Το τελευταίο διάστημα παρακολουθούμε όλοι οι εργαζόμενοι στον πολιτισμό αλλά και ευρύτερα η ελληνική κοινωνία το τσουνάμι των αποκαλύψεων σχετικά με τα όσα αδιανόητα διαδραματίζονται στον χώρο.
Φαίνεται τελικά ότι η καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση, αλλά σε πολλούς χώρους υπήρχαν καλά κρυμμένα κάτω από το πάπλωμα της σιωπής και της ανοχής φαινόμενα κακοποιητικών συμπεριφορών, σεξουαλικών παρενοχλήσεων και mobbing.
Σήμερα τα στόματα έχουν ανοίξει, οι καταγγελίες έρχονται στο φως της δημοσιότητας, αλλά, με αφορμή το ελληνικό #metoo, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε τη στάση του υπουργείου Πολιτισμού. Στην περίπτωση του παραιτηθέντα καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, στην αρχή υπήρχαν, κατά την υπουργό Πολιτισμού, ανώνυμες καταγγελίες, μετά ένα όριο απέναντι στις φήμες και στον τρόπο που επιλέγει κανείς να υπερασπιστεί τον εαυτό του, τέλος αποδοχή της παραίτησης, για να προστατευτεί ο θεσμός από μια ατέρμονη επικοινωνιακή και πολιτική διελκυστίνδα, όπως έγραψε ο ίδιος στην επιστολή παραίτησής του.
Ο Δ. Λιγνάδης διορίστηκε σ’ αυτή τη θέση αφού πρώτα η υπουργός Πολιτισμού σταμάτησε τις προκηρύξεις για τις συγκεκριμένες θέσεις μέσα από δημόσια πρόσκληση, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, όπως η ίδια είπε στη Βουλή, και σε εφαρμογή του νόμου του επιτελικού κράτους. Η ίδια η πραγματικότητα σήμερα κατάδειξε με τον πιο εμφατικό τρόπο, στην περίπτωση τουλάχιστον του Εθνικού Θεάτρου, την παταγώδη αποτυχία του πολυδιαφημισμένου επιτελικού κράτους. Αναδεικνύει ακόμα, αν και το τεκμήριο της αθωότητας ισχύει για τον καθένα και καλό είναι να μην μπερδεύει κανείς σκόπιμα ή από άγνοια την ποινική διάσταση ενός θέματος με την ηθική του απαξία, ότι υπάρχει κι άλλο ένα τεκμήριο. Αυτό της αντικειμενικής πολιτικής ευθύνης, την οποία κανείς μέχρι σήμερα δεν έχει πάρει το θάρρος να αναλάβει.
Η συμπαράστασή μας στα θύματα είναι αυτονόητη αλλά δεν αρκεί μόνο αυτή. Το πρόβλημα δείχνει να είναι βαθύ και ένα δίκτυο από αόρατες κλωστές φαίνεται να συνδέει φαινομενικά άσχετες καταστάσεις. Υπάρχει όμως σε αρκετές περιπτώσεις μια κοινή συνισταμένη κι αυτή συνδέεται με την εργασία. Ισχυροί του χώρου, σύμφωνα με όσα έχουν δημοσιευθεί, εκμεταλλευόμενοι τη θέση τους, ζητούν ό,τι ζήταγαν τέλος πάντων, με αντάλλαγμα ένα συμβόλαιο, μια καλύτερη δουλειά, «πόρτες που θα ανοίξουν», αποκλεισμό από μελλοντικές δουλειές, αν τα θύματα δεν συνεργαστούν. Αν η εργασία αποτελεί τον χώρο μέσα στον οποίο όλοι μας αφιερώνουμε ένα σημαντικό κομμάτι του χρόνου και της ενεργητικότητάς μας, έναν χώρο στον οποίο εναποθέτουμε ελπίδες, αλλά κι από τον οποίο εξαρτάται η οικονομική μας επιβίωση και ο αυτοπροσδιορισμός μας μέσα στο κοινωνικό σύνολο, η κάθετη βία -από τον ισχυρό προς τον ανίσχυρο- αποτελεί το αποκρουστικό σύμπτωμα ενός απορρυθμισμένου πεδίου εργασιακών σχέσεων, όπου δεν υπάρχει μόνο η καταπάτηση εργασιακών δικαιωμάτων αλλά και των στοιχειωδών ανθρώπινων.
Είναι χρέος όλων μας όσοι βρισκόμαστε μέσα σε συλλογικές μορφές οργάνωσης της εργασίας να μην επιτρέψουμε κανενός είδους συγκάλυψη, να ενθαρρύνουμε, να διαμορφώσουμε τις συνθήκες για την εξάλειψη αυτών των φαινομένων, να βοηθήσουμε τους «ανώνυμους» να ξαναπάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους, να βάλουμε οριστικό τέλος σε ό,τι καταστρέφει τις ζωές νέων ανθρώπων και σπέρνει δηλητήριο μέσα στην κοινωνία.
* Ο Δέδες Λιώνης είναι πρόεδρος του Ενιαίου Συλλόγου υπαλλήλων υπουργείου Πολιτισμού Αττικής, Στερεάς και Νήσων
