Live τώρα    
23°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
21.7°C24.7°C
3 BF 55%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
19.7°C24.9°C
1 BF 41%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C21.6°C
4 BF 61%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Σποραδικές νεφώσεις
21 °C
20.4°C20.8°C
2 BF 68%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.9°C24.0°C
3 BF 33%
Κριτική βιβλίου / Σπουδή στη μοναξιά
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κριτική βιβλίου / Σπουδή στη μοναξιά

Βιβλίο

Υπάρχει, άραγε, μία κλίμακα η οποία μπορεί να μετρήσει το βάρος, τον βρασμό, τον θυμό της μνήμης; Μία κλίμακα που θα μπορούσε να έχει το όνομα του Αλέν Ντελόν ή του Μάρλον Μπράντο και που η Μαρία Φακίνου επιλέγει να την ονομάσει εντέλει με το όνομα του Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ;

«Κλίμακα Μπόγκαρτ» λέγεται η νέα ολιγοσέλιδη νουβέλα της, που έρχεται πέντε χρόνια μετά την «Ανατομία κόρης» και η οποία, για άλλη μία φορά, είναι ένα υπόδειγμα πυκνής, πολυσήμαντης, υπαινικτικής λιτότητας. Η Φακίνου καταφέρνει -με μεγάλες μακροπερίοδες προτάσεις που έχουν ελάχιστα έως καθόλου σημεία στίξης, με παραγράφους που μένουν μετέωρες να υπονοούν και άλλα τόσα πέρα από όσα λένε, με εμβόλιμες σκέψεις γραμμένες με πλάγια γράμματα, με «κλειδωμένες» φράσεις που παραπέμπουν σε κάτι αδιόρατα απειλητικό, με υποθετικούς διαλόγους- να δημιουργήσει, μέσα από σπαράγματα μνήμης, έναν παροντικό κόσμο ο οποίος βρίθει από ανεπούλωτα τραύματα και από πληγές του παρελθόντος. Τίποτα δεν έχει τελειώσει, το παρελθόν δεν είναι καν παρελθόν, το παρελθόν εισβάλλει και εμπερικλείεται σε ένα παρόν που η ασημαντότητά του μοιάζει να είναι επιλογή και μαζί καταφυγή. Λες και ο κεντρικός ήρωας συμπαρέσυρε και όλους τους άλλους γύρω του σε μια ασήμαντη μίζερη καθημερινότητα για να ξορκίσει ή να ξεχάσει ή να εξωραΐσει ή να εξιδανικεύσει ή όλα αυτά μαζί ένα ωμό ντροπιαστικό παρελθόν.

Ένας άντρας μόνος περιπλανιέται σε έρημο χειμωνιάτικο τοπίο. Ένας άντρας επιτομή της μοναξιάς που μέχρι το τέλος παραμένει ανώνυμος. Ένας άντρας που, θέλοντας και μη, ανασυνθέτει το παρελθόν, δέσμιος μιας δαιδαλώδους θολής επιλεκτικής μνήμης, βάζοντας ο ίδιος προσκόμματα στον εαυτό του σε μια προσπάθεια τα ανέγγιχτα να παραμείνουν εσαεί τέτοια. Όσο κι αν ο παντεπόπτης αφηγητής, ο οποίος απευθύνεται σε δεύτερο πρόσωπο στον κεντρικό ήρωα, προσπαθεί να παρέμβει, να στρέψει την προσοχή προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, να ερμηνεύσει και να εξηγήσει. Ο άντρας αντιστέκεται. Η επιλογή του ύφους της αφήγησης -συνειρμική γραφή, ατέρμονη ενδοσκόπηση- αντανακλά ακριβώς τον ψυχισμό του.

