Είναι κοινός τόπος πια στις συζητήσεις ότι δεν υπάρχουν σπίτια για να μείνεις στο κέντρο της Αθήνας. Είναι άλλο όμως να το λες απλά σαν κουβέντα και άλλο να το συνειδητοποιείς με τα ίδια σου τα μάτια. Ή, ακριβέστερα, μέσα από τα μάτια εκείνων που έχουν καταφέρει να μείνουν πίσω. Ανθρώπων που μπόρεσαν να παραμείνουν στα διαμερίσματά τους είτε γιατί κατάφεραν να τα αγοράσουν κάποτε σε πολύ χαμηλότερες τιμές είτε, στην περίπτωση που μένουν με ενοίκιο, να έχουν απέναντί τους ιδιοκτήτες με κατανόηση ώστε να μην πολλαπλασιάζουν συνεχώς το ποσό που πρέπει να καταβληθεί.
Υπάρχουν πολυάριθμα παραδείγματα που δείχνουν ότι τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ας πούμε, σε όλο και περισσότερες πολυκατοικίες πέριξ της πλατείας Εξαρχείων όπου εγκαθίσταται ο σταθμός του μετρό τα κουδούνια στην είσοδο δεν έχουν πια ονόματα. Και ίσως ποτέ να μην χρειαστεί να μπει κάποιο, καθώς τα περισσότερα διαμερίσματα προορίζονται για τουριστικά καταλύματα. Ταυτόχρονα, τα σπίτια που πωλούνται σήμερα έχουν απλησίαστες τιμές για το μεγαλύτερο μέρος των πολιτών, οι οποίοι αδυνατούν να κάνουν την οποιαδήποτε αποταμίευση εξαιτίας των υπέρογκων ενοικίων και της συνολικότερης ακρίβειας.
Η καθημερινότητα μεταβάλλεται σε κάθε της πτυχή. Η συμφόρηση και η φασαρία δεν σταματούν πια ούτε τα σαββατοκύριακα. Ειδικά όσο πλησιάζουμε προς το καλοκαίρι και αυξάνονται οι επισκέψεις των τουριστών, οι μεγάλες αλυσίδες επιλέγουν να κρατήσουν ανοιχτά τα καταστήματά τους και τις Κυριακές, όπως συμβαίνει στο Παγκράτι. Αυτό συμπαρασύρει και μικρότερα μαγαζιά, με αποτέλεσμα την εξουθένωση των πιο αδύναμων επιχειρήσεων, του προσωπικού αλλά και των κατοίκων.
Την κατάσταση που επικρατεί περιγράφουν στην ΑΥΓΗ της Κυριακής οι τελευταίοι των μόνιμων κατοίκων. Οι μαρτυρίες από Κουκάκι, Εξάρχεια, Κυψέλη και Παγκράτι φανερώνουν ότι η μετατροπή της πόλης από τόπο κατοικίας σε ένα πελώριο θέρετρο δεν συνιστά ένα τσιτάτο αλλά ένα γεγονός το οποίο έχει επηρεάσει απολύτως πραγματικά κάθε κομμάτι της προηγούμενης καθημερινότητας και ζωής.
Εύη Παπαθανασίου (Κουκάκι):
Eίδαμε ξανά «Ενοικιάζεται» στον δρόμο, αλλά με τιμές 700 ευρώ
Μένουμε στην περιοχή από το 2016, βγαίνουμε όμως εδώ και πιο παλιά. Θυμάμαι να ερχόμαστε το 2009 και να υπάρχουν τρία μαγαζιά κυριολεκτικά. Το παλιό Κουκί, η Γιώτα κι ένα ακόμα παραπάνω. Γύρω γύρω ήταν κλειδαράδες, υδραυλικοί, ψυκτικοί, ακόμη και στον πεζόδρομο. Τα τελευταία χρόνια όλη αυτή η κατάσταση έχει αλλάξει απίστευτα. Σε βαθμό που ακούμε συνέχεια μια βαλίτσα να σέρνεται, ειδικά όταν πλησιάζουμε προς τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα μαγαζιά δεν απευθύνονται στους ανθρώπους της γειτονιάς, εμείς έχουμε ξεμείνει με ένα-δυο στα οποία μπορούμε να βγαίνουμε, αλλά και πάλι με δυσκολία γιατί έχει πάρα πολύ κόσμο. Έχει καταλήξει να έρχεται κόσμος από παντού για τη «φάση». Ακόμα και σουβλατζίδικα που ήταν μία τρύπα κατέληξαν να κάνουν επεκτάσεις ώστε να βγάζουν τραπέζια σε όλο τον πεζόδρομο και να παίρνουν και τους δίπλα χώρους για να έχουν πολύ μεγαλύτερες αίθουσες για τους χειμερινούς μήνες.
