Συναντήσαμε τον Ισπανό κομίστα Άνχελ δε λα Κάγιε στο πλαίσιο του επιτυχημένου φεστιβάλ βιβλίων Books n’ Beer στην πλατεία Πρωτομαγιάς, όπου παρουσίασε το γκράφικ νόβελ «Χρώματα πολέμου» (Εκδόσεις Red n’ Noir). Παρακολουθήσαμε τη συζήτηση και λίγο αργότερα είχαμε μια φιλική κουβέντα γύρω από το βιβλίο του, την πολιτική και την τέχνη.
Γεννημένος το 1958, ο Δε Λα Κάγιε -διευθυντής του νουάρ φεστιβάλ Semana Negra- έζησε το τέλος του κύματος κοινωνικής αλλαγής που σάρωσε τη Λατινική Αμερική, του οποίου οι ηγέτες ηττήθηκαν ολοκληρωτικά από τις κρατικές δυνάμεις καταστολής με την καθοδήγηση του Πενταγώνου και της CIA. Αυτά ζωγραφίζει και διηγείται στις ασπρόμαυρες σελίδες του τελευταίου βιβλίου του, που αποτελεί το δεύτερο μέρος μιας άτυπης τριλογίας, με το πρώτο να αφορά την Ιταλοαμερικάνα Τίνα Μοντότι, φωτογράφο, ηθοποιό, μοντέλο, συνάμα ακτιβίστρια της Τρίτης Διεθνούς και μέλος του Κ.Κ. Μεξικού, που κυκλοφόρησε και στη χώρα μας με τίτλο «Tina MODOTTI - Από την τέχνη στην επανάσταση» (Εκδόσεις ΚΨΜ).
Όπως σημειώνει ο κομίστας, «τα “Χρώματα πολέμου” τελειώνουν με την προσπάθεια του πρωταγωνιστή -που είναι ο ίδιος- να γράψει ένα βιβλίο για την αριστερή Αμερικανή ηθοποιό Τζιν Σίμπεργκ που 50 χρόνια μετά είχε το ίδιο τέλος με τη Μοντότι: και οι δυο βρέθηκαν νεκρές στο πίσω κάθισμα ενός αυτοκινήτου με αμφιλεγόμενες αιτίες θανάτου. Αυτό που τις ενώνει κυριολεκτικά ήταν οι επαναστατικές προσωπικότητές τους».
Οι ήρωες των «Χρωμάτων» είναι τέσσερις ζωγράφοι που παράτησαν τα πινέλα και πήραν τα όπλα για να απελευθερωθούν από τις χούντες και τους νέους γιάνκηδες αποικιοκράτες -Τουπαμάρος, Ουρουγουάη, Μοντονέρος, Αργεντινή, ΜΙR, Χιλή-, καθώς και ένας Μεξικανός που γλίτωσε απ’ τη σφαγή των φοιτητών στην πλατεία Τλατελόλκο το 1968. Άφησαν κατά μέρος την τέχνη τους, γιατί η τέχνη χωρίς πολιτική δεν είναι τέχνη. Η αισθητική χωρίς ηθική δεν είναι τέχνη, είναι διακόσμηση. Τους ήταν αδύνατο να μπογιατίζουν απλώς τους καμβάδες. Τους συνέλαβαν, τους βασάνισαν, τους τσάκισαν σωματικά και ψυχικά - κάποιους ελευθέρωσαν, άλλοι δραπέτευσαν, σχεδόν όλοι κατέφυγαν στο Παρίσι κατεστραμμένοι. Γι’ αυτή τη «χαμένη γενιά» ο Δε Λα Κάγιε θυμίζει τα λόγια του Ισπανού ποιητή Αντόνιο Ματσάδο (1939): «για τους ιστορικούς μπορεί να έχουμε ηττηθεί, όμως ανθρωπίνως έχουμε νικήσει». Ακριβώς.
Η μνήμη των αγώνων για να αλλάξει η ζωή έρχεται με ένταση σήμερα, με τις αριστερές κυβερνήσεις που εδώ και 20 χρόνια κερδίζουν τις εκλογές σε όλη σχεδόν τη Λατινική Αμερική. Είναι αυτές που αναφέρονται στα σοσιαλιστικά κινήματα που νικήθηκαν, αλλά οι ιδέες τους κέρδισαν τους εργαζομένους και ανακαλούν τις μνήμες τους: Κομαντάντε Τσάβες, Ραφαέλ Κορέα, Έβο Μοράλες, Πέπε Μουχίκα, Κίρσνερ, Γκάμπριελ Μπόριτς. Με την εμφάνιση αυτών των ηγετών επιστρέφουν τα αιτήματα της αναδιανομής του πλούτου, της κοινωνικής ισότητας, κατά των φυλετικών διακρίσεων και ενάντια στην παγκοσμιοποίηση. Αλλά για τον ίδιο, αυτό που τον εντυπωσιάζει περισσότερο είναι το σώμα. Το σώμα μιας γυναίκας με μαντίλι που σηκώνει ψηλά με τα χέρια της την εικόνα ενός προσώπου, ενός desaparecido, ενός αγνοούμενου συγγενή - γιου, πατέρα, αδελφού. Η εικόνα του 20ού αιώνα.
