Πολύ θα θέλαμε να γράφουμε για την ομορφιά που μας περιτριγυρίζει. Αυτήν την τόσο απλή, τόσο άπλετη κατάσταση που αρκεί να την κοιτάξεις, να την αφήσεις να σε κατακλύσει για να αποκτήσει η ζωή σου το πλήρες νόημά της. Αρκεί να ξέρεις να κοιτάζεις. Να κοιτάζεις το σύμπαν που κρύβεται πίσω από το πιο μικρό γεγονός. Δεν υπάρχουν φευγαλέες εικόνες, δεν υπάρχουν χρωματικές κηλίδες, υπάρχει κάθε στιγμή ένα άπειρο και καθετί είναι μια σταγόνα που έρχεται επειδή υπήρξαν οι άπειρες σταγόνες πριν, μέσα στο πελώριο ποτάμι του κόσμου και του χρόνου.
«Μια σταγόνα συν μια σταγόνα δεν κάνουν δύο σταγόνες, αλλά μια σταγόνα πιο μεγάλη». Αυτήν τη φράση από τη «Θυσία» του Ταρκόφσκι έχει ως μότο ο Αχιλλέας Κυριακίδης σε ένα από τα διηγήματα της σπουδαίας συλλογής του υπό τον τίτλο «Έλγκαρ». Και έχουν δίκιο. Και ο Ταρκόφσκι που το είπε και ο Κυριακίδης που το ξεχώρισε. Αυτό το απείρως απλό, το αναρίθμητο «εν» που περικλείει το «παν», είναι η ομορφιά που μας κατακλύζει. Και ανά πάσα στιγμή φανερώνεται.
«Γιατί πάντα υπάρχει κάτι να δεις», όπως γράφει ο Αμερικανός ποιητής Billy Collins (μτφρ. Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος), και συνεχίζει: «Κάποιο πουλί που κρατιέται από ένα λεπτό κλαδί / οι προβολείς ενός ταξί που στρίβει στη γωνία, / εκείνα τα δύο αγόρια με τα μάλλινα σκουφιά που διασχίζουν τον δρόμο». Τόσο απλά, τόσο απέραντα. Η περιουσία καθενός, η περιουσία όλων. Το νόημα της ομορφιάς, όπως πάντα το θυμάμαι και συχνά πυκνά το αναφέρω (γιατί πάντα χρειάζεται να το αναφέρω), απόσταγμα σοφίας, διατυπωμένο από τον μεγάλο αρχιτέκτονα - πολεοδόμο Αριστομένη Προβελέγγιο σε μια κουβέντα μας πριν από πολλά χρόνια: «Η ομορφιά», μου είχε πει, «είναι ένας συμπαντικός κώδικας του λέγειν που μπορεί να τον αντιληφθεί κι ένα μικρό μυρμήγκι».
Μα ακριβώς! Το λέγειν, το καθολικό λέγειν του κόσμου. Τόσο κατακλυσμιαίο που μπορεί να το αντιληφθεί και το πιο μικρό μυρμήγκι. Αυτή η παγκόσμια γλώσσα της καθολικής συνεννόησης που λέει τα πάντα ακριβώς επειδή «ούτε λέγει, ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει». «Σε γιασεμί» θα πει η Μάτση Χατζηλαζάρου και μέσα σε δύο λέξεις, που λες και έσταξαν από το άχρονο χάος στα χέρια της -οι δυο σταγόνες που λέγαμε-, λέει τα πάντα για το όλον του έρωτα, για όλους τους έρωτες, «άνευ όρων», από καταβολής κόσμου και έως το τέλος του. «Σε γιασεμί». Το λες, το ξαναλές και κάθε φορά που το επαναλαμβάνεις επαναδιατυπώνεις από την αρχή το άπειρο που διαρκώς αλλάζει επειδή «δυο ανθρώπινα όντα κοιτάζονται» (Οκτάβιο Παζ).
Κι όμως αυτό το τόσο απλό μοιάζει ακατανόητο, καθώς είναι σκεπασμένο από το πελώριο τέρας της ασχήμιας, από τη βαριά οσμή της σήψης που μπουκώνει τα φωνήεντα και στομώνει τα σύμφωνα. Από αυτήν την αφύσικη ανθρώπινη κατασκευή γιατί, ναι!, ανθρώπινη κατασκευή είναι η εξαγριωμένη ταξική κοινωνία του κέρδους, ανθρώπινη κατασκευή είναι η πείνα, η δίψα και ο όλεθρος. Το σύμπαν δεν έχει Καιάδα για να πετιούνται οι ευάλωτοι. Το σύμπαν δεν έχει μαχαίρι για να σφάζονται οι απροστάτευτοι. Το σύμπαν δεν κατασκευάζει, αλλά Είναι. Είναι τα κύματά του, δεν κατασκευάζει κύματα για να πνίγονται οι απελπισμένοι. Το σύμπαν δεν κρατάει μολύβι για να γράφει κέρδη και ζημίες. Το σύμπαν Είναι, δεν κατασκευάζει ανωτερότητες και κατωτερότητες.
Γι’ αυτό η ομορφιά «ούτε λέγει, ούτε κρύπτει, αλλά σημαίνει» τα πάντα. Το ίδιο το νόημα της ύπαρξης. Τα υπόλοιπα είναι κέρματα και εγκλήματα που εκτυλίσσονται μπροστά μας και τα παρακολουθούμε με την τρομακτική σχετικότητα της αδιαφορίας. Εθισμένοι στο αφύσικο της ασχήμιας και έχοντας ξεχάσει πως η ασχήμια δεν είναι επιχείρημα, αλλά κατεστραμμένη όραση. Όραση του λέγειν, εννοώ.
Γι’ αυτό θα επιστρέφω διαρκώς στον ψίθυρο του Σπύρου Τσακνιά: «Και τότε πήγα κι άνοιξα το παράθυρο να μπει λίγος αέρας καθαρός. Εδώ θα ταμπουρωθώ σκέφτηκα, εδώ θα πολεμήσω μέχρις εσχάτων. Ούτε μια σπιθαμή πιο πίσω».
