Συναντηθήκαμε με τη Μελίνα Νάτσιου λίγο πριν ξεκινήσουν τα μαθήματα Μιούζικαλ που θα κάνει μαζί με τον Σπύρο Παρασκευάκο στο θεατρικό εργαστήρι τΖΕΝεράλε Acting Studio του Μιχάλη Συριόπουλου. Εκεί, στον κήπο της Γαλιάντρας, δίπλα στον Μπλε Παπαγάλο, όπου εργάζεται αρκετό καιρό τώρα εξασφαλίζοντας την επιβίωσή της μετά από μια «βίαιη» διακοπή της πορείας της στον χώρο της υποκριτικής και του χορού, και με «σάουντρακ» τα φωτεινά και ανακουφιστικά φωτογραφικά «κλικ» του Παύλου Παρασκευά μάς μίλησε για όλα. Η Μελίνα Νάτσιου επιστρέφει στον χώρο της διδασκαλίας μετά τον αποκλεισμό που επέφερε ο «επαναπροσδιορισμός τού είναι της», όπως χαρακτηριστικά λέει η ίδια. Επιστρέφει με πείσμα στο φως της σκηνής για να διδάξει και εκείνους που θέλουν να πάνε προς το φως της σκηνής, μακριά από προκαταλήψεις, έμφυλες στερεοτυπικές αναπαραγωγές και αποκλεισμούς επειδή απλώς κάποιος είναι αυτό που θέλει να είναι. Μας μίλησε για τη ζωή της στην Αθήνα, για την επιστροφή της στον χώρο της υποκριτικής με ένα μάθημα Μιούζικαλ και μας οδήγησε με ψυχραιμία, νηφαλιότητα και πείσμα σε ρυάκια και μονοπάτια πολύτιμα για τα αυτιά μας, τα μάτια και τις καρδιές μας. Λιγότερο σκοτεινά από αυτά που αυτή η κοινωνία ονομάζει φως. Και εμείς ευτυχώς από αυτή τη συνάντηση δεν φύγαμε όπως πήγαμε. Σε όλους μας κάτι συνέβη. Αυτή είναι η Μελίνα Νάτσιου.
Συνέντευξη στον Χρήστο Τζίφα
Φωτογραφίες για την ΑΥΓΗ: Παύλος Παρασκευάς
Ξεκινάς να διδάσκεις Μιούζικαλ στο τΖΕΝεράλε Acting Studio του Μιχάλη Συριόπουλου. Σε ποιους απευθύνεται;
Είναι ένα μάθημα που δεν απαιτεί από τους συμμετέχοντες να έχουν καμία προηγούμενη επαφή. Είναι τμήμα μιούζικαλ και διδάσκονται και οι τρεις τέχνες, της Υποκριτικής, του Χορού και του Τραγουδιού. Εγώ διδάσκω Υποκριτική, Χορό και ο συνάδελφος Σπύρος Παρασκευάκος διδάσκει Μουσική, Τραγούδι. Απευθύνεται σε ερασιτέχνες και σε επαγγελματίες. Σε οποιονδήποτε του αρέσει η μουσική παράσταση, να χορεύει, να τραγουδά και να παίζει.
Η ανάγκη σου για ένα τέτοιο μάθημα πώς προκύπτει;
Προκύπτει από τη νέα μου ταυτότητα και τον επαναπροσδιορισμό της ζωής μου γενικότερα. Πριν από τέσσερα χρόνια η δουλειά μου ήταν να διδάσκω Υποκριτική και Χορό μεμονωμένα. Όχι ταυτόχρονα. Ταυτόχρονα είναι μιούζικαλ. Εφόσον, λοιπόν, έχω κάνει αυτού του είδους την επανάσταση στη ζωή μου και έχω επαναπροσδιορίσει όλο μου το είναι, είπα να επαναπροσδιορίσω και την ιδιότητά μου. Μου έγινε, λοιπόν, η πρόταση από τον Μιχάλη Συριόπουλο. Στην αρχή συζητάγαμε για υποκριτική και τελικά καταλήξαμε στο μιούζικαλ.
Υπάρχει μια αγάπη στο είδος από τις πιο queer ταυτότητες;
Έχω την αίσθηση πως για τα LGBTQI άτομα και κυρίως για την τρανς κοινότητα όλο αυτό έχει μια επανάσταση. Είναι μια απότομη εξωτερίκευση μιας βαθιάς επιθυμίας κρυμμένης χρόνια. Κάποιες φορές είναι λογικό να βγει γκροτέσκο αυτό, να έχει μια υπερβολή στην έκφραση. Και το drag show μπορεί να είναι συνδεδεμένο με αυτό, αλλά δεν είναι απαραίτητο. Αλλά μην μείνουμε σε αυτό, ότι όποιος είναι τρανς μπορεί μόνο να κάνει πολύ έντονα εξωτερικά σκηνικά πράγματα. Μπορεί να κάνει και κάτι πολύ πιο εσωτερικό. Και Τσέχοφ μπορεί να παίξει μια χαρά.
Τι κόσμο θα ήθελες να έχεις στο μάθημά σου;
Θα ήθελα πάρα πολύ να έχω άτομα τα οποία επαναπροσδιορίζονται. Θα ήθελα πάρα πολύ να έχω τρανς άτομα ή non binary. Θέλω άτομα τα οποία αυτοπροσδιορίζονται όπως γουστάρουν. Και τέτοια άτομα. Έχει ενδιαφέρον να υπάρχει μια ποικιλομορφία. Και αντιλαμβάνεσαι ότι όταν η δασκάλα είναι τρανς, αν εσύ έρθεις και θέλεις να σε λέμε Μαρία, θα παίξεις έναν ρόλο γυναικείο, εννοείται. Αν θέλεις να είσαι ντάμα, θα είσαι ντάμα. Τι, επειδή φαίνεσαι στην κοινωνία καβαλιέρος θα σε κάνω εγώ καβαλιέρο; Εσύ θα μου πεις τι θέλεις να είσαι.
Είναι εύκολο για ένα τρανς άτομο να είναι δασκάλα;
Μιλάς σε έναν άνθρωπο που αυτή ήταν η δουλειά του πριν και δεν μπορεί να την κάνει πια έτσι όπως την έκανε, στους χώρους που την έκανε. Δεν μπορώ να διδάξω ούτε σε εργαστήρια που έχει μέσα παιδιά γιατί οι πελάτες της επιχείρησης είναι οι οικογενειάρχες, είναι οι άνθρωποι οι άριστοι.
Άρα βίωσες αποκλεισμό όταν έκανες φυλομετάβαση;
Ναι, τον βίωσα. Δικαιολογώ και τους επιχειρηματίες από την άλλη, διότι ακόμα και αν εμένα με αποδέχονται, σίγουρα ξέρουν ότι ένα μεγάλο μερίδιο του πελατολογίου θα αποχωρήσει.
Άρα έπαψες να διδάσκεις επειδή είσαι αυτή που είσαι;
Ναι. Η αλήθεια είναι ότι δεν πήγα εκ νέου σε άλλους χώρους ως Μελίνα. Ήμουν σε κάποιους χώρους ως αγόρι και ήταν πολύ δύσκολο να παραμείνω. Όλοι αυτοί με γνώριζαν ως αγόρι και ένα παιδάκι το οποίο το έχω από τα έξι του και τώρα είναι δώδεκα ξαφνικά έπρεπε να με λέει Μελίνα. Δεν θα το δεχόταν ούτε η μαμά ούτε ο μπαμπάς, πόσο μάλλον η επιχείρηση η οποία ξέρει ότι θα της φύγει, νομίζω, το 30% στην καλύτερη περίπτωση.
Δεν δυσκόλεψε αυτό την απόφασή σου για τη διαδικασία αυτοπροσδιορισμού σου;
Όχι απλώς τη δυσκόλεψε. Ως αγόρι ήμουνα αποδεκτός ως δάσκαλος Υποκριτικής, ως δάσκαλος Χορού. Είχα δουλειά πάντα. Ήμουν στο κομμάτι της εκπαίδευσης, αλλά είχα πάντα δουλειά. Αυτό το πράγμα δεν το φτύνεις. Και δεν μπορείς να το ξαναφτιάξεις εύκολα. Ήταν ένας από τους λόγους που έκανα ότι δεν υπάρχει. Δεν διαβαζόταν καν το μήνυμα που έλεγε είσαι πιο δυνατή ως γυναίκα.
Τι σε κάνει να ξαναμπαίνεις στον χώρο της διδασκαλίας;
Αρχικά, μου δίνει την ευκαιρία ένας άνθρωπος να το κάνω. Ο Μιχάλης Συριόπουλος στον χώρο του, ο οποίος με αντιμετωπίζει όπως με αντιμετώπιζε πάντα. Ως άνθρωπο. Δεν βλέπει φύλο. Είμαι και πιο δυνατή. Απλώς εγώ δεν το έβλεπα. Νομίζω ότι θα είμαι και καλύτερη δασκάλα αφού θα έχω λιγότερα κόμπλεξ.
