κλάδος μας δεν διαφέρει από την υπόλοιπη κοινωνία, τον διαπερνούν οι ίδιες πρακτικές. Φυσικά και υπάρχει παρενόχληση στη δημοσιογραφία, είναι ένα από τα "κοινά μυστικά". Η μοναδική διαφορά με τα υπόλοιπα "κοινά μυστικά" στον κλάδο είναι πως το συγκεκριμένο, για την παρενόχληση, είναι ακριβές. Πολύ συχνά έχουμε νιώσει τουλάχιστον άβολα ή έχουμε δεχθεί προτάσεις που μας έφεραν σε δύσκολη θέση.
Είναι ο νόμος του ισχυρού αυτός και είναι γενικευμένος. Όπως γενικευμένη είναι και η σιωπή των θυμάτων.
Αυτό είναι το "κοινό μυστικό" που ισχύει πέρα για πέρα. Όπως ισχύει πέρα για πέρα η κυριαρχία των ανδρών στα ΜΜΕ, όχι τόσο σε πραγματικούς αριθμούς αλλά εκεί που έχει σημασία. Στις διευθυντικές θέσεις, στις θέσεις - κλειδιά.
Σπάνια τα ΜΜΕ έχουν γυναίκες διευθύντριες ή γυναίκες επικεφαλής του πολιτικού τμήματος. Τα πολιτικά τμήματα των εφημερίδων ή των καναλιών θυμίζουν περισσότερο ΚΨΜ και υπάρχει μια αίσθηση πως η πολιτική είναι αντρικό σπορ, καθώς χρειάζεται γερό στομάχι, ειδικά προγραμματισμένο για να μεταβολίζει πολιτικές ειδήσεις.
Υπάρχουν και μερικά... "κοινά μυστικά" που όχι μόνο δεν ισχύουν αλλά τρέφουν το τέρας και κάνουν τα θύματα της όποιας βίας να δυσκολεύονται ακόμη περισσότερο να μιλήσουν. Ξέρετε για ποια πρόκειται. Για ετυμηγορίες διαδρόμων: "Αυτή έκανε καριέρα... ανάσκελα, πήγε με το αφεντικό" κ.λπ. Ποτέ δεν θα ειπωθεί κάτι ανάλογο για άνδρα συνάδελφο με ακριβώς την ίδια πορεία, στην ίδια ηλικία. Αυτό το σεξιστικό "απαρτχάιντ" μάς αφήνει, δυστυχώς, ακόμη πιο ευάλωτες, ακόμη πιο μόνες.
Ομολογία δράστη: Το έκανα για να τη χαλαρώσω
Της Άννας Xατζησοφιά
Συγγραφέα - ηθοποιού
Αξιωματική πρόταση: Δεν υπάρχει γυναίκα που δεν έχει παρενοχληθεί σεξουαλικά. Δεν υπάρχει γυναίκα που σε κάποια φάση της ζωής της δεν έχει παρενοχληθεί με διάφορους τρόπους από συγγενή, φίλο, ξένο, συνεπιβάτη, συνάδελφο, αφεντικό, δάσκαλο, εξομολόγο, πωλητή ενδυμάτων, ταξιτζή, μέχρι και περίπτωση παρενόχλησης από κούριερ έχω ακούσει. Από μικρές εξοικειωνόμαστε σιγά-σιγά με την ιδέα, ακόμα και με τη βία, σωματική ή λεκτική, με αποτέλεσμα συχνά να μην την αξιολογούμε καν ως παρενόχληση.
Η πρώτη παρενόχληση που θυμάμαι, και τη θυμάμαι γιατί ήταν εξαιρετικά τραυματική, δεν νομίζω να έχω μιλήσει ποτέ σε κανέναν γι' αυτήν, συνέβη σε πολύ τρυφερή ηλικία. Θα ήμουν επτά ή οκτώ χρονών, όταν σε μια παιδική χαρά στη γειτονιά μου με περικύκλωσε μια παρέα μεγαλύτερων αγοριών με ποδήλατα. Ήταν ένας μικρός βιασμός, με χειρονομίες και λεκτική βία. Δεν θυμάμαι καν πώς έληξε, νομίζω κάποιος γείτονας το πήρε είδηση και μπήκε στη μέση. Δεν μίλησα στη μαμά μου, γιατί δεν θα μ' άφηνε να ξαναβγώ μόνη να πάω στη φιλενάδα μου. Κάπως έτσι δεν μιλάμε όλες, γιατί δεν θα μπορέσουμε να πάμε στη φίλη μας, να πάρουμε το πτυχίο μας, να βρούμε δουλειά, να εξελιχθούμε επαγγελματικά.
Έκτοτε θα μπορούσα, όπως όλες μας, να γράψω τόμο για τις παρενοχλήσεις που έχω δεχτεί, φυσικά και στον χώρο της δουλειάς, αλλά δεν μου έχει συμβεί από άτομο που ασκούσε εξουσία επάνω μου, κυρίως από συναδέλφους. Ξέρω, βέβαια, πως στον χώρο του θεάματος, όπως και σε όλους τους εργασιακούς χώρους, η σεξουαλική παρενόχληση δίνει και παίρνει.
Έχω γίνει μάρτυρας σεξουαλικής παρενόχλησης από σκηνοθέτη προς ηθοποιό κατά τη διάρκεια δοκιμαστικών. Τηλεφώνησα αμέσως στον υπεύθυνο του καναλιού, που έσπευσε να έρθει επί τόπου. Όταν μίλησα η ίδια με τον δράστη για το συμβάν, μου είπε χαρακτηριστικά «μα για να τη χαλαρώσω το έκανα».