Μένουμε σε μια πολυκατοικία που αποτελεί λαμπρό παράδειγμα προς την κατεύθυνση του Αirbnb. Κάποια στιγμή νομίζω μετρούσαμε πέντε διαμερίσματα από τα δώδεκα και το ένα είχε αγοραστεί από Κινέζο ιδιοκτήτη μέσω Golden Visa. Τα λειτουργούν χωρίς κανέναν σεβασμό στην πολυκατοικία και χωρίς καμία επίγνωση ότι ζουν άνθρωποι. Καμία επίγνωση ότι μπαινοβγαίνει κόσμος non stop ώστε να επωμιστούν, για παράδειγμα, ένα κομμάτι της καθαριότητας, που γίνεται ένας χαμός από σκουπίδια. Και δεν ξέρουμε και σε νομικό επίπεδο σε ποιο βαθμό τηρούνται οι προϋποθέσεις. Δηλαδή έχουμε ζητήσει να μας φέρουν άδειες και μόλις δύο ανταποκρίθηκαν.
Εννοείται ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να έμενε στο Κουκάκι με ενοίκιο και να συνεχίζει να παραμένει σε αυτό. Κι αυτό ισχύει πάνω από εξαετία. Μπορώ να σκεφτώ τουλάχιστον τέσσερις-πέντε περιπτώσεις ανθρώπων που νοίκιαζαν και τους βγάλανε για να το κάνουν Airbnb.
Εμείς είμαστε σε ένα από τα τελευταία τριάρια διαμερίσματα που αγοράστηκαν το 2016 με τιμή λίγο πάνω από τα 50.000 ευρώ. Μια τιμή που δεν την ακούς πλέον και δεν τη βρίσκεις πουθενά. Και ειδικά εδώ τα χτυπάνε τρεις και τέσσερις φορές πάνω. Στη δική μας πολυκατοικία, η οποία είναι από το 1960, διαμερίσματα με μηδενική ανακαίνιση πωλήθηκαν 170.000 ευρώ σε ξένους επενδυτές.
Μια περίοδο είδαμε ξανά «Ενοικιάζεται» στον δρόμο, αλλά με τιμές 700-800 ευρώ. Έψαχναν σπίτι κάποιοι φίλοι και τους απαντούσαν «κορίτσι μου, έριξα πάρα πολλά λεφτά για να το φτιάξω Αirbnb, δεν μπορώ να το δώσω κάτω από 9 κατοστάρικα» για ένα σπίτι της τάξης των 350 ευρώ. Τα Πετράλωνα κρατάνε ευτυχώς λίγο καλύτερα, αλλά σ’ εμάς η κατάσταση έχει εδραιωθεί.
Εχει εγκαταλειφθεί από καιρό τώρα η προσπάθεια ξεσηκωμού έναντι των υψηλών ενοικίων και Αirbnb. Εμείς είμαστε στη Ματρόζου, στον δρόμο του Ινδαρέ όπου έγινε το «πέσιμο» στις καταλήψεις. Τότε ήταν η τελευταία περίοδος αντίστασης των κατοίκων και της αλληλεγγύης του κόσμου απέναντι σε οτιδήποτε πάει να μας ισοπεδώσει.
Χρυσούλα Παπαγεωργίου (Εξάρχεια):
Κρατάνε διαμερίσματα κλειστά για να τα πουλάνε ακριβότερα
Ηρθα εδώ πριν από 23 χρόνια, πάνω που έπαιρνα πτυχίο κι είχα την πρώτη μου δουλειά. Ήταν σαφώς πολύ πιο εύκολο να βρεις σπίτι τότε, σε σημείο που κάθε δύο χρόνια αλλάζαμε διαμέρισμα με τον σύντροφό μου για να βρούμε κάτι καλύτερο.
Την περίοδο της καραντίνας έγινε ένα μεγάλο μπραφ και πάρα πολλά σπίτια έγιναν Airbnb. Κάποιος κόσμος, επειδή βίωνε την οικονομική κρίση από πριν, άρχισε να νοικιάζει δωμάτια μέσα στο ίδιο του το σπίτι. Μετά την καραντίνα περιορίστηκε πολύ η ατομική πρωτοβουλία και ανέλαβαν δράση οι εταιρείες. Πουλούσε ο κόσμος για να μπορέσει να κάνει κάτι άλλο και αγόραζαν κυρίως μεγάλα fund.
