Ο Νίκος Μπαλής κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό τον δεύτερο δίσκο του «Δρόμος-Ανατολικά της Δύσης», που χαρακτηρίζεται από εξαιρετική πολυσυλλεκτικότητα ως προς το συνθετικό αλλά και το ενορχηστρωτικό ύφος του. Συνομιλήσαμε με τον σεμνό συνθέτη από την Πάτρα για το τι τον οδηγεί σ’ αυτή την αξιοσημείωτη ποικιλία στα τραγούδια του αλλά και για το τι θέλει να εκφράσει μ’ αυτή.
Ποιο ήταν το η μουσικό παρελθόν σου μέχρι την κυκλοφορία του δίσκου;
Η σχέση μου με τη μουσική ξεκινά από πολύ νωρίς, με μουσικές σπουδές, κλασική κιθάρα, θεωρητικά μαθήματα και δίπλωμα βυζαντινής μουσικής. Καθοριστική υπήρξε η συμμετοχή μου στο καλλιτεχνικό εργαστήρι του Δήμου Πάτρας, αφού επηρέασε όχι μόνο τη μουσική αλλά και την κοινωνικοπολιτική στάση ζωής μου. Υπήρξα ιδρυτικό μέλος του Μουσικού Εργαστηρίου Πάτρας το 2013. Τέσσερα χρόνια μετά κυκλοφόρησε η πρώτη δισκογραφική μου εργασία, το «Μνήμη κύματος», σε ποίηση Διονύση Καρατζά.
Πόσων χρόνων εργασία έχεις επενδύσει σ’ αυτά τα οκτώ τραγούδια;
Το «Δρόμος-Ανατολικά της Δύσης» είναι αποτέλεσμα πενταετούς εργασίας και διαδρομής. Μια σειρά γεγονότων και η γνωριμία μου με σπουδαίους/ες ερμηνευτές/τριες αλλά και με αξιόλογους στιχουργούς και ποιητές που απλόχερα μου εμπιστεύτηκαν το έργο τους ήταν η σπίθα για τη δημιουργία αυτών των τραγουδιών.
Ο τίτλος «Δρόμος» δεν ήταν αρκετός και προσέθεσες και τον υπότιτλο;
Η επιλογή της λέξης δρόμος δεν ήταν τυχαία. Αφορά τη διαδρομή ενός ανθρώπου στη ζωή και τη μουσική αλλά είναι και ο τρόπος για έναν μουσικό να γράφει τραγούδια και να παίζει μουσική. Άλλωστε, είμαι βαθύτατα επηρεασμένος και από τους δρόμους της Ανατολής, και από τη δυτική, την ευρωπαϊκή μουσική. Ο καθένας έχει τις δικές του ιδιαιτερότητες και ομορφιές και γι’ αυτό προσπάθησα να παντρέψω στις συνθέσεις μου Aνατολή και Δύση.
Δεν υπάρχει ένα μουσικό ιδίωμα που να αγαπάς περισσότερο από τα άλλα, αλλά αρκετά που αγαπάς εξίσου. Έτσι δεν είναι;
Η μουσική είναι μία. Όλα τα ιδιώματα και ρεύματα έχουν καθοριστική σημασία για τη μουσική μου σκέψη. Γι’ αυτό στον δίσκο συναντάει κανείς το ηπειρώτικο κλαρίνο με την ηλεκτρική κιθάρα και το κανονάκι με το βιολοντσέλο. Πολύ σημαντικό ρόλο βέβαια έπαιξαν και οι στίχοι κάθε τραγουδιού, καθώς μου έφερναν στον νου άλλοτε blues ήχους και άλλοτε παραδοσιακoύς και λαϊκούς.
Η εντοπιότητα παίζει σημαντικό ρόλο για σένα; Δεν είναι συμπτωματικό δηλαδή ότι οι περισσότεροι συνεργάτες σου είναι από την Πάτρα;
Σίγουρα δεν είναι μια απλή σύμπτωση, καθώς είναι συνεργάτες με τους οποίους με συνδέουν πολύ όμορφες μουσικές στιγμές τα τελευταία χρόνια, συναυλίες, παραστάσεις, δισκογραφία. Υπάρχει κοινή μουσική κατεύθυνση και αισθητική, αμοιβαίος σεβασμός και εμπιστοσύνη. Όμως ήταν ιδιαίτερα τιμητική και η συμμετοχή των σπουδαίων μουσικών Πάνου Δημητρακόπουλου, Αλέξανδρου Αρκαδόπουλου, Ντίνου Χατζηιορδάνου και Κώστα Καλαντζή και τους ευχαριστώ ολόψυχα.
Επέδρασε καθόλου, τόσο στη σύνθεση όσο και στην ηχογράφηση των τραγουδιών, το κλίμα της πανδημίας και της καραντίνας;
Το γεγονός ότι περάσαμε πολύ μεγαλύτερο διάστημα στο σπίτι έπαιξε μεγάλο ρόλο στη δημιουργία του δίσκου ακριβώς γιατί υπήρχε πολύ περισσότερος ελεύθερος χρόνος. Έτσι έγραψα τα πρώτα τέσσερα τραγούδια. Από την άλλη, βέβαια, δεν ήταν καθόλου εύκολη η ηχογράφηση λόγω της απαγόρευσης των μετακινήσεων. Όμως η θέληση για τη μουσική έκφραση ήταν τέτοια, που ξεπέρασε κάθε εμπόδιο.
