Τα επίσημα στοιχεία του απολογισμού για τη διοργάνωση «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» προκάλεσαν έκπληξη και εύλογα ερωτήματα όσον αφορά τους αριθμούς.
* 11.000 θεατές συνολικά πανελλαδικά, δηλαδή λιγότεροι από μια Επίδαυρο.
* 133 παραστάσεις, δηλαδή 80 θεατές μέσος όρος σε κάθε παράσταση.
* 2.284.000 ευρώ επιχορήγηση: 11.000 θεατές = κόστος 207,63 ευρώ δημόσια χρηματοδότηση του εισιτηρίου κάθε θεατή, δεδομένου ότι η είσοδος ήταν ελεύθερη για τις παραστάσεις.
Δυστυχώς το υπουργείο δεν θεώρησε ότι οφείλει να δώσει εξηγήσεις γι' αυτά τα αξιοπερίεργα νούμερα, να καταθέσει τον προβληματισμό του και να αποσαφηνίσει την πολιτική του, τις θεσμικές και οικονομικές παραμέτρους του εγχειρήματος. Αντίθετα, δήλωσε ιδιαίτερη ικανοποίηση για την έμπνευση, τις ευαισθησίες και την επαφή με τους ιερούς χώρους, τα γνωστά αμήχανα στερεότυπα.
Ωστόσο, στη σκιά των αποκαλυπτικών αριθμών, ξεκινούν πολλά περισσότερα και μεγαλύτερα ερωτηματικά, που αφορούν την αντιμετώπιση της πανδημίας και των προβλημάτων για τον πολιτισμό και τους εργαζόμενους σ’ αυτόν, αλλά και τη συγκρότηση της πολιτιστικής πολιτικής για την επόμενη μέρα.
Μια ιδέα που ήρθε να αντικαταστήσει εκ των ενόντων, λόγω της πανδημίας, τις παλιότερες γνωστές εκδηλώσεις για την πανσέληνο του Αυγούστου, συνεχίζεται, ως φαίνεται, και για τρίτη χρονιά. Έτσι, πάνω στην πραγματική ανάγκη στήριξης των καλλιτεχνικών σχημάτων και επιχορήγησης έργων, πάνω στην ανάγκη μιας ανανεωμένης σχέσης των αρχαίων χώρων με τις σύγχρονες τέχνες, πάνω στην ανάγκη περιφερειακής πολιτιστικής ανάπτυξης, στήνεται χωρίς θεσμικές προϋποθέσεις και σχεδιασμό ένας νέος «θεσμός» που δεν αντιμετωπίζει σωστά τίποτε απ’ αυτά.
Σωρεία ελλείψεων
Τι λείπει από την πολιτική του υπουργείου ώστε να εκπληρώνει τόσο τις υποχρεώσεις του εξαιτίας της πανδημίας όσο και την ανάγκη μιας συνεπούς πολιτικής για το μέλλον; Τα θεμελιώδη:
1. Λείπει η σαφής ανάληψη ευθύνης και το σχέδιο δέσμης μέτρων που οφείλει να λάβει για τους καλλιτέχνες και τους εργαζόμενους του πολιτισμού το υπουργείο όσο διαρκεί η πανδημία. Αντί γι’ αυτό, καταδικάζει τον κόσμο των τεχνών στο κυνήγι «ευκαιριών».
2. Λείπουν η έρευνα, η διαβούλευση και οι πολιτικές αποφάσεις για το εργασιακό καθεστώς. Φτάνει να διαβάσει κάποιος τα όσα γράφει σε άρθρα του ο κ. Γιατρομανωλάκης και να συγκρίνει τις έρευνες της Ολλανδίας, της Φινλανδίας, της Σκωτίας, της Β. Ιρλανδίας και τα σχετικά νομοσχέδια.
3. Λείπει η θεσμική συνέπεια. Μια διοργάνωση που στηρίζεται σε μια επιτροπή του ενός για κάθε τέχνη, που ανατίθεται για τρίτη συνεχή χρονιά σε έναν οργανισμό που δεν διαθέτει τη σχετική αρμοδιότητα και τεχνογνωσία (γιατί άραγε όχι στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου που είναι πιο σχετικό;), που στηρίζεται σε αυτοσχεδιασμούς και φτιάχνει έναν παράλληλο μηχανισμό bypass για να αντεπεξέλθει.
4. Λείπει η σύγχρονη αντίληψη που συνδέει την αρχαιολογική έρευνα, τους χώρους και τα μνημεία με τους καλλιτέχνες και τους ανθρώπους του σύγχρονου πολιτισμού. Χωρίς ερευνητικά προγράμματα, που θα φέρουν σε άμεση επαφή και θα εκπαιδεύσουν σε κοινή γλώσσα διεπιστημονικές και καλλιτεχνικές ομάδες, μαζί με τις κοινότητες των ντόπιων και των θεατών, τα περί σεβασμού και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς παραμένουν κενό γράμμα. Ας δούμε τι κάνουν οι Ιταλοί.
5. Λείπει μια περιφερειακή πολιτική για τον σύγχρονο πολιτισμό. Αντί γι’ αυτό επινοείται ένα ακόμη συγκεντρωτικό μοντέλο που αποφασίζει κεντρικά και διαχειρίζεται ένα πρόγραμμα που αφορά την ελληνική περιφέρεια.
6. Λείπει ένα στρατηγικό σχέδιο για τον πολιτισμό στη χώρα. Αρκεί να δει κανείς το σχετικό του Arts Council 2020-2040.
Είναι άδικο να μην συγκροτείται ένα σχέδιο επένδυσης στον πολιτισμό. Είναι άδικο για τους ανθρώπους του πολιτισμού, για τους θεατές, για τη χώρα.
* Η Μυρσίνη Ζορμπά είναι πρώην υπουργός Πολιτισμού