Η απόκτηση ολόκληρων πολυκατοικιών είναι πραγματικότητα. Και δεν είναι όλες ανοιχτές. Κάποιες μετατρέπονται σε πολυτελή διαμερίσματα ή boutique hotel, αλλά κάποια διαμερίσματα είναι ακόμα κλειστά. Οι ιδιοκτήτες περιμένουν την κατάλληλη ευκαιρία ώστε να τα δώσουν ακόμη πιο ακριβά. Για παράδειγμα, έχω έναν φίλο που ψάχνει να αγοράσει σπίτι και ανακάλυψε για διαμέρισμα πάνω στην πλατεία το οποίο ανήκει σε τράπεζα ότι το 2019 είχε αγοραστεί 120.000 ευρώ, ενώ τώρα η τιμή πώλησής του είναι στις 230.000. Τόσο καιρό το είχε κλειστό και αποφάσισε μόλις τώρα να βάλει πωλητήριο.
Σαφώς είμαστε λιγότεροι οι μόνιμοι κάτοικοι, ειδικά όσοι παραμένουμε με ενοίκιο. Έχουμε χάσει από τη γειτονιά φίλους και ανθρώπους δικούς μας. Φεύγει τώρα πάλι μία φίλη και πάει Περιστέρι γιατί ο ιδιοκτήτης αποφάσισε να της ανεβάσει το ενοίκιο 300 ευρώ! Και τελικά αποδείχτηκε ότι στην πραγματικότητα θέλει να τη διώξει για να το πουλήσει.
Εχουν αλλάξει τα μαγαζιά και οι παρεχόμενες υπηρεσίες των μαγαζιών. Παλιότερα είχες μικρά καφέ, μικρά εστιατόρια, μικρά βιβλιοπωλεία. Τώρα έχεις μαγαζιά τα οποία παρουσιάζονται πολύ πιο γκράντε. Δεν απευθύνονται, στην πραγματικότητα, στους κατοίκους των Εξαρχείων και οι πελάτες τους δεν είναι από τη γειτονιά.
Ο κόσμος που έχει μείνει πίσω να μάχεται δίνει πραγματικά έναν αγώνα επιβίωσης. Είναι οι τελευταίοι άνθρωποι που αντιστέκονται σε αυτό που συμβαίνει. Επί της ουσίας στο να φύγουν και οι ίδιοι, σε αυτό αντιστέκονται. Υπάρχουν κουδούνια σε πολυκατοικίες που δεν έχουν πια ονόματα. Το αντιλήφθηκα πηγαίνοντας κάτω από την πλατεία για να αφήσουμε κείμενα για τις εξελίξεις με το μετρό. Οπότε τελικά δεν αφήναμε γιατί ήταν όλα τα κτήρια έτσι.
Βίκυ (Παγκράτι):
Οι αλυσίδες εδραιώνουν τα ανοιχτά μαγαζιά τις Κυριακές
Το να μένεις σε ένα περιβάλλον που έχει τουρίστες είναι μία δύσκολη συνθήκη, γιατί είναι άνθρωποι που βρίσκονται σε άλλους ρυθμούς. Το βρίσκω και λογικό, αν με ρωτάς. Δεν πηγαίνουν στη δουλειά το πρωί, οπότε ξενυχτούν, κάνουν φασαρία. Μετά είναι το παρκάρισμα. Υπήρχε πάντοτε θέμα, αλλά έχει φτάσει τα τελευταία χρόνια να γίνεται το αδιαχώρητο, να γυρνάς κατάκοπη από τη δουλειά και να μην βρίσκεις θέση.
Χάνεται επίσης πάρα πολύ η ταυτότητα του μαγαζιού, η έννοια της προσωπικής εξυπηρέτησης. Αντίθετα, ανοίγουν όλο και περισσότερες αλυσίδες. Και αυτό πηγάζει από την ανάγκη να εξυπηρετηθεί περισσότερος κόσμος. Μαγαζιά που έμεναν κλειστά συνήθως τις Κυριακές τώρα σιγά σιγά ανοίγουν.
Εκεί που ήταν ανοιχτό μόνο ένα μίνι μάρκετ για πολύ βασικές αγορές, τώρα στην περιοχή τη δική μου έχει τρία σούπερ μάρκετ, τα οποία λειτουργούν κανονικά τις Κυριακές. Αυτό σημαίνει ότι χάνεται κι άλλος προσωπικός χρόνος από την ξεκούραση του προσωπικού, αλλά εξουθενώνει και τις μικρές επιχειρήσεις που δεν μπορούν να ακολουθήσουν στους ίδιους ρυθμούς. Συνεχίζει επίσης να επικρατεί η συμφόρηση που σταματά κανονικά όταν είναι κλειστή η αγορά.
