Συναντηθήκαμε με τον Γιάννη Κότσιρα στην πλατεία της Αγίας Παρασκευής στην εκπνοή της άνοιξης και λίγο πριν ξεκινήσει τη μεγάλη του καλοκαιρινή περιοδεία ,που αθηναϊκή αφετηρία θα έχει το Βεάκειο Θέατρο Πειραιά στις 13 Ιουνίου έπειτα από δύο εμφανίσεις στην Κύπρο, και λίγο πριν ανηφορίσει για τη Θεσσαλονίκη και το Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών στις 27 του ίδιου μήνα. Υπό τη μουσική συνοδεία των ηλιόλουστων φωτογραφικών ήχων του Παύλου Παρασκευά, ο Γιάννης Κότσιρας μας μίλησε γι’ αυτήν τη μεγάλη φετινή καλοκαιρινή του περιοδεία, για τις συναυλίες, αλλά και για τα τραγούδια του τηλεοπτικού «Σασμού», που σημειώνουν τεραστία επιτυχία. Ακόμα, μας χάρισε αφηγήσεις για το παρελθόν, αλλά μας άφησε και να τον γνωρίσουμε λίγο καλύτερα στο τώρα με όπλο τον μεστό και ξεκάθαρο λόγο του. Ο Γιάννης Κότσιρας αναμφίβολα βρίσκεται στην πιο δημιουργική του φάση, πιο πολυπράγμων και παρών από ποτέ. Τραγουδάει, γράφει στίχους, σκέφτεται, ανησυχεί, αφουγκράζεται και, το κυριότερο, μιλάει. Μιλάει για όλα όσα τον απασχολούν, έχοντας αφήσει τους φόβους πια στο σεντούκι του παρελθόντος, έχοντας απομυθοποιήσει την επιτυχία και εκτιμήσει τη ζωή, αφού δεν επέτρεψε στη μνήμη να αφήσει τίποτα απέξω. Ίσως επειδή δεν φοβήθηκε και ποτέ να θυμάται την αρχή του, γι’ αυτό να μην τον τρομάζει και το τέλος. Αυτός είναι ο Γιάννης Κότσιρας.
Ξεκινάει η καλοκαιρινή σου περιοδεία. Τι θα δούμε πάνω στη σκηνή;
Είχα την τύχη τα τελευταία χρόνια να ασχολούμαι με τη στιχουργική, οπότε τα καινούργια μου τραγούδια έχουν αυξηθεί χωρίς ταυτοχρόνως να τα λέω απαραίτητα εγώ. Είναι μια πολύ όμορφη στιγμή. Θα ακούσουμε τα κλασικά παλιά, για τα οποία δημιουργούνται οι συναυλίες, αλλά ταυτοχρόνως θα υπάρξει πολύ φρέσκο και καινούργιο ρεπερτόριο.
Μαζί στη σκηνή με τη Μυρτώ Βασιλείου και τη Δήμητρα Μπουλούζου;
Τη Δήμητρα την ξέρω πολλά χρόνια. Τη γνώρισα στο «Περιβόλι του ουρανού», όπου έπαιζε βιολί και τραγουδούσε. Είναι μια σπουδαία τραγουδίστρια και χαίρομαι που είναι μαζί μου. Η Μυρτώ είναι πολύ στο σήμερα. Ο λόγος που είναι μαζί μου δεν είναι γιατί χρειάζεται βοήθεια, είναι γιατί θα μου μάθει τον καινούργιο τρόπο σκέψης.
Έχεις ωραία διάθεση γι’ αυτό το μεγάλο καλοκαιρινό ταξίδι;
Για μένα τραγούδι σημαίνει συναυλία. Αν είχα την επιλογή, δεν θα έκανα τίποτα άλλο, μόνο συναυλίες. Ο λόγος που δεν κάνω μόνο συναυλίες, με εξαίρεση την περσινή χρονιά, που έκανα θέατρο και το αγάπησα, είναι κυρίως γιατί ζω από αυτό. Ούτε έχω τις βίλες, ούτε τίποτα. Ζω από αυτήν τη δουλειά. Συνεχίζω να ζω. Αν είχα την επιλογή, λοιπόν, θα έκανα μόνο συναυλίες. Υπό αυτή την έννοια έχω τρελό κέφι, και ειδικά όταν έχω ωραία τραγούδια και καλούς συνεργάτες.
