Αυτό που συμβαίνει στην Ιταλία είναι εκδήλωση ενός προβλήματος που αφορά πλέον ολόκληρη την Ευρώπη. Ενός προβλήματος που σχετίζεται με τη δημοκρατία και την πολιτική αντιπροσώπευση.
Τα τελευταία χρόνια, η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, η συνεχής απώλεια θέσεων σταθερής εργασίας, η άκαμπτη δημοσιονομική πολιτική, το χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου και, κυρίως, η απουσία έστω και ίχνους αισιοδοξίας για ένα κάπως καλύτερο μέλλον, έχουν οδηγήσει σε κρίση το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα. Αποτέλεσμα αυτής της κρίσης είναι το Brexit, η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Αυστρία και στη Γερμανία, η εκλογική κατάρρευση του SPD, αλλά και της Δεξιάς και των Σοσιαλιστών στη Γαλλία.
Στην Ιταλία, η κρίση αυτή έδωσε στο Κίνημα των Πέντε Αστέρων και τη Λέγκα του Βορρά τη δυνατότητα σχηματισμού κυβέρνησης, στη βάση μιας αντιευρωπαϊκής και ξενοφοβικής ρητορικής. Παρενέβη ο Πρόεδρος της Ιταλικής Δημοκρατίας, γιατί ο υπουργός Οικονομικών δεν του φάνηκε αρκετά φίλος του ευρώ. Τώρα η Ιταλία μπαίνει σε μια νέα περίοδο αβεβαιότητας, από την οποία το Κ5Α και η Λέγκα αναμένεται να ενισχυθούν ακόμα περισσότερο, το ίδιο και η διάθεση του Προέδρου για παρεμβάσεις. Φαύλος κύκλος.
Το δίλημμα είναι τρομακτικό: Υπερασπιζόμαστε το δημοκρατικό δικαίωμα μιας χώρας να κυβερνηθεί από κόμματα που υπόσχονται να πνίξουν τους πρόσφυγες; Ή το δικαίωμα της Ευρωζώνης να επιβάλει τον δικό της υπουργό Οικονομικών στα κράτη - μέλη;
Το δίλημμα είναι τρομακτικό γιατί απουσιάζει πλήρως η αριστερή οπτική. Η οπτική που θέλει μια Ευρώπη δημοκρατική και κοινωνική. Μια Ευρώπη που θα εργάζεται για την αποφασιστική μείωση των ανισοτήτων, την αναδιανομή του πλούτου, την εργασιακή ασφάλεια, την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους. Μια Ευρώπη που θα εργάζεται αποφασιστικά για την περιφερειακή ειρήνη και θα μπορεί να διαχειριστεί με αλληλεγγύη το προσφυγικό.
Αυτή την Ευρώπη δεν θα μας την χαρίσουν. Μπορεί να προκύψει μέσα από μια ριζική μεταβολή των σημερινών συσχετισμών. Και γι' αυτό χρειάζεται η ανασυγκρότηση της Αριστεράς και των κοινωνικών κινημάτων. Αλλά είναι η μοναδική Ευρώπη που μπορεί να υπάρξει στο μέλλον. Γιατί ούτε ο ξενοφοβικός λαϊκισμός ούτε οι τεχνοκράτες του ευρώ μπορούν να εξασφαλίσουν τη συνοχή και το μέλλον της και να αποτρέψουν τον κατακερματισμό της.