Εμβληματικό και επιβλητικό, το μνημείο της Επισκοπής στη Σίκινο, το περίφημο μαυσωλείο των ρωμαϊκών χρόνων που ανοικοδομήθηκε τον 3ο αιώνα μ.Χ., μετατράπηκε σε βυζαντινό ναό και λειτουργούσε αδιάλειπτα μέχρι τη δεκαετία του 1960, βραβεύτηκε με το κορυφαίο Ευρωπαϊκό Βραβείο Ευρωπαϊκής Πολιτισμικής Κληρονομιάς/βραβεία Europa Nostra. Ωστόσο, αυτή δεν είναι η μοναδική ελληνική τιμή στα φετινά βραβεία της Europa Nostra, αφού μετά θάνατον τιμάται ο Κώστας Καρράς, επί δεκαετίες πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, που για περισσότερα από 50 χρόνια αφιερώθηκε στην πολιτισμική και φυσική κληρονομιά της Ελλάδας και της Ευρώπης. Θυμόμαστε άλλωστε το τελευταίο διάστημα τον αγώνα και την αγωνία του για να μην αποσπαστούν οι περίφημες αρχαιότητες του σταθμού Βενιζέλου στο μετρό Θεσσαλονίκης.
Η επιτροπή βράβευσε το μνημείο της Επισκοπής, που αποτελεί διαχρονικά τοπόσημο για το κυκλαδίτικο νησί, αναγνωρίζοντας τον μαραθώνιο εργασιών συντήρησης που ξεκίνησε η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων από το 2016, όταν αποφάσισε την αποκατάσταση και την επαναλειτουργία του μνημείου για το κοινό. «Αυτό το έργο συνδύασε τη μεθοδική έρευνα με τη σχολαστική συντήρηση, που είχαν ως αποτέλεσμα την υψηλής ποιότητας αποκατάσταση του μνημείου» υπογραμμίζει η Κριτική Επιτροπή Απονομής του Βραβείου, τονίζοντας ότι «ο συνδυασμός αρχιτεκτονικών στοιχείων ενός μαυσωλείου της ρωμαϊκής εποχής με αυτά ενός βυζαντινού ναού δημιουργούν ένα μοναδικό μνημείο που είναι απλά καθηλωτικό». Παράλληλα, στο σκεπτικό βράβευσης επισημαίνει ότι «κατά τις εργασίες αποκατάστασης του μνημείου επιδιώχθηκε η κατά το δυνατόν επανάχρηση αυθεντικών αρχιτεκτονικών μελών, όπως επίσης ενσωματώθηκαν λίθοι που περισυνελέγησαν από τον περιβάλλοντα χώρο του», ενώ ιδιαίτερη αναφορά κάνει στη νησιωτική κοινότητα της Σικίνου και στο ενδιαφέρον της για το «εξαιρετικό πολιτιστικό τοπόσημο».
Η Νεικώ και η τοπική κοινωνία
Στη διάρκεια των αναστηλωτικών εργασιών στο μνημείο, η αρχαιολογική έρευνα έφερε παράλληλα στο φως πολύτιμα τεκμήρια του παρελθόντος που εμπλούτισαν τις γνώσεις μας για τα ταφικά μνημεία της ρωμαϊκής περιόδου στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου αλλά και για την βυζαντινή ναοδομία στις Κυκλάδες. Το σημαντικότερο εύρημα ήταν ο ερμητικά σφραγισμένος, ασύλητος τάφος μιας γυναίκας της ανώτερης τάξης, το όνομα της οποίας ήταν Νεικώ. Αποκαλύφθηκαν επίσης επιγραφές και σπαράγματα ρωμαϊκών και βυζαντινών τοιχογραφιών, για τη διατήρηση των οποίων εγκαταστάθηκε σύστημα παρακολούθησης μικροκλίματος.
Ιδιαίτερη συνεισφορά στο έργο της αναστήλωσης είχε η τοπική κοινωνία, η οποία «προσδοκά να αποκαταστήσει τον ζωτικό δεσμό της με το εμβληματικό μνημείο», περιμένοντας πρωτίστως να ξαναγιορτάσει τον Δεκαπενταύγουστο και στη συνέχεια να εγκαινιάσει πολιτιστικές δραστηριότητες σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων.
Η ευρωπαϊκή φωνή της κοινωνίας, όπως αποκαλείται η Europa Nostra που διαχειρίζεται τα βραβεία εξ ονόματος της Ε.Ε., βράβευσε μετά θάνατον τον Κώστα Καρρά στην κατηγορία Πρωταθλητές Πολιτιστικής Κληρονομιάς και το μνημείο της Επισκοπής στην κατηγορία της συντήρησης, ενώ συνολικά βραβεύτηκαν 30 «υποδειγματικά επιτεύγματα» από 18 ευρωπαϊκές χώρες στις τέσσερις βασικές κατηγορίες της συντήρησης, της έρευνας, της ειδικής υπηρεσίας για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της εκπαίδευσης κατάρτισης και ευαισθητοποίησης στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης.
Στις 26 Σεπτεμβρίου η τελετή
Η τελετή απονομής των Ευρωπαϊκών Βραβείων θα γίνει στις 26 Σεπτεμβρίου στην Πράγκα, στο πρόσφατα ανακαινισμένο κτήριο της Κρατικής Όπερας, με οικοδεσπότες την επίτροπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα Καινοτομίας, Έρευνας, Πολιτισμού, Εκπαίδευσης και Νεολαίας Μariya Gabriel και τον πρόεδρο του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Europa Nostra δρ. Hermann Parzinger.
Στην κατηγορία της συντήρησης βραβεύτηκαν επίσης η πυροβολαρχία Άαχεν του Βελγίου, το αποστακτήριο Atlungstad της Νορβηγίας, το μοναστηριακό συγκρότημα των Καπουτσίνων στο δάσος Sintra της Πορτογαλίας, ο Οίκος Θρησκευτικής Ελευθερίας στη Ρουμανία, η νήσος του Βασιλέως στη Μινόρκα της Ισπανίας και ο καθεδρικός ναός του Αγίου Ανδρέα στο Κίεβο της Ουκρανίας.