Τα τραγούδια του «Σασμού» κάνουν τεράστια επιτυχία. Πού την αποδίδεις; Αισθάνεσαι και στιχουργός πια;
Καταρχήν, δεν μπορώ να με βάλω στο κλαμπ των στιχουργών. Γιατί δεν είναι αυτή η δουλειά μου. Ήρθε εντελώς συγκυριακά. Με τον Νίκο Τερζή είμαστε από τον στρατό μαζί, φιλαράκια αγαπημένα. Επίσης, είμαστε φίλοι με τον Σπύρο Πετρουλάκη, που έχει γράψει το βιβλίο. Ασχολούμαι πολύ με την Κρήτη και τον πολιτισμό της και γνώριζα καλά τι σημαίνει σασμός για την Κρήτη. Μου δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω για ένα κοινωνικό φαινόμενο μέσα από αυτόν τον στίχο. Περισσότερο δηλαδή σαν αναλυτής μπήκα στα τραγούδια, παρά ως στιχουργός. Στην πορεία, επειδή άρεσε ο τρόπος γραφής μου, αποφάσισαν από την παρέα αυτήν να κάνω εγώ τους στίχους της σειράς. Κάποια από αυτά τα τραγούδια υπάρχουν λόγω του σίριαλ. Πιστεύω όμως ότι τα περισσότερα από αυτά βοήθησαν την τηλεοπτική σειρά να απλωθεί περισσότερο στον κόσμο. Όμως υπάρχουν τραγούδια που αν δεν παίζονταν στο σίριαλ, ίσως να μην ακούγονταν και ποτέ.
Οι ερμηνευτές και ερμηνεύτριες προέρχονται από μια κοντινή σου μουσικά οικογένεια. Μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση που το τελευταίο τραγούδι που κυκλοφόρησε το ερμηνεύει η Καίτη Γαρμπή. Πώς προέκυψε αυτή η μουσική συνάντηση;
Πρέπει να ξέρεις ότι την Καίτη την αγαπώ πολύ. Αγαπώ Καίτη, που λένε. Την ξέρω πολλά χρόνια. Είναι μια πάρα πολύ καλή λαϊκή τραγουδίστρια, από τις λίγες. Ποτέ δεν άκουσα κάτι κακό για εκείνη. Την προσωπική της ζωή δεν την πουλούσε για να μένει στην επιφάνεια. Είναι ένα παιδί που ποτέ δεν βγάζει την ουρά της απέξω. Παίρνει θέση στα πράγματα, σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους που ασχολούνται με αυτό το είδος μουσικής. Η Γαρμπή δεν ήρθε σε μένα να μου πει να κάνω τραγούδια διαφορετικά από αυτά που κάνω. Αυτά που κάνω θέλει. Δεν αλλάζω εγώ. Εκείνη έχει αποφασίσει ότι θέλει να πει κάτι διαφορετικό κι αυτό μόνο να το εκτιμήσεις μπορείς. Εγώ λοιπόν δηλώνω fun της Καίτης, αγαπώ Καίτη και ελπίζω να μας αξιώσει ο Θεός με τον Νίκο να της κάνουμε ολόκληρη δουλειά μαζί. Τόσο πολύ!
Στο μυαλό σου υπάρχουν αυτοί οι διαχωρισμοί στη μουσική; Δηλαδή εσύ είσαι έντεχνος τραγουδιστής;
Όχι, δεν υπάρχει αυτό. Αυτά είναι προς διευκόλυνση των ΜΜΕ για να μπορούμε να καταλαβαινόμαστε και πολύ περισσότερο για να δημιουργούνται κάποια μπλοκ αντιπαλότητας ώστε να επιβιώνουν κάποια πρόσωπα που αλλιώς δεν θα επιβίωναν. Δεν πιστεύω σ’ αυτούς τους διαχωρισμούς. Εγώ πιστεύω στα καλά τραγούδια. Υπάρχει το καλό και το κακό τραγούδι. Το καλό τραγούδι μπορεί να είναι λαϊκό, pop, τσιφτετέλι…
Υπάρχουν δηλαδή και κακά τραγούδια στον δικό σου μουσικό χώρο;
Μα και για μένα ισχύει αυτό. Ξέρω ότι έχω πει και κακά τραγούδια. Έχω ακούσει απίστευτα κακά τραγούδια σε όλους τους μουσικούς χώρους. Το τραγούδι είναι καλό ή κακό. Όλα τα υπόλοιπα είναι αστειότητες. Δεν είναι καλό τραγούδι, ασχέτως αν συμπαθώ ή όχι τον ερμηνευτή, το «Ο αετός πεθαίνει στον αέρα» που έχει πει ο Σφακιανάκης; Ασχέτως αν διαφωνώ ή συμφωνώ μαζί του, δεν παύει να είναι ένα καλό τραγούδι.