Το παρελθόν, όμως, είναι εκεί και εκδικείται με τον τρόπο του, έστω και εκ των υστέρων. Έστω και μέσω κιτρινισμένων φωτογραφιών που αποκαλύπτουν αλήθειες οι οποίες πληγώνουν. Και ιδού το δίπολο που δημιουργείται: ένας πατέρας στιγματισμένος από επιλογές του παρελθόντος. Ένας πατέρας που στιγμάτισε άλλους ανθρώπους με την καρδιά ελαφριά, παραμένοντας αμετανόητος. «Και τα βράδια, μετά τις κουβέντες σας, μεθυσμένος από την ιδέα ότι το παρελθόν δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν, πάει και τελείωσε, μπορεί να γίνει και μέλλον, άλλες στολές, άλλα συνθήματα, ίδιος σκοπός». Η Φακίνου δίνει το στίγμα του παρελθόντος βάζοντας ανάμεσα στην κεντρική αφήγηση μικρές εμβόλιμες προτάσεις, οι οποίες ρίχνουν μια μικρή λάμψη στα σκοτεινά σημεία και νοηματοδοτούν αλλιώς όσα συμβαίνουν. Φράσεις, όπως «Ο οφθαλμός της επαναστάσεως» ή «Μην πεις όνομα» ή «Ποτέ δεν άγγιξα γυναίκα», δηλώνουν δίχως να κραυγάζουν και γι’ αυτό είναι ακόμη δυνατότερη η επίδρασή τους.

Στην άλλη πλευρά του δίπολου η κόρη. Που ανακαλύπτει το παρελθόν και δεν συγχωρεί. Που δεν κάνει ούτε βήμα πίσω από την αρχική οργή και από την απόρριψη. Που τιμωρεί το ίδιο της το σώμα για να τιμωρήσει εκείνον, ως σάρκα από τη σάρκα του.

Και παράλληλα παρελαύνει και η εποχή. Μια εποχή μίζερη, ασφυκτική, σαν να καθορίζει κι αυτή με τη σειρά της τη μοίρα, αλλά κυρίως την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία διάγουν τον βίο τους οι ήρωες. Δίχως δυνατότητα διαφυγής.

Η τελική σύγκρουση, όμως, δεν έρχεται ποτέ και σε αυτό το σημείο η νουβέλα της Φακίνου δείχνει να «δειλιάζει». Στο σημείο όπου θα έπρεπε να υπάρχει η αναμέτρηση, η Φακίνου επιλέγει να πυκνώσει τις σιωπές. Οι ήρωες, κλεισμένοι καθένας στον εαυτό του, παλεύοντας με τους προσωπικούς τους δαίμονες, είναι σαν να μην έχουν φωνή. Ή σαν να μην θέλουν να υψώσουν αυτήν τη μικρή που έχουν. Κάθαρση δεν υπάρχει. «Το οικοδόμημα της οικογένειας, αστοχία υλικού». Τα πάντα μπορούν να καταρρεύσουν μέσα σε μια στιγμή γιατί το έδαφος είναι σαθρό.

Ένα μικρό πεθαμένο κοτσύφι γίνεται ο μίτος που ενώνει τους δύο πόλους. Η μοναξιά τους είναι απόλυτη. Σπουδή στη μοναξιά και η «Κλίμακα Μπόγκαρτ». Πυκνή όσο ποτέ άλλοτε, καταφέρνοντας μέσα σε λίγες σελίδες να θίξει πολλά και διαφορετικά θέματα -περιχαράκωση, προδοσία, συγχώρεση, ασφυκτικό οικογενειακό και κοινωνικό πλαίσιο, αυτοτιμωρία, ενοχές-, με έναν καλορυθμισμένο εσωτερικό ρυθμό που υποβάλλει, με γλώσσα προσεγμένη και ακριβή, η Φακίνου ανατέμνει την ψυχοσύνθεση ανθρώπων που είναι από μόνοι τους και καθένας χωριστά ένας κόσμος ολόκληρος.

Μαρία Φακίνου, «Κλίμακα Μπόγκαρτ»

Εκδόσεις Αντίποδες

Σελίδες: 112

Τιμή: 12 ευρώ

Βιβλίο

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL