Του Μάριου Ιγνατιάδη*
Το θέμα της ιδιωτικοποίησης ή όχι του νερού πανευρωπαϊκά έχει απασχολήσει πολλές φορές τα ΜΜΕ, τους πολίτες και τα κόμματα. Υπάρχουν διάφορες απόψεις. Μερικοί υποστηρίζουν ότι στον τομέα της ύδρευσης και της αποχέτευσης πρέπει να υπάρξει πλήρης ιδιωτικοποίηση και μερικοί ότι πρέπει να παραμείνει στο Δημόσιο. Πολλές χώρες, τις προηγούμενες δεκαετίες, ιδιωτικοποίησαν τις επιχειρήσεις ύδρευσης και αποχέτευσης και το πλήρωσαν ακριβά.
Αρχικά στην Ελλάδα οι δύο μεγάλες εταιρείες, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, βρίσκονται υπό την κυριότητα του Ελληνικού Δημοσίου. Εδώ και πολλά χρόνια υπήρξαν προσπάθειες από τις ελληνικές κυβερνήσεις να ξεπουλήσουν το νερό. Μετέφεραν τις μετοχές στο ΤΑΙΠΕΔ, το ταμείο ιδιωτικοποιήσεων δηλαδή, με σκοπό την πώληση - ξεπούλημα. Το 74% της ΕΥΑΘ και το 27,30% της ΕΥΔΑΠ (το άλλο 34,03% παρέμεινε στο Δημόσιο) πήραν τον δρόμο της ιδιωτικοποίησης.
Τελικά η ιδιωτικοποίηση ματαιώθηκε λόγω των εκλογών του 2015. Η νέα κυβέρνηση δεν προχώρησε στο ξεπούλημα και από 1.1.2018 το 50% συν 1 μετοχή της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ πέρασαν, επιτέλους, στο Ελληνικό Δημόσιο ξανά, ενώ το 11,33% της ΕΥΔΑΠ και το 24,02% της ΕΥΑΘ παρέμειναν, για την ώρα, στο ΤΑΙΠΕΔ, αλλά δεν φαίνεται να υπάρχει σκέψη για πώληση. Έτσι, το Δημόσιο κατέχει το 61,33% ης ΕΥΔΑΠ και το 74% της ΕΥΑΘ.
Καλά όλα αυτά, αλλά τι γίνεται με τα νούμερα; Οι δύο εταιρείες έχουν μεγάλα κέρδη. Συγκεκριμένα, το 2016 η ΕΥΔΑΠ είχε καθαρό κέρδος 43,5 εκατ. ευρώ και το 2016 24,1 εκατ. ευρώ. Αντίστοιχα η ΕΥΑΘ είχε το 2017 κέρδη 16,45 εκατ. ευρώ και το 2016 12,45 εκατ. ευρώ. Τα περισσότερα από αυτά τα ποσά καταλήγουν στο Ελληνικό Δημόσιο με τη διανομή μερίσματος μετόχων.
Οι υπηρεσίες των δύο εταιρειών είναι πολύ υψηλές, οι τιμές από τις χαμηλότερες της Ευρώπης και η ποιότητα, σύμφωνα με έρευνα της Urban Water Atlas for Europe για το 2017, που εκδίδεται από την Ε.Ε., παίρνει βαθμολογία 10/10. Η ίδια έκθεση υπογραμμίζει ότι το νερό της Αθήνας είναι το καλύτερο στην Ευρώπη σε ποιότητα και το δεύτερο φθηνότερο ύστερα από αυτό της Βουλγαρίας! Η έρευνα υπάρχει στο Διαδίκτυο.
Πέρα από τα νούμερα, οι εταιρείες αυτές ήταν και είναι δίπλα στους καταναλωτές κατά τη διάρκεια των Μνημονίων. Δείχνουν μεγάλη ευελιξία ως προς τη δυσκολία των καταναλωτών να πληρώσουν τους λογαριασμούς. Πολύ λίγοι βρέθηκαν με την απειλή της διακοπής, τουλάχιστον τα τελευταία τρία χρόνια. Πέρα από την ανοχή, τα τελευταία δύο χρόνια έχει δημιουργηθεί ειδικό κοινωνικό τιμολόγιο με δωρεάν νερό και φθηνότερο νερό για τους φτωχούς.
Έπειτα από όλα αυτά, δημιουργείται ένα ερώτημα: "Τι καλύτερο θα έκανε ένας ιδιώτης από αυτό που έκανε και κάνει το Δημόσιο ως μέτοχος;". Οι πιθανότητες είναι πολλές, αλλά η διεθνής εμπειρία έχει δείξει τον δρόμο. Οι πρώτες κινήσεις της ιδιωτικής διαχείρισης είναι δύο: αύξηση τιμολογίων και μείωση του κόστος παραγωγής του νερού, κάτι που οδηγεί σε πτώση της ποιότητας. Τα παραδείγματα πολλά: Αργεντινή, Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία. Παντού το ίδιο αποτέλεσμα: αυξήσεις, αυξήσεις, αυξήσεις!
Στη Γαλλία το νερό κρατικοποιήθηκε ύστερα από πολλά παράπονα, αλλά με μεγάλο κόστος. Στο Βερολίνο το νερό αυξήθηκε κατά 25% σε μία δεκαετία και τελικά ο δήμος πήρε πίσω τις μετοχές το 2013. Μια χώρα που συνεχίζει να έχει ιδιωτική ύδρευση είναι η Βρετανία.
Πριν από κάποιο διάστημα είχε προβληθεί στην ΕΡΤ ένα ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου με τίτλο: ''Μέχρι την τελευταία σταγόνα - Ο μυστικός πόλεμος του νερού στην Ευρώπη''. Σε αυτό υπήρξε αναλυτική παρουσίαση για τις καταστάσεις σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, κυρίως του Νότου. Εκεί προβλήθηκαν δηλώσεις στελεχών διαφόρων πολυεθνικών που διαχειρίζονται το νερό σε πολλές περιοχές του κόσμου, οι οποίοι αρνούνταν ότι υπήρξαν αυξήσεις.
Η πραγματικότητα όμως είναι άλλη. Ποιος μπορεί να ξεχάσει την επίσκεψη στελεχών πολυεθνικής στη Θεσσαλονίκη και στις εγκαταστάσεις της ΕΥΑΘ το 2014, τότε που ήταν ακόμη προς πώληση, τα οποία είχαν δηλώσει ότι τα τιμολόγια είναι "πολύ χαμηλά";
Τελειώνοντας, λοιπόν, το συμπέρασμα είναι ότι το νερό πρέπει να παραμείνει στο Δημόσιο. Όλοι έχουν κέρδος από αυτό. Οι πολίτες έχουν ποιοτικό και φθηνό νερό. Το κράτος εισπράττει τα κέρδη και φυσικά το περιβάλλον έχει καλύτερη αντιμετώπιση. Φυσικά, προϋπόθεση για όλα αυτά είναι να είναι αξιόλογα στελέχη στις ανάλογες θέσεις και να μην υπάρχει η προοπτική της ''λαμογιάς''. Τότε όλα λειτουργούν άψογα. Θέλω να ελπίζω ότι δεν θα υπάρξει κυβέρνηση που θα προχωρήσει το ξεπούλημα. Η σημερινή δεν το έκανε, αντίθετα κράτησε το νερό υπό δημόσιο έλεγχο.
* Ο Μάριος Ιγνατιάδης είναι φοιτητής