Τι κάνει για σένα ένα τραγούδι να είναι καλό;
Είναι υποκειμενικό. Για μένα ένα τραγούδι που έχω γράψει και το θεωρώ καλό είναι το «Καρτ ποστάλ». Τι σημασία έχει αν το θεωρώ μόνο εγώ καλό; Δεν σημαίνει τίποτα. Κι αυτό έχει δημιουργήσει και τους αποκλεισμούς. Δηλαδή εμείς οι «έντεχνοι» έχουμε απομακρυνθεί από την πραγματική κοινωνία. Έχουμε χάσει την επαφή μας εντελώς. Έχουμε αποξενωθεί. Υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως είναι ο Μίλτος Πασχαλίδης, που βγαίνει στον κόσμο, βγαίνει στην κοινωνία, μιλάει με τον κόσμο. Όπως επίσης έχει αποξενωθεί και το άλλο κομμάτι της μουσικής, οι πιο «εμπορικοί», οι οποίοι έχουν φτιάξει ένα χρυσό κλουβί και ζουν εκεί πάνω χωρίς να καταλαβαίνουν τι γίνεται από κάτω. Κι εκεί υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως ο Κωνσταντίνος Αργυρός, ένα γλυκύτατο παιδί με ιδιαίτερη γνώση της εποχής του, που βλέπει τα πράγματα έτσι όπως είναι και ζει στο σήμερα.
Υπήρξαν δυσκολίες, συμβιβασμοί;
Η αλήθεια είναι ότι δεν έχω συμβιβαστεί και πολύ, γιατί απλώς δεν είχα τόσους αποκλεισμούς στο κεφάλι μου. Ήμουν σε ένα μόνιμο «όχι» γιατί δεν μου ταίριαζε τίποτα και συνεχίζω να είμαι έτσι. Γι’ αυτό κι εγώ δεν έχω ούτε υπερβολικές συμπάθειες ούτε υπερβολικές αντιπάθειες. Με κανέναν. Περνάω αδιάφορος. Από τους ακροαριστερούς του έντεχνου μέχρι τους ακροδεξιούς του λαϊκού είμαι αδιάφορος.
Έχεις φίλους από τον χώρο;
Ναι, έχω. Ο καλύτερός μου φίλος ήταν, είναι και θα είναι ο Δημήτρης Μπάσης. Υπάρχει μια πολύ στενή σχέση με τον Μίλτο Πασχαλίδη. Έχω πολύ καλές σχέσεις και με την Καίτη Γαρμπή και τον Νίκο Τερζή.
Ανταγωνισμούς έχεις βιώσει;
Έχω βιώσει έντονα και τον κομπλεξισμό, και τον ναρκισσισμό του χώρου, και ζήλια. Όταν ξέρεις ποιος είσαι, κάποια στιγμή δεν σε αγγίζουν όλα αυτά. Έχω αποφασίσει μέσα σ’ αυτά τα χρόνια να μην έρχομαι σε επαφή με τοξικούς ανθρώπους της δουλειάς μου. Δεν τους μπορώ με τίποτα. Κι όταν έχω έρθει, φεύγω τρέχοντας μετά. Μπορεί να το έκανα από ανάγκη, για βιογραφικούς λόγους, αλλά φεύγω μακριά αμέσως.
Ένιωσες ποτέ αυτό που λέμε να «καβαλάς το καλάμι»;
Αισθάνθηκα ότι πάει να μου συμβεί κάτι τέτοιο κάποια στιγμή. Την περίοδο 1999 με 2000 έπαθα μια αγοραφοβία, η οποία όμως θύμιζε πολύ σνομπισμό κι αυτό που λέμε «καβάλησα το καλάμι». Είχε παρόμοια στοιχεία. Έλεγα ότι δεν θέλω να δω κανέναν, ότι δεν μιλάω σε κανέναν. Μπορεί να είχα κάποιες εκφάνσεις υπεροψίας και υπερβολής, αλλά δεν καβάλησα ποτέ το καλάμι, γιατί έχω ξεκινήσει με σκληρή δουλειά εκτός τραγουδιού. Έχω δουλέψει σε οικοδομές, σε συνεργεία αυτοκινήτων, σε επιπλάδικα, σε αποθήκες, σε εργοστάσια. Δεν περίμενα να γίνω τραγουδιστής για να μάθω τη δουλειά. Αυτό σε βοηθάει να εκτιμάς τον άλλον, να εκτιμάς το μεροκάματο. Ήμουν δύο χρόνια σερβιτόρος, ξέρω τι σημαίνει και τη θεωρώ την πιο δύσκολη δουλειά του κόσμου. Δεν μπορεί λοιπόν ένας τέτοιος άνθρωπος να καβαλήσει εύκολα το καλάμι.
