Οσο η κινηματογραφική βιομηχανία παγκοσμιοποιείται τόσο λιγοστεύουν οι παραγωγές που γυρίζονται εντός αμερικανικού εδάφους. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος στο παρελθόν έχει αποκαλέσει τους δασμούς την «πιο όμορφη λέξη σε ολόκληρο το λεξικό», κήρυξε ουσιαστικά εμπορικό πόλεμο πρόσφατα με την ανακοίνωση σαρωτικών φόρων στις εισαγωγές ταινιών. Όταν ο Τραμπ ανακοίνωσε τα σχέδιά του να επιβάλει δασμούς 100% σε κάθε ταινία «που παράγεται σε ξένες χώρες», οι επικεφαλής των μεγάλων στούντιο της κινηματογραφικής βιομηχανίας αλλά και των υπηρεσιών streaming στις ΗΠΑ άρχισαν να πανικοβάλλονται. Οι μετοχές μεγάλων εταιρειών παραγωγής, όπως αυτές του Netflix και της Disney, παρουσίασαν κάθετη πτώση, καθώς οι χολιγουντιανές παραγωγές δεν θα μπορούν θεωρητικά πλέον να επωφελούνται από τις φοροελαφρύνσεις που προσφέρουν οι ξένες χώρες για τα γυρίσματα. Τις τελευταίες δεκαετίες οι αμερικανικές ταινίες και κυρίως οι τηλεοπτικές σειρές εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο τα γενναιόδωρα φορολογικά κίνητρα που συνόδευαν τα γυρίσματα στην Ευρώπη, στον Καναδά ή στην Αυστραλία καθιστώντας τις τοποθεσίες στην Καλιφόρνια και τη Νέα Υόρκη ασύμφορες και συγκριτικά ακριβές. Τα γυρίσματα στο Χόλιγουντ έχουν μειωθεί κατά περίπου 35% την τελευταία πενταετία.
Σε ανάρτησή του στο Truth Social ο Τραμπ υποστήριξε πως «η κινηματογραφική βιομηχανία στην Αμερική πεθαίνει πολύ γρήγορα». Με την κινηματογραφική βιομηχανία να έχει αποκεντρωθεί έντονα και τις διεθνείς συμπαραγωγές να μοιράζονται τους πόρους, το επιτελείο του Τραμπ εντόπισε ένα εμπορικό έλλειμμα στο περιεχόμενο ψυχαγωγίας - κάτι που σημαίνει ότι εισάγονται περισσότερες παραγωγές από όσες εξάγονται. Βέβαια, επιτυχημένες σειρές όπως το «Adolescence» και το «Squid Game», που αποκτώνται από το εξωτερικό, υπολογίζονται ως εισαγωγές ακόμη κι αν πρόκειται για αμερικανικά περιουσιακά στοιχεία που αποφέρουν στο Netflix εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια από τις συνδρομές. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση έκρινε πως η επιβολή δασμών θα επαναφέρει τους ανθρώπους του κινηματογράφου σε αμερικανικά εδάφη.
Αυτή η σπασμωδική και ψυχολογική στρατηγική επικρίθηκε έντονα κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ των Καννών που ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα. Τα περισσότερα επίσημα σχόλια εστίαζαν στο αδιέξοδο της εφαρμογής ενός δασμού στις ταινίες, οι οποίες θεωρούνται πνευματική ιδιοκτησία ή μια μορφή υπηρεσίας και όχι φυσικά αγαθά που περνούν από τα λιμάνια εισόδου. Αυτόν τον προβληματισμό έθεσε και ο σκηνοθέτης Γουές Άντερσον, ο οποίος βρέθηκε στις Κάννες για να παρουσιάσει τη νέα του ταινία «Το φοινικικό σχέδιο», που προβάλλεται αυτή την εβδομάδα στους ελληνικούς κινηματογράφους. Συγκεκριμένα, ο Αμερικανός σκηνοθέτης δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου: «Μπορείτε να κρατήσετε την ταινία στο τελωνείο; Δεν μεταφέρεται μ’ αυτόν τον τρόπο». Επίσης, ο θρυλικός ηθοποιός Ρόμπερτ ντε Νίρο, ο οποίος παρέλαβε τιμητικό Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες, δήλωσε σχετικά: «Λένε ότι δεν μπορείς να κοστολογήσεις τη δημιουργικότητα, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται τελικά μπορείς να της επιβάλεις δασμούς».