Νιώθεις ότι η κοινωνία αλλάζει;
Αλλάζει δειλά-δειλά. Το πιστεύω. Το βλέπω και από παιδάκια και από γονείς. Γιατί μπορεί φαινομενικά να σε αποδέχεται ένας ενήλικας, αλλά μπροστά στο παιδί του μπορεί να γυρίσει το κεφάλι από την άλλη. Βλέπω πια οικογένειες που είναι ok. Δεν μιλάμε, φυσικά, για ολόκληρη την κοινωνία. Για ένα ποσοστό που αυξάνει, νομίζω.
Πώς αυτοπροσδιορίζεσαι, Μελίνα;
Οι αντωνυμίες που χρησιμοποιώ πια στη ζωή μου είναι οι θηλυκές. Αυτοπροσδιορίζομαι ως τρανς γυναίκα. Το τρανς δεν το αφαιρώ. Είμαι τρανς γυναίκα.
Μου περιέγραψες μια βίαιη διακοπή από την προηγούμενη δουλειά σου ως τρανς γυναίκα. Δεν είναι η Τέχνη τελικά πιο φιλόξενη;
Εξαρτάται για ποιον χώρο Τέχνης μιλάμε. Στον δικό μου χώρο το προϊόν είσαι εσύ. Δεν ξέρω για τα πιο πίσω κομμάτια. Αλλά στις σκηνικές τέχνες που έχουν έκθεση δεν νομίζω ότι είναι τόσο αποδεκτό. Δεν ξέρω αν έδινα τώρα εξετάσεις στην Κρατική Σχολή Μπαλέτου αν θα με έβαζαν να είμαι μπαλαρίνα. Ρωτάω. Ας απαντήσουν αυτοί. Αν έδινα στο Εθνικό Θέατρο, θα με έπαιρναν αν τα έλεγα καλά; Δεν ξέρω. Νομίζω ότι είμαι η πρώτη τρανς δασκάλα σε θεατρικό εργαστήρι, σε δραματική σχολή. Υπάρχει άλλο τρανς άτομο μέσα σε δραματική σχολή που να διδάσκει; Σαν σκηνοθέτις ή χορογράφος μπορεί και να μπορούσα να δουλέψω. Αλλά στη σκηνή; Στο φως; Ποιος σκηνοθέτης θα με βάλει να παίξω έναν γυναικείο ρόλο; Ποιος θα με έβαζε να παίξω τη νύφη από τον «Ματωμένο γάμο»;
Η προηγούμενη θεατρική σεζόν φεύγει με πολλά ντιμπέιτ. Έγινε χαμός στη Λυρική για το αν τη Στρέλλα πρέπει να την υποδυθεί τρανς άτομο και με την παρουσία της Φένιας Αποστόλου στην Επίδαυρο.
Είναι ακριβώς το ίδιο με το αν την Ιουλιέτα θα μπορούσε να την παίξει μια κοπέλα από το γαλλικό Κονγκό επειδή δεν έχει λευκό δέρμα. Αυτά είναι αστεία το 2023. Μπορεί να βλέπουμε ακόμα και τώρα σειρές αγαπημένες ως παιδιά 90s και 80s και να γελάμε, ενώ έχουν σεξιστικά αστεία που δεν είναι αποδεκτά πια. Μια σειρά τέτοια τώρα δεν θα μπορούσε να βγει, και καλώς. Γελάμε, εντάξει. Αλλά πρέπει να αναγνωρίσουμε και εμείς ως παιδιά εκείνης της γενιάς ότι αυτά τα αστεία είναι σεξιστικά και πατριαρχικά. Η νέα γενιά κάτι έχει να πει. Ας δώσουμε χώρο στη νέα γενιά να αλλάξει τα πράγματα. Γιατί η νέα γενιά θα τα αλλάξει. Υπάρχει χώρος και για Αφρικανές που θα παίξουν τις Ιουλιέτες και για τρανς άτομα που αν είναι γυναίκες, θα παίξουν έναν γυναικείο ρόλο και όχι μόνο γκροτέσκο και παρωδίες της «Μήδειας». Να παίξει τη Μήδεια. Και να είναι τρανς. Και ένα τρανς αγόρι να υποδυθεί τον Άμλετ. Τον Άμλετ του Σαίξπηρ. Καλώς υπάρχουν αυτά τα ντιμπέιτ. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε δημοκρατία. Δεν αρέσει σε κάποιον που πλήρωσε εισιτήριο ότι ένα τρανς άτομο έπαιξε στην Επίδαυρο; Ε, και; Εγώ ως τρανς άτομο κωφεύω. Οικειοθελώς κωφεύω. Δεν θέλω να το ακούω αυτό, αλλά δεν μπορώ να του στερήσω το δικαίωμα να το πει. Ας το πει, αν η πρότασή του τελειώνει εκεί. Αλλά χωρίς να με προσβάλλει.
