«Το θέατρο που κουνάει το δάχτυλο δεν με ενδιαφέρει. Θέλω να κάνω παραστάσεις και κάτι να αποκαλύπτεται, να δημιουργείται μια σύγκρουση, να μπορεί ο θεατής να “μετακινείται”, να συναντάει μια αλήθεια που μπορεί να τη σκεφτεί και την επόμενη ημέρα» λέει η σκηνοθέτις Σοφία Καραγιάννη. Καθώς στρώνει το τραπέζι της καινούργιας της παράστασης, βουτάει στο μεδούλι ενός συγγραφέα και αγωνιστή που στέκεται διαρκώς παρών ανάμεσά μας, κι ας συμπληρώθηκαν φέτος δέκα χρόνια από τον θάνατό του.
Το εμβληματικό βιβλίο του Χρόνη Μίσσιου «...Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς», μεταφέρει στη σκηνή του Θεάτρου 104 με την ομάδα GAFF από τη Δευτέρα 5 Δεκεμβρίου, επιχειρώντας να επαναφέρει στη μνήμη αυτή τη συγκλονιστική μαρτυρία και διαρκές best seller συλλογικής μνήμης που κατέγραψε τις στιγμές και τις ρωγμές της σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, για να μας θυμίζει κάθε φορά όσα υπολείπονται κι όσα χάθηκαν.
«Για τους θεατές του Χρόνη Μίσσιου έχουμε ετοιμάσει ένα μεγάλο τραπέζι σαν αυτό που πρέπει να καθίσει η οικογένεια για να μοιραστεί τις δυσκολίες της, τις χαρές, αλλά και τις μνήμες της. Το τραπέζι αυτό είναι στρωμένο για τον καθένα που νομίζει πως ήρθε η ώρα να γίνει μια συζήτηση για τον άνθρωπο και την κοινωνία με τρόπο ρεαλιστικό και κατανοητό» εξηγεί η Σοφία Καραγιάννη. «Θα φάμε το ίδιο φαγητό όλοι, κι αν αποφασίσουμε ότι σε κάποια βασικά συμφωνούμε, τότε θα ξέρουμε πως οι μάχες θα είναι κοινές. Άλλωστε αυτό ήταν και το ζητούμενο του Μίσσιου, το ατομικό και το συλλογικό τον έκαιγε».
Σκηνοθέτις με τις κεραίες ανοιχτές στα προτάγματα της εποχής και στα σημαντικά κείμενα της λογοτεχνίας, η Σοφία Καραγιάννη, μετά τη βραβευμένη παράσταση της «Πανούκλας» του Αλμπέρ Καμί, αναπότρεπτα σχεδόν περνάει στο «...Καλά, εσύ σκοτώθηκες νωρίς». «Είναι ένα συγκλονιστικό κείμενο. Είναι το βιβλίο της νιότης μου και ένα βιβλίο που στα δύσκολα μπορεί να αντλήσεις δύναμη και πίστη, γιατί ο Μίσσιος σου τη χαρίζει απλόχερα ως γνήσιος αγωνιστής που έμεινε όρθιος έως το τέλος» λέει, και ταυτόχρονα θυμάται τις αφηγήσεις της γυναίκας του Μίσσιου, Ρηνιώς Παπατσαρούχα, για το σκληρό αποτύπωμα της Ιστορίας πάνω στη ζωή ενός ανθρώπου που μοιράστηκε νωρίς τα οράματα της Αριστεράς. Δεκαέξι χρόνων, το 1947, οργανωμένος ήδη στον Δημοκρατικό Στρατό, συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε θάνατο. «Πέρασε 21 χρόνια σε φυλακές και εξορίες. Το '47 όμως πέρασε εννέα ολόκληρους μήνες περιμένοντας να εκτελεστεί. Αυτοί ήταν και οι πιο δύσκολοι μήνες της ζωής του, μου είπε η Ρηνιώ».
«Η δυστυχία που περιγράφει ο Μίσσιος σε κάνει να θέλεις να προχωράς μπροστά» επιμένει η Σ. Καραγιάννη, και από το κείμενό του εντοπίζει δύο στοιχεία που θεωρεί ότι συνδέονται απόλυτα με τη σημερινή συγκυρία. «Πρώτα απ' όλα, πώς αντιμετωπίζουμε τις ισοπεδωτικές αλλαγές της ζωής μας. Αντιστεκόμαστε πραγματικά; Μπορούμε να αντισταθούμε; Ο Μίσσσος 16 χρόνων βρέθηκε απέναντι σε ένα κράτος που ήθελε να τον συνθλίψει. Προσπαθώ λοιπόν να βρω στη λεηλασία που μας έγινε τα τελευταία χρόνια έναν τρόπο ουσιαστικής αντίστασης και δεν βρίσκω. Μας έχουν πάρει κάθε όπλο και μέσο αντίστασης» λέει. Επικεντρώνει επίσης στο μεγάλο αιτούμενο των ημερών, που και ο Μίσσιος προτάσσει στο βιβλίο του. «Η απόδοση δικαιοσύνης υπάρχει έντονα σ' αυτό το έργο. Δεν έχω νιώσει ποτέ πιο ανυπεράσπιστη» λέει η σκηνοθέτις. «Κάθε μέρα προκύπτει κάτι καινούργιο, πιο άρρωστο από το προηγούμενο, και η Δικαιοσύνη δεν είναι ούτε άμεση, ούτε αποφασιστική. Βιασμοί παιδιών, ναζιστικοί χαιρετισμοί μέσα σε αίθουσα δικαστηρίου, σκάνδαλα πολιτικά και οικονομικά που διαγράφονται, βιαστές που, αν και έχουν καταδικαστεί, κυκλοφορούν ελεύθεροι, και τόσα άλλα. Όταν σε καμία από αυτές τις περιπτώσεις η έδρα του δικαστηρίου δεν έχει πάρει φωτιά, τότε νομίζω πως οι μεγάλες πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές είναι μπροστά μας» υπογραμμίζει, συμπληρώνοντας πως «αν συνεχίσει η Δικαιοσύνη να λειτουργεί με τέτοια αντανακλαστικά. τότε εκεί θα γίνει και το μεγάλο πατιρντί, όπως θα έλεγε και ο Μίσσιος».
Σπονδή στη μνήμη του Μίσσιου, αλλά και στη συλλογική μνήμη αυτή η παράσταση. Ωστόσο η σκηνοθέτις κάνει και μια σπονδή στην οικογενειακή μνήμη. Συγκινείται ιδιαίτερα από τη φράση του βιβλίου «Τόση σκληρότητα για τις υπογραφές τριών παιδιών. Κι όμως, αυτό ήταν που μας κράτησε όρθιους». Ο δικός της παππούς «ήταν από αυτούς που υπέγραψαν δήλωση μετανοίας. Έφυγε από αυτή τη ζωή με τη ρετσινιά του “σπασμένου” και ήταν κάτι που τον βασάνιζε ακόμη και στις τελευταίες του στιγμές. Ήταν λιγότερο ήρωας; αναρωτιέμαι» λέει. Ωστόσο, επιμένει. «Δεν κάνουμε μια παράσταση με σκοπό να δώσουμε απαντήσεις στο καυτό θέμα του Εμφυλίου. Τις απαντήσεις τις έχει δώσει ο χρόνος και οι ιστορικοί».
