Δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομα της αφηγήτριας στο μυθιστόρημα «Αλσύλλιο» της Esther Kinsky. Παραμένει ως το τέλος ανώνυμη, αλλά αυτό που σίγουρα γνωρίζουμε είναι πως πρόκειται για μια ύπαρξη στοιχειωμένη από την απώλεια και το πένθος. Για έναν άνθρωπο που βαδίζει στον κόσμο των ζωντανών, αναζητώντας εκείνες τις αόρατες δύσκολες συνδέσεις που θα μειώσουν την απόσταση από τον κόσμο των νεκρών. Είναι μια επιζήσασα. Είναι αυτή που έμεινε πίσω να προσπαθεί να επανακαθορίσει τον εαυτό της μέσα στον κόσμο μετά τον θάνατο του Μ., του συντρόφου της. Είναι αυτή που καλείται να διαχειριστεί την απώλεια. «Προτού βρεθεί κανείς στην κατάσταση του επιζώντος προσώπου, μπορεί να σκέφτεται τον “θάνατο”, αλλά όχι την “απουσία”. Η απουσία είναι αδιανόητη όσο υπάρχει ακόμη μια παρουσία. Για τους επιζώντες συγγενείς ο κόσμος ορίζεται μέσω της απουσίας».
Η άσκοπη αλλά συστηματική περιπλάνηση, η ενδελεχής παρατήρηση του φυσικού κόσμου γύρω της, οι λεπτομερείς καταγραφές τυχαίων και ασήμαντων φαινομενικά περιστατικών, η εξαντλητική παρατήρηση συμπεριφορών και ανθρώπων, η επιστροφή σε αναμνήσεις αλλοιωμένες από τα χρόνια που μεσολάβησαν, αλλά ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση της ιδιοσυγκρασίας της, η θλίψη που ποτίζει κάθε βλέμμα και κάθε κίνησή της στην προσπάθεια που κάνει να μάθει να «διαβάζει» τον κόσμο από την αρχή, όλα αυτά λειτουργούν σαν εργαλεία που θα της επιτρέψουν να ακούσει, να δει, να διαισθανθεί εκείνο το σημάδι που θα ημερέψει τον πόνο, που θα «εξηγήσει» την απώλεια και ίσως να την οδηγήσει σε μια νέας μορφής ελευθερία. Γιατί αυτό που αναζητεί δεν είναι η λύτρωση, αλλά η κατάκτηση μιας νέας γωνίας θέασης του κόσμου. Μιας νέας ματιάς που θα εμπεριέχει την ανάμνηση του Μ. και όλων όσων χάθηκαν μαζί του, αλλά δεν θα περιέχει τη φυσική του παρουσία. «Κάθε πρωί ένιωθα σαν να έπρεπε να τα μάθω όλα από την αρχή».
Τρία αλληλένδετα ταξίδια, καθώς το ένα συμπληρώνει το άλλο, στην ιταλική ενδοχώρα, σε μέρη άγρια, ερημικά και απόμερα, μέρη όπου δεν φτάνουν εύκολα το βλέμμα και η διάθεση του τουρίστα, κι ένα «Μυθιστόρημα τοπίου», όπως είναι ο υπότιτλος του μυθιστορήματος, όπου ενώ η ηρωίδα κινείται διαρκώς, δίνεται η εντύπωση πως εκείνη παραμένει ακίνητη, ενώ αλλάζει ο χώρος γύρω της. Το τοπίο είναι κινούμενο και οι αλλαγές που συντελούνται πάνω του αντανακλούν τις αλλαγές που συντελούνται εντός της. Η περιπλάνηση είναι δύο ειδών: μία περιπλάνηση εξωτερική, αυτή που, με μια γρήγορη ανάγνωση, καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της αφήγησης και άλλη μία που ακολουθεί την εσωτερική δύσκολη διαδρομή του μυαλού της καθώς καταδύεται στα σπαράγματα της μνήμης, επιδιώκοντας όχι να βρει απαντήσεις, αλλά να βρει διαδρομές. Να χαράξει νέα πορεία, έχοντας ως ένα είδος οδηγού όλες τις προηγούμενες πορείες. Όλα τα προηγούμενα ταξίδια που μαζί είναι και ένα ταξίδι στην παιδική ηλικία, με εξέχουσα μορφή αυτή του πατέρα. Μια μορφή-οδηγό, που κι αυτή ανήκει πια στη χώρα των νεκρών.
Σπάνια διαβάζει κανείς τόσο ζωντανές εκστατικές περιγραφές της φύσης, οι οποίες όμως κρατάνε τον αποστασιοποιημένο ψύχραιμο τόνο τους. Ο περιβάλλοντας χώρος μοιάζει να πρωταγωνιστεί και μέσω αυτού, του φυσικού τοπίου δηλαδή, διατυπώνονται όλες οι ψυχικές διακυμάνσεις που συνοδεύουν το τραύμα της απουσίας. Η Esther Kinsky, εστιάζοντας στο τοπίο, μιλάει για τον άνθρωπο. Η θλίψη διαποτίζει κάθε φράση, κάθε κίνηση, κάθε χειρονομία. «Η καρδιά από μολύβι έγινε ένα με όλα όσα έβλεπα και εγκαταστάθηκαν εντός μου σαν εικόνες». Βαθιά διαβρωτική θλίψη που ζητά κάπου να αναπαυτεί. Ζητά ένα φωτεινό σημείο για να εναποθέσει το βλέμμα της. Κι όμως, η αφηγήτρια είναι αποστασιοποιημένη. Παρατηρεί όπως θα παρατηρούσε μια χημική διαδικασία μέσα σε ένα εργαστήριο. Είναι σιωπηλή, σχεδόν αόρατη, δεν μιλά ποτέ για εκείνη, είναι βυθισμένη σε ένα ήσυχο πένθος το οποίο έχει ανάγκη αυτή την «παύση» για να μπορέσει να κατανοήσει τον εαυτό του. Το πρόσωπό της γίνεται ορατό μόνο μέσω της αντανάκλασής του στις μακρινές μορφές αυτών που για πάντα έχουν χαθεί.
Η λιτότητα της αφήγησης είναι η δύναμη της Kinsky. Η ακρίβεια και ο ρυθμός, επίσης. Και η ποίηση. Η ποίηση που προκύπτει από την παράθεση προτάσεων τόσο καλά συνταιριασμένων, που νομίζεις πως ακόμη κι ένα σημείο στίξης να έλειπε θα χαλούσε η εικόνα του «όλου». Μια αφήγηση εικόνων και νοημάτων. Όλα τα προηγούμενα υποστηρίζονται στο ακέραιο από την υποδειγματική μετάφραση της Πελαγίας Τσινάρη.
Info:
Esther Kinsky, «Αλσύλλιο / Μυθιστόρημα τοπίου»
Εκδόσεις Ποταμός
Μετάφραση: Πελαγία Τσινάρη
Σελίδες: 376
Τιμή: 24 ευρώ