Ένα τεράστιο ποσοστό τρανς ατόμων παγκόσμια και στην Ελλάδα αναγκάζεται να είναι sex workers. Πώς κατάφερες να το αποφύγεις ή να μην το επιλέξεις;
Σε ευχαριστώ για την ερώτηση. Κατ’ αρχάς, ένα πολύ μεγάλο ποσοστό τρανς ατόμων αυτοκτονεί. Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτοκτονιών στον κόσμο είναι τρανς άτομα. Η μοίρα μας είναι ή να αυτοκτονούμε ή να είμαστε sex workers. Εγώ αναγκάστηκα για λόγους επιβίωσης να είμαι στην εστίαση. Και αυτό γιατί μια φίλη είναι ιδιοκτήτρια. Δεν ξέρω αν ήταν εύκολο να με πάρει κάποιος στη δουλειά του. Έχει περάσει από το μυαλό μου. Γιατί είχα και προτάσεις για sex working και σε νησιά μάλιστα που τα λεφτά είναι πολύ καλά. Όταν πεινάς, ή θα κλέψεις ή θα γίνεις πόρνη. Απ’ το να κλέψω, προτιμώ να γίνω πόρνη. Αν δεν ήμουν τρανς άτομο και ήμουν αγόρι, μάλλον θα έκλεβα αν πεινούσα. Όποιος κλέβει κλέβει γιατί πεινάει. Αν αυτό το πράγμα λέγεται περιθώριο, ας διερωτηθούμε για ποιον λόγο υπάρχει το περιθώριο. Πώς το απέφυγα; Νομίζω ότι εμένα η έκφραση αυτή του εαυτού μου βγήκε στα τριάντα έξι. Αυτό από τη μια ήταν και σωτήριο γιατί μπορούσα να έχω ένα μέτρο. Αν συνέβαινε στα είκοσι, μπορεί και με ναρκωτικά να έμπλεκα και τελικά να ήμουνα μια sex worker και εγώ. Προσπάθησα να φέρω σε σύζευξη τη ζωή μου ως αγόρι με τη ζωή μου πια εκ νέου ως γυναίκα. Ως αγόρι έχω φτύσει αίμα για να σπουδάσω θέατρο και χορό. Είμαι από τα δεκαεφτά μου ανελλιπώς σε αυτόν τον χώρο. Και λέω, γιατί να το αφήσω τώρα; Για λόγους επιβίωσης θα είμαι σερβιτόρα και σιγά-σιγά κάπως θα γίνει και θα το κάνω. Πέρασα πολύ δύσκολα και πολλές στιγμές σκέφτηκα να γίνω sex worker. Μπορεί να ξαναδυσκολευτώ και να το ξανασκεφτώ. Είναι πανεύκολο. Δεν είναι ευκολία. Καθόλου. Είναι εύκολο να συμβεί. Τυχαία δεν είμαι. Έξω από τον χορό πολλά τραγούδια λέμε.
Πόσο φιλόξενη είναι η πόλη της Αθήνας για ένα τρανς άτομο;
Η Αθήνα είναι φωτεινή το βράδυ και σκοτεινή τη μέρα για τα τρανς άτομα. Το βράδυ γίνεται λίγο πιο φιλόξενη. Βέβαια, επειδή μιλάμε για την Ελλάδα, δεν έχεις άλλη επιλογή αν είσαι τρανς. Στην Αθήνα θα έρθεις. Στην Ελλάδα είναι η πιο φιλόξενη πόλη για τρανς άτομα.
Θα ήθελα να μου διευκρινίσεις αυτό το σκοτάδι της ημέρας.
Είναι τα σχόλια και τα μάτια. Οι άνθρωποι τη μέρα νομίζω δεν είναι κουλ καθόλου. Το βράδυ γίνονται κουλ. Οι Αθηναίοι, δηλαδή, σίγουρα. Είναι πιο κουλ το βράδυ. Έχει κινδύνους βέβαια. Δεν είναι, όμως, τυχαίο ότι κυκλοφορούμε το βράδυ πιο άνετα. Σου μιλάει ένας άνθρωπος που δουλεύει μέρα κυρίως. Τα βλέμματα, τα έντονα και τα περίεργα, είναι τη μέρα. Το μπούλινγκ είναι κυρίως μέρα. Είναι στο μετρό, είναι στη στάση που περιμένεις.