Το «Κουκλόσπιτο» ή «Νόρα» του Ερρίκου Ίψεν (1879), ένα έργο για την απελευθέρωση της γυναίκας που προκάλεσε, όταν παίχτηκε στη Γερμανία, μέγα σκάνδαλο, με την πρωταγωνίστρια να αρνείται να συνεχίσει αν δεν άλλαζε το φινάλε. Τίποτα δεν κατάλαβαν οι Βόρειοι από το έργο, αλλά και από το θέατρο του Ίψεν γενικά. Αν μεταφέρω εδώ τις απόψεις διαπρεπών Γερμανών διανοητών, θα γελάσει ο κάθε πικραμένος. Για την «Κυρά της θάλασσας» γράφει, π.χ., ο πολύς Μαξ Νορντάου ότι: «Αντί να κάθεται να την ακούει ο άντρας της, έπρεπε να την πιάσει από το μαλλί και να τη σουρομαδήσει!». Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Αντίθετα με την ελληνική κριτική σκέψη, που αγκάλιασε από την αρχή θερμά το ιψενικό θέατρο. Το δοκίμιο, π.χ., του Βιζυηνού είναι μοναδικό.
Η «Νόρα» δεν είναι η πρώτη θεατρική ηρωίδα που εγκαταλείπει το σπίτι και τον άντρα της. Έχουν προηγηθεί δεκάδες άλλες, χωρίς να προκαλέσουν κανένα σκάνδαλο. Η κρίσιμη διαφορά με την ηρωίδα του Ίψεν είναι ότι όλες οι άλλες το έπραξαν για χάρη ενός άντρα, εραστή, πατέρα, αδελφού κ.λπ. Άρα, συγχωρητέες. Η Νόρα, μόνη, και, για πρώτη φορά στο θέατρο, το κάνει αποκλειστικά για τον εαυτό της. Κι αυτό δημιούργησε το σκάνδαλο που ο απόηχός του δεν έχει καταλαγιάσει ακόμη. Το διακρίνουμε σε διάφορες βόρειες, κυρίως γερμανικές, παραστάσεις. Ο Ίψεν συνήθιζε να αναφέρει ως μόνο χάρισμά του ότι ήξερε να «τελειώνει» θεατρικά έργα. Να τα οδηγεί στο οικείο τους τέλος ή σκοπό. Όχι να «γράφει». Κι αυτό είναι χαρακτηριστικό της τέλειας και τελειωτικής μορφής τους, που κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να μιμηθεί ή να γράψει τη συνέχεια.
Ευφυέστατα με το «Κουκλόσπιτο - Μέρος δεύτερο», ο Ναθ δηλώνει ότι δεν έχει πρόθεση να αναμετρηθεί με το πρωτότυπο, αλλά με βάση αυτό να κάνει μια κωμωδία-σπουδή πάνω στις συνέπειες της γυναικείας χειραφέτησης και να εξετάσει πόση πρόοδος έχει επιτευχθεί σε αυτό το ζήτημα στο πέρασμα των χρόνων. Κλείνοντάς μας ταυτόχρονα το μάτι, αφού το έργο του δεν είναι μόνο μια ειρωνική κωμωδία, αλλά και μια «συνέχεια» σοβαρή του έργου του Ίψεν σήμερα. Η Νόρα επιστρέφει μετά από είκοσι χρόνια στο σπίτι της, νικήτρια του αγώνα για τη γυναικεία απελευθέρωση, αλλά διεκδικώντας ακόμη τον αληθινό της εαυτό, που δεν έχει βρει. Το συμπέρασμα, μάλλον πικρό για τους θεατές.
Η παράσταση που σκηνοθέτησε στο Θέατρο «Άνεσις» ο Μανώλης Δούνιας σε καλή μετάφραση του ίδιου έχει συλλάβει σωστά το διακριτικά ειρωνικό πνεύμα του έργου και το δίνει εξαιρετικά σε ένα ύφος μεικτό, άλλοτε «ζεστό» άλλοτε «κρύο», ποτέ όμως χλιαρό, που αγγίζει, πέραν του γυναικείου ζητήματος, και το υπαρξιακό. Οι τέσσερις ηθοποιοί ανταποκρίνονται έξοχα στο κάλεσμα, σαν ένα τέλειο ενεργειακό τετράγωνο. Η πολυδύναμη Ντίνα Μιχαηλίδου πλέκει ψιλοβελονιά τον ρόλο της πάνω σε κλασικά πρότυπα (Νόνα). Η Ναταλία Τσαλίκη είναι μια σπουδαία και λυπημένη νεωτερική «ντάμα». Ο Αλέξανδρος Μυλωνάς, με το υπόγειο χαρίεν και μελαγχολικό του χιούμορ, δεσπόζει στη σκηνή. Η νεότερη Δήμητρα Βήττα, μια «ενζενί-μπριλάντε», πατάει γερά στα πόδια της και υπόσχεται. Σκηνικά (Δημήτρης Πολυχρονιάδης) και κοστούμια (Εύα Νάθαινα) σημαίνοντα, η μουσική του Λόλεκ «συν», οι φωτισμοί του Νίκου Βλασσόπουλου καίριοι. Έχουμε λοιπόν πολύ καλές παραστάσεις μέσα στη δίνη της κρίσης, σε πείσμα όσων γκρινιάζουν.