Εμπορικός πόλεμος ψυχαγωγικού περιεχομένου
Καθώς οι προϋπολογισμοί των ταινιών στενεύουν, όλο και περισσότεροι είναι οι εργαζόμενοι του κινηματογραφικού κλάδου που έχουν χάσει τη δουλειά τους τα τελευταία χρόνια, όμως αυτή η εξέλιξη δεν οφείλεται στα κίνητρα για γυρίσματα σε τοποθεσίες εκτός των ΗΠΑ. Η πανδημία της Covid-19, η παγκόσμια κρίση στα εισιτήρια των αιθουσών καθώς και η πολύμηνη απεργία των ηθοποιών και των σεναριογράφων που έγινε το 2023 έφεραν το Χόλιγουντ σε μια στασιμότητα από την οποία δεν έχει ανακάμψει πραγματικά.
Οταν ο Τραμπ ανακοίνωσε τους δασμούς του, παράλληλα εξέφρασε την αντιπάθειά του και στον κανονισμό της αγοράς ταινιών από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αναγκάζει τους Αμερικανούς φορείς να περιλαμβάνουν στον προγραμματισμό τους περιεχόμενο από κράτη-μέλη της Ε.Ε. τουλάχιστον κατά 30%. Σύμφωνα με την Οδηγία της Ε.Ε. για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, τα εν λόγω κράτη-μέλη μπορούν επίσης να απαιτήσουν από τα στούντιο να χρηματοδοτούν τις εγχώριες παραγωγές τους, κάτι που οι γίγαντες του streaming έχουν προσπαθήσει να αποφύγουν συστηματικά μέσω νομικών ενεργειών.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η τριμελής επιτροπή που συμβουλεύει τον Τραμπ στα ζητήματα περί Χόλιγουντ είναι οι ένθερμοι Ρεπουμπλικάνοι ηθοποιοί Γιον Βόιτ, Σιλβέστερ Σταλόνε και Μελ Γκίμπσον. Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της υποκρισίας, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Μελ Γκίμπσον, που συμβάλλει ουσιαστικά στις παραπάνω αποφάσεις, σκοπεύει να γυρίσει την επόμενη ταινία του, την «Ανάσταση του Χριστού», στη Ρώμη και στη Νότια Ιταλία.
Πολλοί βέβαια αμφισβητούν ότι τα κίνητρα του Τραμπ είναι οικονομικά, σημειώνοντας ότι έχασε στην Καλιφόρνια με 20 ποσοστιαίες μονάδες στις περσινές προεδρικές εκλογές, επομένως αποζητά την αποδοχή της ελίτ του Χόλιγουντ. Απομένει να δούμε κατά πόσο θα εφαρμοστούν αυτές οι εξαγγελίες, καθώς υπάρχουν και οι πιο αισιόδοξοι, όπως ο Αμερικανός σκηνοθέτης Ρίτσαρντ Λινκλέιτερ, ο οποίος όταν βρέθηκε στις Κάννες για την πρεμιέρα της ταινίας του «Nouvelle Vague» δήλωσε σχετικά: «Το όλο θέμα των δασμών δεν πρόκειται να εφαρμοστεί πραγματικά. Αυτός ο άνθρωπος (σ.σ.: ο Τραμπ) αλλάζει γνώμη πενήντα φορές τη μέρα».
