Τι ωραία που έκανε τη σούμαο Κυριάκος Μητσοτάκης προχθές, όταν ανακοινώθηκε η υπογραφή της συμφωνίας Κομισιόν - ελληνικής κυβέρνησης για τα λεφτά του νέου ΕΣΠΑ 2021-2027. Σαν ενθουσιασμένος έμπορος που κάνει ταμείο στο τέλος της μέρας, έσπευσε, στην πανηγυρική του δήλωση, να αθροίσει όλα τα ποσά που θα περάσουν από τα χέρια της κυβέρνησης, με αβέβαιο προορισμό, τα επόμενα χρόνια, αρχής γενομένης από φέτος.
Δεν είναι μόνο τα 21 δισ. του νέου ΕΣΠΑ, 26,5 δισ. μαζί με την εθνική συμμετοχή -είπε-, είναι και τα χρήματα του ταμείου ανάκαμψης και τα λεφτά της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και οι πόροι από τα άλλα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε., σύνολο: 77 δισ. ευρώ.
Είναι πολλά τα λεφτά, έχει δίκιο να χαίρεται ο Κυριάκος, είναι το μισό ετήσιο ΑΕΠ της χώρας, μα για για μια επταετία στη διάρκεια της οποίας, θεωρητικά, αν ισχύουν όσα λέει ο Σκυλακάκος για τη θηριώδη μόχλευση των ευρωπαϊκών πόρων “1 προς 2” που έχει, και καλά, πετύχει με τις επενδύσεις του ταμείου ανάκαμψης, μπορούν να αποδώσουν μέχρι το 2027, όταν θα έχει τελειώσει και ο κύκλος του νέου ΕΣΠΑ, ένα ολόκληρο ετήσιο ΑΕΠ σε σημερινές τιμές. Δηλαδή, μπορούμε να φανταστούμε μια ελληνική οικονομία με ΑΕΠ 320 δισ. ευρώ.
Κανείς σοβαρός άνθρωπος, αλλά και κανείς λιγότερο σοβαρός αναλυτής ή οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης ή δεξαμενή σκέψης, δεν προβλέπει κάτι τέτοιο ή κάτι που να προσεγγίζει έστω και ελάχιστα αυτό το μέγεθος, Ακόμη και οι ασυγκράτητα αισιόδοξοι μιλούν για υψηλό ρυθμό ανάπτυξης τα 2-3 πρώτα χρόνια τής μετά πανδημία εποχής και στη συνέχεια για μια προσγείωση σε ρυθμούς ρουτίνας. Κι αυτό βάσει του καλού σεναρίου, δηλαδή στην περίπτωση που όλα κυλήσουν κατά το σχέδιο, τα λεφτά πάνε στους αποδέκτες τους χωρίς διαρροές και οι “επενδύσεις” και “μεταρρυθμίσεις” θυμίζουν στοιχειωδώς αυτά που περιγράφει το φαντεζί κυβερνητικό σχέδιο “Ελλάδα 2.0” και τα παρελκόμενά του.
Ωστόσο, το μείζον πρόβλημα με τα πράγματι πολλά λεφτά των ευρωπαϊκών ταμείων είναι ότι, πέραν της τυπικής εναρμόνισής τους με το γενικό ευρωπαϊκό μοντέλο (τόσα πράσινα, τόσα ψηφιακά κ.ο.κ.), επαφίενται στις κατά χώρα πολιτικές ελίτ για εθνική διαχείριση και χρήση. Με λίγα λόγια, μπορεί το ιερατείο των Βρυξελλών να μην προτίθεται να ανεχθεί κραυγαλέο πλιάτσικο, απάτη ή κατασπατάληση των σχεδόν 2 τρισ. ευρώ που διατίθενται στις 27 χώρες δωρεάν ή με χαμηλότοκο δανεισμό, αλλά αφήνει στις κυβερνήσεις το δικαίωμα να κάνουν “παιχνίδι” (πολιτικό και κοινωνικό) με τα δικά τους επιχειρηματικά λόμπι και καρτέλ, με τα δικά τους περιούσια κοινωνικά στρώματα, με την ιδιαίτερη εκλογική πελατεία τους, τους κολλητούς, τους εκλεκτούς, τους ημετέρους.
Το μείζον πρόβλημα με τα πολλά λεφτά που έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι πως είναι ταγμένα και μετρημένα ως προς την οικονομική και πολιτική τους απόδοση μέχρι τελευταίου ευρώ. Ενα πλέγμα συμφερόντων και επιχειρηματικών ομίλων, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, είναι συνάμα οι υποβολείς της κατανομής και οι βασικοί αποδέκτες του πακτωλού δωρεάν δημόσιου χρήματος. Μια υπομονετική εντρύφηση στις εκατοντάδες σελίδες των σχεδίων που δημοσιοποιούνται με θράσος- αλλά και με την πεποίθηση ότι ο όγκος, η τεχνική πολυπλοκότητά τους και ο ερμητικός τους κώδικας τρομάζουν και αποθαρρύνουν και τους πιο φιλότιμους “ερευνητές”- αποκαλύπτει ότι τα πολλά λεφτά του ΕΣΠΑ και του ταμείου ανάκαμψης υπηρετούν μια στρατηγική πλιάτσικου. Είναι εξαιρετικά αμφίβολο -και μάλλον αδιάφορο στους εμπνευστές της- αν αυτή η στρατηγική παράγει κάποιου είδους οικονομικό και κοινωνικό μετασχηματισμό, έστω και τον πιο αντιδραστικό ή δυστοπικό. Αυτό αφήνεται στις υπέρτερες δυνάμεις της αγοράς, της καπιταλιστικής “Διεθνούς”, των ισχυρών της ανεπτυγμένης Δύσης, των πολυεθνικών με την υπερκρατική ισχύ. Η κυβέρνηση και το βαθύ κράτος του Μαξίμου, με εργαλείο τα πολλά λεφτά, είναι αξιοσημείωτα προσηλωμένη στο να συγκροτήσει ένα μπλοκ ικανοποιημένων, που της συγχωρούν αδεξιότητες και της εξασφαλίζουν τράτο πολιτικού χρόνου. Και μέχρι στιγμής το κάνει μάλλον αποτελεσματικά.