Την επιτυχία την έχεις απολαύσει;
Το πρώτο διάστημα ήταν πολύ ωραίο. Λίγο τρομακτικό σε κάποια φάση. Μετά το συνήθισα και πλέον δεν με ενδιαφέρει κιόλας.
Το τέλος της μουσικής το σκέφτεσαι;
Χωρίς το χειροκρότημα μπορώ να ζήσω, χωρίς τη μουσική όχι. Δεν έχω την αγωνία να είμαι συνέχεια στον αφρό. Και δεν γίνεται κιόλας. Τριάντα τρία χρόνια τώρα έχω ζήσει και το λίγο χειροκρότημα, και το πολύ, και τον λίγο κόσμο, και τον πολύ. Έχω CD που έχει πουλήσει πάνω από 1 εκατομμύριο. Τα έχω ζήσει αυτά. Δεν με τρομάζει τίποτα αυτήν τη στιγμή. Το μόνο που θα με τρόμαζε είναι να μου πεις ότι αύριο το πρωί θα ξυπνήσω και δεν θα μπορώ να παίζω με τα παιδιά μου.
Το Προεδρικό Διάταγμα το βίωσες ως επίθεση στη δουλειά σου και στον Πολιτισμό;
Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Με τη σημερινή κυβέρνηση το κομμάτι του Πολιτισμού έχει πληγεί πολύ. Και δεν πιστεύω απαραίτητα ότι είναι θέμα προσώπων. Ότι φταίει δηλαδή η συγκεκριμένη υπουργός Πολιτισμού μόνο, μολονότι έχει φερθεί απαράδεκτα. Νομίζω πως είναι θέμα κεντρικής πολιτικής. Έπρεπε να δοθεί έμφαση στο ότι εμείς είμαστε υπεράνω όλων και χτυπήθηκε ο Πολιτισμός. Δεν μπορώ να εξηγήσω αλλιώς την ανυπαρξία έστω και ενός στεφανιού στον θάνατο του Νότη Μαυρουδή. Δεν μπορώ να το κατανοήσω. Να πω ότι το ξέχασαν; Δεν το ξέχασαν. Ότι δεν το έμαθαν; Δεν μπορεί να μην το έμαθαν. Υπάρχει μια στρατηγική επιθετική πολιτική απέναντι στους ανθρώπους του Πολιτισμού. Από την άλλη, δεν θυμάμαι και πολύ καλύτερες μέρες. Αυτό το λέω ξεκάθαρα. Αισθάνομαι ότι όλοι ευαγγελίζονται τον Πολιτισμό και όλοι κάνουν τα πάντα για να μην υπάρχει. Ζούμε σ’ αυτήν την υπέροχη χώρα που έχει εφεύρει τη Δημοκρατία και όλοι αγωνιζόμαστε στο να μην τη ζήσει ποτέ αυτή η χώρα. Την έχουμε δώσει σε όλον τον κόσμο και την εφαρμόζουν στα περισσότερα κράτη, εκτός από την Ελλάδα. Τελικά ζούμε από θαύμα στην πιο θαυμαστή χώρα του κόσμου. Δεν μιλάω αυτήν τη στιγμή κομματικά, γιατί έχω πολλά ράμματα για τη γούνα όλων. Αλλά ή θα μας σκοτώνουν στους δρόμους, ή θα παίρνουμε το τρένο να πάμε στη δουλειά μας και δεν θα υπάρχουμε ξαφνικά. Θα ξυπνήσουμε χωρίς παιδί.
Από τις εκλογές που έρχονται προσδοκάς κάτι;
Δεν προσδοκώ και πολλά. Αισθάνομαι ότι υπάρχει μια κομματική πόλωση, η οποία δεν ωφελεί πουθενά. Μου θυμίζει λίγο το 1985, τη μεγάλη κόντρα ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ., που υπήρχε από κάτω η αγωνία των πιο μικρών κομμάτων. Υπάρχει μια τεράστια πόλωση, με λιγότερο όμως πολιτικό πολιτισμό από όλες τις μεριές. Κι αν κάτι θα επιθυμούσα εγώ, είναι ένα να γίνουμε λίγο πιο πολιτισμένοι. Αυτό μου λείπει. Ο πολιτισμός στον πολιτικό λόγο και στην πολιτική συμπεριφορά. Υπάρχει ένας ακραιφνής λαϊκισμός παντού και στο τέλος την πληρώνει η ίδια η πολιτική, η οποία είναι μια σπουδαία τέχνη. Είναι τέχνη η πολιτική, απλώς δεν έχει καλλιτέχνες. Θα ήθελα να υπάρξει μια κυβέρνηση με κοινωνική ευαισθησία και να μην υπάρχει αυτός ο ακραιφνής νεοφιλελευθερισμός που και οι ίδιοι οι δεξιοί δεν αντέχουν.