Το Παγκράτι είναι πλέον μία από τις περιοχές όπου δεν μπορούν να ανοίξουν νέοι κωδικοί για Airbnb. Αλλά ούτε αυτό το μέτρο φαίνεται να επιδρά στις τιμές. Δεν μπορείς, δηλαδή, να πεις ότι αφού εσύ με απειλείς με αύξηση ενοικίου, θα πάω κάπου αλλού. Αν πάω κάπου αλλού, θα πρέπει να δώσω 700-750 ευρώ για να μείνω.
Η σύνθεση του κόσμου έχει αλλάξει. Βλέπω καθημερινά να φεύγουν περισσότερο οικογένειες και να μένουν κυρίως εργένηδες. Το βλέπω και από τον βρεφικό σταθμό των παιδιών μου. Μειώνονται συνέχεια οι νέες εγγραφές. Και στις παιδικές χαρές επίσης το καταλαβαίνεις.
Λόγω των περιορισμένων παροχών αρχίσαμε να ψάχνουμε για σπίτι. Το διαμέρισμα δεν έχει καν αυτόνομη θέρμανση και ζεσταινόμαστε με air condition. Όταν λοιπόν πήγα, ως μαμά πλέον με δύο παιδιά, να ψάξω σπίτι σε πιο οικογενειακές περιοχές, άκουσα να μου λένε «Δεν μπορώ να νοικιάσω σε οικογένειες με παιδιά. Δεν θέλω παιδιά μέσα στο σπίτι. Καλύτερα να έχεις σκύλο». Εντάξει, θα τα αφήσω στον δρόμο τα παιδιά, μην ανησυχείς καθόλου.
Νικολέττα (Κυψέλη):
Το μπακάλικο της γειτονιάς έγινε Airbnb
Ζω εδώ από 12 ετών και είμαι σήμερα 36. Ήρθαμε από το Γαλάτσι πριν πάω Γυμνάσιο και μεγαλώνοντας νοίκιασα για να μείνω κάπου μόνη. Έδινα 200 ευρώ και τώρα δίνω 370. Τιμή που κρατάω με παρακάλια και προπληρωμένους 6 μήνες μπροστά. Καταλάβαμε, αν ερχόταν πόλεμος, ποιος θα έκλεβε όλο το λάδι από τους συνανθρώπους μας. Είναι η ευκαιρία να γίνουμε μαυραγορίτες. Και δείξανε ποιοι θα το κάνανε χωρίς καν να κρυφτούν. Έχουν μετατρέψει το έξτρα εισόδημα σε δουλειά.
Η φράση «καλύτερα να το κρατήσω κλειστό» που τολμούν και λένε οι ιδιοκτήτες ακινήτων σε όσους ψάχνουν στέγη είναι νομίζω πλέον επίδειξη ισχύος. Δεν έχει να κάνει με το πόσο θέλει κάποιος να κοστολογήσει το ακίνητό του. Μπορεί να πει ένα ωραιότατο «τόσο το δίνω», αλλά προτιμάει να απαντήσει «καλύτερα να το κρατήσω κλειστό», που σημαίνει ότι εγώ θα έχω δύο και τρία σπίτια όσο εσύ θα ψάχνεις.
Η Κυψέλη έχει κι αυτή αρχίσει να έχει τουρίστες, αλλά είναι όμορφα. Δηλαδή παρατηρούν την περιοχή. Δεν είναι ότι την έχουν κατακλύσει. όπως το κέντρο που δεν αντέχεται. Από την άλλη, το μπακάλικο της γειτονιάς μας, το οποίο έχει 10 χρόνια που είναι κλειστό, το πήρε ένας και το έκανε Airbnb. Χώρο που βρίσκεται στο ισόγειο κι έχει βιτρίνα...
Η σημερινή μου ιδιοκτήτρια, όποτε με παίρνει τηλέφωνο για να ανανεώσουμε, είναι... άρρωστη. «Νικολέτα μου, καλά είσαι, κορίτσι μου; Τρέχω, τρέχω, τρέχω με νοσοκομεία, τα ξέρεις, τα ξέρεις» μου λέει με βραχνή φωνή. Κάνει την αύξηση δύο μέρες μετά. Και πέρυσι μου είπε κιόλας ότι θέλει να νοικιάσει η κόρη της ένα σπίτι στα Άνω Πατήσια, οπότε θα βρει η κόρη της το σπίτι και μετά θα μου πει την τιμή του σπιτιού για να της δίνω το αντίστοιχο νοίκι. Και της λέω: Τι εννοείτε, ότι θα πληρώνω σπίτι στην Κυψέλη με τιμή Άνω Πατησίων; Θέλετε μόλις βρείτε σπίτι να πάω εγώ Άνω Πατήσια για να έρθει η κόρη σας εδώ;