Πώς συνέβη ο Διονύσης Καρατζάς να γράψει έναν στίχο για τη διαδρομή του Λάκη Χαλκιά και στη συνέχεια να καλέσεις τον ίδιο για να το ερμηνεύσει; Και πώς προστέθηκε ο Δημήτρης Υφαντής;
Η κοινή συναυλία μας με τον Λάκη Χαλκιά στο Ρωμαϊκό Ωδείο Πάτρας και ο θαυμασμός που τρέφω για εκείνον ήταν η αφορμή για να ζητήσω από τον Διονύση Καρατζά να γράψει τους στίχους του «Γεννήθηκα να τραγουδώ», που αναφέρεται στη διαδρομή τού Λάκη Χαλκιά. Στο μυαλό μου είχα έναν μουσικό διάλογο μεταξύ δύο ερμηνευτών που υπηρετούν τον παραδοσιακό ήχο και γι’ αυτό ζήτησα από τον Δημήτρη Υφαντή να συμμετέχει με την υπέροχη φωνή του. Πολύτιμη η ερμηνεία τους και μεγάλη τιμή για μένα.
Έχεις κάνει ο ίδιος τις ενορχηστρώσεις του δίσκου, που είναι μάλιστα ιδιαίτερα σύνθετες. Σε ενδιέφερε αυτό, το να μην υπάρχει δηλαδή ο λιτός ήχος τριών-τεσσάρων το πολύ οργάνων, όπως συμβαίνει στους περισσότερους δίσκους τα τελευταία χρόνια, αλλά ο πολύ πλουσιότερος ενός πολυμελούς σχήματος;
Το ύφος και κατά προέκταση η ενορχήστρωση των τραγουδιών προέκυψαν αβίαστα και χωρίς επιτηδευμένη σκέψη. Οι στίχοι του Γιάννη Σιδέρη στο «Είμαι εκεί» «ζητούσαν» ένα λαϊκό χασάπικο, ενώ της Μάρθας Βασκαντήρα για το «Αιώνια αγάπη» με πήγαν σε μια μπαλάντα με έντονο το στοιχείο της Ανατολής, με πλούσια ενορχήστρωση, και το σύνολο ευτύχησε ως προς το να το ερμηνεύσει αισθαντικά η Μαρία Ρούτση. Εξαίρετη ερμηνεία ήταν και της Δάφνης Ζουρνατζή στη μελοποίηση του ποιήματος του Μενέλαου Λουντέμη «Νανούρισμα», που απαιτούσε μια λιτή προσέγγιση και ενορχήστρωση.
Ήταν συνειδητή επιδίωξή σου αυτή η ισορροπία κλασικών και ηλεκτρικών από τη μία και παραδοσιακών οργάνων από την άλλη ή σου προέκυψε αυθόρμητα;
Ήταν συνειδητή και γι’ αυτό υπάρχει και η πολυπλοκότητα στον ήχο και διαφορετικοί ρυθμοί.
Με ποιο κριτήριο για κάθε περίπτωση επέλεξες τον ερμηνευτή και τις δύο ερμηνεύτριες; Το ότι υπάρχει φιλική σχέση σου μαζί τους ή κάτι άλλο;
Και οι τρεις έδωσαν το δικό τους στίγμα στα τραγούδια, κάτι που από την αρχή πίστευα ότι θα συμβεί. Η ροκ προσέγγιση του Θανάση Χουλιάρα, ο δυναμισμός της Μαρίας Ρούτση και η ευαισθησία της Δάφνης Ζουρνατζή έδωσαν πολύ δυνατές ερμηνείες. Επίσης πιστεύω πραγματικά στη νέα γενεά ερμηνευτών που μιλάει στο σήμερα, εκφράζει το καινούργιο και είναι το μέλλον της ελληνικής μουσικής.
Και τα προσεχή σχέδιά σου, συναυλιακά και σε σχέση με τον δίσκο, αλλά ίσως και για τον επόμενο, αν υπάρχουν και τέτοια;
Στα τέλη Ιουνίου θα γίνει η παρουσίαση του δίσκου στην Πάτρα και το φθινόπωρο η παρουσίασή του στην Αθήνα. Παράλληλα, έχω ξεκινήσει τη μελοποίηση στίχων και ποιημάτων που μου εμπιστεύθηκε ο σπουδαίος Δημήτρης Λέντζος. Φυσικά, θα υπάρξουν και αρκετές ζωντανές εμφανίσεις στη συνέχεια.
Είμαστε σίγουροι ότι αυτή η συνέχεια θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον και γι’ αυτό θα την παρακολουθήσουμε με τη δέουσα προσοχή.
