Η θάλασσα μας ταξιδεύει, μας γαληνεύει, μας φοβίζει, μας πνίγει. Μας ανοίγει δρόμους διαφυγής από τον τρόμο του πολέμου και της πείνας και από την ασφυξία μέσα στη στερεοτυπία και στην αναλγησία των οικείων ηθών και εθίμων. Μας χωρίζει από τον Άλλο, τον Ξένο απέναντί μας και μας δένει με αυτόν, διευρύνοντας τους ορίζοντες της σκέψης και του ψυχισμού μας. Η απεικόνισή της στην Τέχνη βυθίζεται στα βάθη των αιώνων της ανθρώπινης ύπαρξης. Η αυτονόμηση της θαλασσογραφίας σε ιδιαίτερο είδος συνέβη μόλις τον 17ο αιώνα στις χώρες του Βορρά, όταν οι λαοί τους άνοιξαν τα πανιά τους για νέους τόπους εμπορίου και τροφοδοσίας τους. Τη χρησιμοποίησαν ως σύμβολο της ναυτικής τους κυριαρχίας. Για να μετεξελιχθεί από τον 19ο αιώνα και ένθεν και σε φορέα των ψυχικών διαθέσεων των δημιουργών της.
«Η καρδιά του ανθρώπου», γράφει ο ζωγράφος που αναζήτησε στο χρώμα την εικαστική του αλήθεια, ο Βίνσεντ βαν Γκογκ, «μοιάζει πολύ με τη θάλασσα: Έχει τις καταιγίδες της, τις παλίρροιες και τα βάθη της. Έχει επίσης τα μαργαριτάρια».
«Τα είδωλα του Θανάση Μακρή»
Ο ζωγράφος Θανάσης Μακρής μοιάζει να αντιμετωπίζει τη θάλασσα, στην τελευταία του έκθεση στην γκαλερί Σκουφά του Κολωνακίου, με τον ίδιο τρόπο όπως ο Βαν Γκογκ. Το απηχεί ο τίτλος με τον οποίο την επιγράφει «Είδωλα του Θανάση Μακρή» ως απήχηση ενός ιδιότυπου ρομαντισμού, θα τολμούσα να πω, μέσα από τον οποίο επιδιώκει ανέκαθεν με τη ζωγραφική των τοπίων του να εκφράσει, χωρίς ίχνος εξιδανίκευσης, το συναίσθημα. Το διαδηλώνει με την άγρια, πηχτή πινελιά του μέσα στην οποία συλλαμβάνει τον άγριο παφλασμό, πυκνώνει τον χώρο και τον χρόνο, σχηματίζει τις ατίθασες, αφαιρετικές του φόρμες, δημιουργεί μορφές ως κηλίδες και όγκους απελευθερωμένες από το περίγραμμα, περιορίζοντας τα περιγραφικά στοιχεία και αποτυπώνοντάς τα στο ελάχιστο δυνατό της αναγνωρισιμότητάς τους. Μεταφέρει στον θεατή την παντοδυναμία του φυσικού στοιχείου της θάλασσας με την παντοδυναμία του χρώματος με το οποίο πλάθει ολοένα και πιο αποκλειστικά τις συνθέσεις του. Τον αφήνει να συναισθανθεί το δέος, την απελπισία και το πραγματικό μέγεθος του ανθρώπου μπροστά της με τις μικρές, μοναχικές βαρκούλες και τα ερημικά εξωκλήσια που τείνει να αφανίσει με τα ορμητικά κύματά της, τα μεταλλασσόμενα ενίοτε σε γιγαντιαίες, ερεβώδεις σπηλιές του θανάτου. Να αγκιστρωθεί από την ελπίδα που προβάλλει με το, συχνά καθαρό, λευκό χρώμα που φωτίζει τις γκρίζες και κυανές, σχεδόν μαύρες τονικότητες. Να βυθισθεί στις ονειροπολήσεις των χρυσαφένιων αντανακλάσεων στα ήρεμα νερά της και στη θαλπωρή τους.
Ο Θ. Μακρής ανοίγει, βαδίζοντας στα βήματα των μεταϊμπρεσιονιστών, με τον χρωστήρα του νέους δρόμους στη ζωγραφική του τοπίου. Αναδεικνύοντάς το σε ένα ανεξάντλητο πεδίο προσωπικής έκφρασης που μας συνδέει έτσι άμεσα με αυτό και μας βοηθά όχι μόνο να το σεβαστούμε όπως επιτέλους του αρμόζει και να προσπαθήσουμε να το νιώσουμε, αλλά και να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούμε ένα μικρό κομμάτι του. Να το δούμε όχι μέσα από τον παραμορφωτικό φακό του ωφελιμισμού και της άκρατης εκμετάλλευσής του από το κυρίαρχο είδος που νομίζουμε ότι είμαστε, αλλά ως έναν τόπο αναζήτησης του ίδιου μας του είναι.
Info
«Τα είδωλα του Θανάση Μακρή», γκαλερί Σκουφά, Σκουφά 4, Κολωνάκι Διάρκεια έκθεσης: 19 Οκτωβρίου-11 Νοεμβρίου 2023 Ώρες λειτουργίας: Δευτ./Τετ. 10 π.μ.-4 μ.μ., Τρ./Πέμ. 10 π.μ.-9 μ.μ., Παρ. 10 π.μ.-8 μ.μ., Σάβ. 10.30 π.μ.-4 μ.μ.
